نرخ دالر در بازارهای افغانستان در یک سال گذشته به‌طور کم‌سابقه‌ای در برابر پول افغانی کاهش یافته است. صرافان سرای شهزاده کابل می‌گویند که این کاهش دالر در مقابل افغانی در سال جاری بی سابقه بوده است.
شمس الله یکی از صرافان سرای شهزاده گفت که “سه روز پیش یک دالر را ما به 69 افغانی می‌فروختیم اما امروز پنج‌شنبه یک دالر را به 65 افغانی می‌فروشم.”
برخی از آگاهان امور اقتصاد به این باور اند که کاهش نرخ اسعار خارجی در برابر پول داخلی می‌تواند خبر خوبی برای شهروندان افغانستان باشد. آنان می‌گویند افغانستان که یک کشور وارداتی می‌باشد، کاهش یافتن نرخ اسعار خارجی در مقابل پول داخلی می‌تواند توان خرید مصرف‌کنندگان را بیشتر کند و نرخ اجناس به نوعی پایین بیاید.
در عین حال این کارشناسان تاکید می‌کنند تا زمانی که کارهای بنیادی صورت نگیرد و میزان تولیدات داخلی بلند نرود، کاهش نرخ اسعار خارجی در مقابل پول داخلی موقتی می‌باشد.
دلایل کاهش
حسیب الله موحد، استاد اقتصاد در دانشگاه کابل، در گفتگو با خبرنامه گفت که دلیل کاهش نرخ دالر در مقابل پول داخلی، تزریق دالر در دوران پولی افغانستان توسط بانک مرکزی و هم‌چنان جلوگیری نسبی از مجراهای خروج دالر از افغانستان است.
او اضافه می کند که این روش لیلام کردن دالر توسط بانک مرکزی نمی‌تواند در دراز مدت راه حلی برای ثابت نگهداشتن نرخ اسعار خارجی در مقابل پول داخلی باشد. او اضافه کرد که بدون کارهای بنیادی و بدون بلند بردن تولیدات داخلی نرخ اسعار داخلی در مقابل اسعار خارجی به‌طور ثابت بلند نخواهد رفت.
برخی از این کارشناسان اقتصادی، علت پایین آمدن نرخ دالر در مقابل افغانی را، منع قرار دادن استفاده از کلدار پاکستانی در ولایت قندهار می‌داند. چند روز پیش عبدالرازق اچکزی، قوماندان امنیه قندهار استفاده از کلدار پاکستانی را منع قرار داد و شماری هم به استقبال از این تصمیم واحد پولی پاکستان را آتش زدند.
در این میان، سید مسعود استاد دانشگاه کابل در گفتگو با خبرنامه این اقدام مردم ولایات جنوب و جنوب شرق افغانستان را ستایش کرد اما گفت که پایین آمدن یا بالا رفتن ارزش پولی به این روش نمی‌تواند تغییر بنیادی در اقتصاد افغانستان وارد کند. او گفت که تغییر مثبت زمانی در چرخه اقتصاد یک کشور رونما میشود که ارزش پول با افزایش تولیدات داخلی آن کشور بالا برود.
در عین حال حسیب الله موحد استاد اقتصاد می‌گوید که تنها استفاده نکردن کلدار توسط شهروندان قندهار نمی‌تواند به این میزان بالای نرخ اسعار در سطح افغانستان آن هم بالای دالر تاثیر بگذارد.
بحران در اقتصاد پاکستان
برخی از کارشناسان به این باور است که استفاده نشدن کلدار پاکستان در داخل افغانستان می‌تواند به اقتصاد پاکستان ضربه بزند و به نوعی اقتصاد این کشور را به بحران مواجه کند.
سید مسعود استاد اقتصاد در کابل باور دارد “همانطوری که شهروندان افغانستان از محصولات پاکستانی استفاده نکرد و ده‌ها کارخانه آرد در پاکستان بسته شد به همان گونه اگر این بار مردم اقدام جدی کنند که از واحد پولی پاکستان استفاده نکنند، اقتصاد این کشور به بحران مواجه خواهد شد.”
چندی قبل برخی از رسانه‌های پاکستان گزارش داده بود که با فسخ قرار داد خرید آرد توسط افغانستان از این کشور، ۸۰۰ کارخانه تولید و پروسس آرد در پاکستان مسدود شده اند.
با این وجود چندی قبل جوانان افغانستان به نوع گسترده‌ی کمپاین منع استفاده از تولیدات پاکستان را در شبکه‌های اجتماعی به راه انداخته بودند. آنان در این کمپاین گفته بود که ما دیگر از محصولات و تولیدات پاکستانی استفاده نمی‌کنیم.
ثابت نگهداشتن نرخ
کارشناسان اقتصادی می‌گویند که هر کشور برای بیرون رفت از معضل کاهش نرخ واحد پولی داخلی در مقابل ارزهای خارجی، سه ابزار سیاسی مشخص را در اختیار دارد که معمولن توسط بانک مرکزی آن کشور مورد استفاده قرار گرفته و ثبات نرخ پول داخلی اش را نسبت به پول‌های دیگر حفظ می‌کند.
محمد رضا فرزام، استاد اقتصاد دانشگاه کابل به خبرنامه گفت که بانک مرکزی افغانستان اما از این سه ابزار تنها از سیاست لیلام استفاده می‌کند. دو ابزار دیگر از جمله معاملات بازار باز که خرید و فروش املاک قرضه از طرف بانک مرکزی یا از طرف دولت است، در افغانستان کاربرد ندارد.
به گفته‌ی این استاد دانشگاه، این سیستم در سایر کشورها رایج است و نوع استفاده آن طوری است که بانک مرکزی یا دولت در موقع ضرورت، اسناد قرضه را می‌فروشد و در موقع که دوباره ضرورت شود، پس اوراق قرضه را از مارکیت می‌خرد و این امر باعث میشود پول نقد وارد مارکیت شود.
اما درافغانستان این روش به دلیل که بازارهای مالی هنوز شکل نگرفته است و استفاده از اوراق بهادار خصوصن از اوراق قرضه، استفاده نمی‌شود.
آگاهان اقتصاد به این باور اند که یگانه راه بیرون رفت از این معضل این است که دولت افغانستان در کنار لیلام کردن دالر، بالای بنیادهای اقتصادی افغانستان، تشویق و افزایش تولیدات داخلی به‌خصوص در سکتور زراعت تمرکز کند تا میزان صادرات این کشور افزایش یابد و ارز بیشتری وارد افغانستان شود.
راه دیگری که می‌تواند در دراز مدت جلو این مشکل را بگیرد، وضع کردن شرایط سخت‌گیرانه دولت و بانک مرکزی بالای خروج سرسام آور سرمایه از افغانستان است. کارشناسان اقتصاد به این باور اند که دولت باید سهولت‌های جدی را برای سرمایه‌گذاران در داخل این کشور ایجاد کند تا سرمایه گذاران خارجی نیز برای سرمایه‌گذاری در افغانستان تشویق شوند.
حسیب موحد می‌گوید که معاملات هنگفتی روزانه در حوزه سکتورهای مالی صورت می‌گیرد و این معاملات بدون کنترول بانک مرکزی است.
به گفته‌ی آگاهان اقتصادی، در صورت که دولت سیستم مالی را کنترول نتواند، با هیچ ابزاری نمی‌تواند نرخ پول داخلی را در برابر ارزهای خارجی ثابت نگهدارد.
رضا فرزام باورد دارد ” اگر دولت نظام مالی را کنترول نتواند، ابزارهای که برای ثابت نگهداشتن نرخ اسعار داخلی در مقابل اسعار خارجی استفاده میشود، بی تاثیر و ناکارآمد خواهد بود.”
افزودن دیدگاه