شاید در چهارده سال گذشته، برپایی جشن استقلال افغانستان به اندازهی امسال هم زمان با تنش و جنجال نبوده. تنش و جنجالهای امنیتی و سیاسی که تبدیل به یک نگرانی جدی برای مردم شده است.
تبدیل شدن دو شریک قدرت و سیاست به دو رقیب جدی سیاسی در روزهای اخیر، حتا نگرانی های امنیتی را که یکی پی دیگر، به سقوط ولسوالی ها در شمال و جنوب و غرب منجر می شود، زیر تاثیر قرار داده است.
نارضیاتی دکتر عبدالله عبدالله که پنج شنبه هفته گذشته در کمال ناباوری رسانهیی شد و رییس جمهور را فرد تکرو و انحصار طلب خواند و همه را بهت زده کرد.
در این میان اما نگرانی های امنیتی نیز بی جا نیست. قدرت گرفتن طالبان در ولایت های مختلف و راه اندازی جنگ های تهاجمی این گروه در شمال و جنوب که منجر به سقوط چندین ولسوالی شده و هر آن ولسوالیها و مناطق بیشتری را تهدید میکند، دایره این نگرانی ها را بیشتر ساخته است.
با این وجود، ریاست جمهوری افغانستان امروز نود و هفتمین سالروز جشن استقلال افغانستان را در کاخ ریاست جمهوری با مراسم ویژهای برگزار کرد. صدها سرباز و افسر ارتش، پولیس و امنیت را گردآورده و بزرگان سیاسی را نیز دعوت کرده بود.
البته، داکتر عبدالله، رییس اجرایی حکومت وحدت ملی و شریک سیاسی اشرف غنی، در چنین مراسم بزرگ و مهم در کاخ ریاست جمهوری حضور نداشت. هر چند آقای عبدالله در مراسم گل گذاری در پای منار آزادی در محوطه وزارت دفاع شرکت کرده بود، اما از اشتراک در مراسم تجلیل در درون ارگ ریاست جمهوری به دلایل نا معلوم خودداری کرده بود.
اشرف غنی سخنانش را از تعریف و تمجید سربازان افغانستان و این که ” رییس جمهور منتخب مردم افغانستان است” آغاز کرد.
آقای غنی در این مراسم گفت که “دو سال پیش، وقتی مسوولیتهای امنیتی به شما سربازان سپرده میشد، هیچ کسی باور نمیکرد سربازان افغان از عهده این مسوولیت های بزرگ موفق برآید. اما، امروز شما ثابت کردید که توانایی انجام این کار را داشتید.”
به گفتۀ غنی ” شما راه 10 ساله را در 2 سال طی کردید. این پیروزی به شما مبارک باشد.”
رییس جمهور غنی در حالی از توانایی نیروهای امنیتی افغانستان با اعتماد به نفس سخن میزند، که شریکان امنیتی – سیاسی افغانستان در جهان به این باور رسیدند که اگر تمام سربازان شان را از افغانستان بیرون بکشند، این کشور یک شبه به عراق دوم بدل خواهد شد. برای همین تصمیم بر این شد که امریکا 8400 سربازش را در افغانستان نگه دارد.
جای خالی عبدالله در مراسم امروز
از این مساله که بگذریم، عدم حضور داکتر عبدالله عبدالله در مراسم درون ارگ نیز پرسش برانگیز است. همین دیشب، آقایان داکتر عبدالله و دکتر غنی در کاخ ریاست جمهوری دیدار کرده اند تا به مشکلات سیاسی شان از راه گفتگو خاتمه بدهند.
آن طور که سخنگویان ارگ در برگه های فیس بوک شان نوشتند، گویا این نشست ” در فضای خیلی مثبت برگزار شد و در چنین فضای هم به پایان رسید.”
هرچند، سخنگویان عبدالله عبدالله اصلن حرفی از وجود ” فضای مثبت” در این نشست به زبان نیاورده اند و تنها برگزاری چنین نشستی را میان رهبران تأیید کردند.
در پی این نشست، گمانهزنیهای وجود داشت که هر دو رهبر، برای نمایش اتحاد شان در جشن مراسم استقلال افغانستان شرکت میکنند.
اما، امروز داکتر عبدالله در جشن استقلال افغانستان نبود. جاوید فیصل، معاون سخنگوی عبدالله عبدالله گفته که “او در مراسم گُلگزاری بر منار آزادی حضور داشت.”
این یعنی، احتمال این وجود دارد که نشست هر دو رهبر آنطوری که در خبرنامه ارگ آمده است، واقعن ” در فضای مثبت ” برگزار نشده است.
اما، کسی چه می داند؟ شاید داکتر عبدالله عبدالله با نیامدنش خواسته ” چهرۀ دیگرش ” را به اشرف غنی و مردم نشان دهد؟ همان چهرهی که روز دوشنبه همین هفته از آن حرف زد و هشدار گونه تأکید کرد که پس از این شریکانش در حکومت چهره دیگر او را شاهد خواهند بود.
داکتر غنی در سخنرانی اش در مراسم جشن استقلال گفت که ” هیچ سیاستی به جز سیاست وحدت ملی در نهادهای امنیتی افغانستان قابل پذیرش نیست.” شاید، رییس جمهور غنی به این نقطه پی برده که اختلافات در رهبری دولت، ممکن است نهادهای دفاعی افغانستان را متزلزل کند و تبر دشمن را تیز تر نماید.
با این حال، آقای غنی در این مراسم از تمام سربازان افغانستان خواست که – بی خیال بازی های سیاسی – از هر هم وطن شان در هر کجای که هستند، دفاع کنند. آقای غنی یک بار دیگر تاکید کرد که کرسی های رهبری، کرسی مشورت و تدبیر است. غنی افزود که ” به حیث رییس جمهور افغانستان، هیچ احساسات منفی ندارم.”
تنش های موجود سیاسی در حالی اوج گرفته که هم اکنون طالبان و گروه های تروریستی همکاران شان در ولایت های هلمند، ارزگان، بغلان، قندز، فاریاب و همین طور ولایت های شرقی این کشور، مشغول نبرد با نیروهای افغان هستند.
اختلافات رهبری به کجا خواهد کشید؟
پرسشی که امروز خیلی از شهروندان افغانستان و آنهایی که علاقهمند سیاست افغانستان هستند دارند، این است که سرانجام این تنش سیاسی به کجا خواهد کشید؟
داکتر عبدالله، روز پنج شنبه هفته پیش، در برابر شماری از جوانان و در یک برنامه زنده تلویزیونی گفته بود که” رییس جمهور در سه ماه حتا یک ساعت هم او را به تنهایی ندیده است.”
او با تندی از کارکردهای شریک سیاسی اش، اشرف غنی، انتقاد کرد و گفت که رییس جمهور غنی در بسیاری از مسایل حکومت و دولت داری، به صورت یکجانبه تصمیم می گیرد.
این گفته ها بلافاصله با واکنش شخص رییس جمهور افغانستان رو به رو شد. غنی در مراسم گشایش پارلمان آموزشی جوانان با اشاره و کنایه به شریک سیاسی اش گفت که ” رهبری با احساسات به پیش نمیرود، بلکه باید طرح داشت.”
با این حال، در خبرنامه ریاست جمهوری آمده است که “در نشست شام دیروز به حرفهای داکتر عبدالله گوش داده شده و قرار است در نشستهای بعدی، رییس جمهور صحبتهای دیشب داکتر عبدالله را بررسی کند.”
هنوز مشخص نیست، نشستهای بعدی این دو رهبر کی و چگونه برگزار خواهد شد. کاخ ریاست جمهوری تاکنون به حرفهای روز دو شنبه داکتر عبدالله در جمع متحدان انتخاباتی، پاسخ واضح و روشن نداده. این که کاخ ریاست جمهوری در فرجام نشستهای بعدی چه پاسخی به عبدالله عبدالله میدهد، می تواند، فضای ابرآلود سیاسی کنونی افغانستان را کمی روشنتر کند.
رویهم رفته، افغانستان نود و هفت سال پیش از امروز، پس از نبردهای سخت با سربازان انگلیس زیر فرماندهی شاه امان الله خان، انگلستان را شکست داد. انگلیسیها، ظاهرن در آنزمان مجبور شدند، استقلال افغانستان را به رسمیت بشناسند.
امان الله خان شاه جوان، بلافاصله شماری از برنامههای اصلاحیاش را به مردم اعلام کرد که ایجاد نخستین قانون اساسی، گسترش معارف، کشف حجاب زنان و انتخابی شدن والیها از جمله مهمترین برنامههای سیاسیاش بود.
برنامههای امان الله خان با مخالفتهای شدید روحانیون آن زمان مواجه شد که سرانجام به سرنگونی حکومت شاه جوان و فرار وی به ایتالیا منجر شد.
هرچند شاه امان الله در عملی ساختن برنامههایش موفق نشد – یا شاید هم خیلی عجولانه برخورد کرد – اما امروز و تقریبن صد سال پس از آن روزها، خیلی از روشن فکران از برنامههای شاه امان الله به نیکی یاد میکنند و او را شخصی میدانند ترقی خواه و مدنیت گرا.
با تمام این حرفها، اما شماری از شهروندان ننگرهار، هلمند، قندهار و کابل از این روز با رقص و اتن و انتقال پرچمهای افغانستان در بخشهای از این شهر، ” روز استقلال” را گرامی داشتند.