شاید طوفانی از کامنتهای شهروندان افغانستان، گردانندهگان صفحه رسمی فیسبوک سازمان ملل متحد را شگفتی زده کرده باشد. نزدیک به 77 هزار کامنت/دیدگاه، آنهم تنها در طول 12 ساعت و به زبان انگلیسی. این کار را جنبش روشنایی یک روز پس از یورش به صفحات کاربری فیسبوک ارگ ریاست جمهوری و قصر سپیدار انجام داده است.
به احتمال خیلی زیاد، فیسبوک سازمان ملل متحد پیش از این با چنین اعتراضی رو به رو نشده است؛ اما هواداران جنبش روشنایی، در یک اقدام که بی سابقه عنوان شده، صفحه فیس بوک سازمان ملل متحد را آماج دیدگاههای اعتراضی شان قرار دادند.
جنبش روشنایی در ادامه اعتراضات شان و برای کشانیدن بحثشان به گوش بازیگران سیاست و قدرت در افغانستان در کامنتهای شان از مسوولان سازمان ملل به ویژه بانکیمون، دبیرکل این سازمان خواست، به “اعتراضات ” جنبش روشنایی در افغانستان” توجه وِیژهیی داشته باشد.
معترضان جنبش روشنایی در کامنتهای شان مطالبات و خواستهای روشنی داشتند.
اعمال فشار از سوی نهادهای جهانی بر حکومت افغانستان، برای رفع تبعیض در برابر هزاره ها.
به گونۀ نمونه، عید محمد شریفی، یکی از معترضان نوشته که :
” سازمان ملل متحد!
این مسوولیت شماست که توجه جدی برای رفع تبعیض نظاممند در افغانستان داشته باشید. لطفا برای تحقق عدالت و صلح در کشور فقیرم بجنگید. هم اکنون، حکومت افغانستان در میان شهروندانش تبعیض قایل است.”
ایجاد کمیسیون حقیقت یاب برای بررسی بیطرفانه ی رویداد خونین حملۀ انتحاری در دهمزنگ یکی از خواستهای دیگر این اعتراض کنندگان مجازی بوده است. بلال نوروزی از هوادران جنبش روشنایی در این باره نوشته که:
” ما از سازمان ملل متحد می خواهیم که کمیسیونی را برای بررسی حمله بر معترضان صلح آمیز جنبش روشنایی به روز 23 جولای { سال روان میلادی} تعین کند.”
اعتراض کنندگان خواستار انتقال خط برق 500 کیلیوولت از مسیر بامیان اند. خواستی که تا کنون دست کم 90 قربانی از این جنبش داشته است. این اعتراض کنندگان از سازمان ملل خواستند بر حکومت افغانستان فشار بیاورند تا مسیر این خط برق را از بامیان منحرف نسازد.
قربان، از معترضان در پیوند با انتقال لین 500 کیلوولت از مسیر بامیان کامنت داده که:
” مردم هزاره همیشه از حقوق اساسی انسانیشان محروم نگه داشته شده اند. لین برق 500 کیلوولت باید از بامیان بگذرد.”
در میان کامنت ها اما حرفهای جالب دیگری نیز مطرح شده است. مثلا، شماری از معترضان خطاب به بانکی مون، دبیرکل سازمان ملل متحد نوشته اند که اگر گاهی بان کی مون، دبیر کل سازمان ملل متحد به افغانستان بیاید، از آنجا که چهرۀ او با هزارهها شباهت دارد، حکومت افغانستان از او نفرت خواهد کرد.
دیگاه های از این دست را هم میشود در میان هزاران کامنت دیگر یافت. مثلن، یکی نوشته که :
” سازمان ملل متحد! آیا میدانید در افغانستان مردمی زندگی میکنند که برای صدها سال مورد تبعیض قرار گرفته اند. آنان را هزاره میگویند. اکثرن در دشت ها و کوهها زندگی دارند و میلیونها نفر نفوس دارند.”
پاسخ سازمان ملل متحد
بر بنیاد نوشتههای برخی معترضان جنبش روشنایی، کامنتهای معترضان در اوایل آغاز این حرکت، از سوی گردانندگان سازمان ملل متحد حذف میشدند. اما، انگار، این گردانندگان هم از حذف بیش از حد دیدگاهها خسته شد. کاری که روز پنج شنبه در تظاهرات این گروه در افغانستان صورت گرفت و ارگ ریاست جمهوری و قصر سپیدار از اول صبح تا ساعات یک بعد از ظهر کامنت ها را حذف می کردند.
با این حال اما، سازمان ملل متحد در پاسخ به این کامنتهای معترضان نوشته است که :
” در حالی که ما تشویق میکنیم کامنت ها در باره مسایل مربوط به سازمان ملل متحد باشد، هدف این برگه گسترش بحثها در باره مسایلی است که در آنجا شریک شده است. ما، کامنتهای طولانی را نیز حذف میکنیم.”
البته، جنبش روشنایی از آغازین روزهای پس از حملۀ خونین دوم اسد در دهمزنگ، سازمان ملل متحد را مخاطب شان قرار داده و بر ایجاد یک کمیسیون بی طرف برای بررسی آن رویداد پافشاری کرده اند.
اعتراض بی سابقه، ابتکار جدید
در یک نگاه گذرا و سطحی، دو مساله در پیوند با این اعتراض توجه هر کسی را به خودش جلب میکند.
اول: تمام دیدگاهها به زبان انگلیسی نگاشته شده است. پیش از این، هیچ اعتراضی مجازی به زبان انگلیسی نبوده و یا حد اقل از این زبان بین المللی به این گستردگی استفاده نشده است. شاید از این پنجره، این اعتراض در سطح افغانستان و در تاریخ حرکتهای مدنی در این کشور، بی سابقه بوده است. همان طور که اعتراضات خیابانی جنبش روشنایی در بیست و هفتم ثور در کابل آن و اعتراض انقلاب تبسم در بیستم عقرب سال گذشته نیز توجه زیادی را به خود جلب کرد.
دوم: دیدگاه های که معترضان جنبش روشنایی مطرح کرده اند و میزان کاربران نشان گر آن است که جنبش روشنایی از یک مجموعه شهروندان دانشگاهی و تحیصل کرده افغان ساخته شده است.
این مساله نشان میدهد، معترضان جنبش روشنایی از سواد کافی برخوردارند و آگاهانه بر مطالبهای شان پافشاری دارند. چیزی که در یک دهه گذشته مانند آن در افغانستان، کمتر دیده شده است.
جنبش روشنایی دو روز پیش، صفحات رسمی فیسبوک سازمان ملل متحد، برگه های فیس بوک رییس جمهور غنی و عبدالله عبدالله و برگه های ارگ و ریاست اجرایی را نیز آماج چنین یک اعتراض مجازی-مدنی قرار داده اند.
پیشتر از آن هم، این جنبش در یک ابتکار خلاقانهیی دیگر، ” طوفان تویتری” را راه انداخته بود. هواداران جنبش روشنایی در جریان 24 ساعت این اعتراض مدنی، توانستند بیش از 500 هزار تویت کنند که به یکی از سه ترند یا داغ ترین موضوع روز تویتر بدل شده بود.