پیش از این تغییر راهبرد جنگی امریکا در افغانستان می نامید یا نگرانی از نیرومند شدن روزافزون طالبان در بخش های جنوبی، اما جنگنده های امریکایی این روزها در مأموریت تازهای شان، پیشانی طالبان افغانی را در بخشهای جنوبی کشور نشانه گرفته اند.
پیتر کوک، سخنگوی وزارت دفاع امریکا به رسانه ها گفته است که این عملیات ها در بخشهای جنوبی افغانستان آغاز شده است.
پیترکوک افزوده که” این عملیات ها در آن بخشهای از جنوب افغانستان راه اندازی شده است که در آن جا ها سربازان امریکایی حضور ندارند. بیشتر از این به شما جزئیات داده نمی توانم، زیرا هنوزهم در آن بخشها عملیاتهای نظامی مان ادامه دارد.”
پس از انتقال مسوولیت های امنیتی از نیروهای خارجی به نیروهای امنیتی افغانستان، این نخستین بار است که هواپیماهای امریکایی به دستور مستقیم کاخ سفید، طالبان را در بخشهای از افغانستان آماج قرار میدهد.
از سوی هم، طالبان با آغاز فصل جنگی زیر نام عمری که به یادبود از مرگ مرموز ملا عمر رهبر پیشین این گروه نام گذاری شده، بیشتر در بخش های جنوبی، به ویژه ولایت هلمند تمرکز کرده اند.
هرچند، تا هنوز خبری در باره تلفات طالبان در پی این حملهها به رسانه ها نرسیده اما از آنجا که این عملیاتها با هواپیماهای بی سرنشین انجام میشوند و با توجه به دقت این هواپیماها در نابودی اهداف تعیین شده، ظاهرن احتمال وارد شدن تلفات به طالبان زیاد است.
اوایل همین ماه، باراک اوباما رییس جمهور ایالات متحد امریکا به نظامیانش در افغانستان اجازه داد که بر ضد طالبان عملیات های تهاجمی انجام دهند. این کار، بخشی از راهبرد امریکا برای حمایت از نیروهای امنیتی افغانستان و افزایش فشار بر طالبان، پنداشته می شود.
بازگشت القاعده
هشتم ماه حوت سال گذشته، رییس شورای ملی استخبارات آمریکا در مجلس نمایندگان آن کشور اعلام کرد که القاعده دوباره در افغانستان و پاکستان جان میگیرد. جیمز کلپر از تلاشهای این گروه برای حملهای دوباره به آمریکا هشدار داد و تصریح کرد که اعضای القاعده در جنوب آسیا دوباره به مرحلهای رسیده اند که دست آورد کلانی داشته باشند.
اکنون القاعده در افغانستان یک بار دیگر به یک تهدید جدی مبدل میشود و احتمالن رییس جمهور غنی این مساله را به خوبی میداند. سال گذشته، محمد حنیف اتمر مشاور امنیت ملی رییس جمهور هشدار داد که القاعده دوباره در افغانستان حضور یافته و گروه داعش نیز تهدید بالقوهای دیگر برای این کشور است.
کمی پیشتر معاون فرمانده ماموریت حمایت قاطع نیز در کابل اعلام کرد که طالبان تهدید جدی برای افغانستان است و تلاش دارند تا بخشی از این کشور را تصرف نماید. او در عین حال نگرانی خود را از حضور داعش، القاعده و شبکه حقانی در بخشهای از افغانستان ابراز داشت.
اکنون در کنار طالبان و القاعده داعش بزرگترین تهدید در افغانستان است؛ گروهی که قبلن وزارت خارجه امریکا نگرانی خود را از قدرت گرفتن آنها در افغانستان ابراز کرده بود و پنتاگون مجوز نبرد با این گروه در شرق افغانستان را صادر نموده بود.
چنان می نماید که راهبرد تازهی جنگی امریکا، تنها محدود به جغرافیای افغانستان نیست. پیشتر، ملا اختر منصور رهبر پیشین گروه طالبان در بلوچستان پاکستان، آماج یک هواپیمای بی سرنشین امریکایی قرار گرفته و کشته شد.
استقبال حکومت
این اقدام اخیر امریکا برای ناتوان ساختن طالبان که – پیشتر رییس جمهور غنی آنان را شرارت پیشه، محارب و تروریست خوانده بود و اکنون شورای امنیت ملی افغانستان این گروه را دشمن درجه یک مردم افغانستان می پندارد – با استقبال کابل همراه شده است.
تواب غورزنگ سخنگوی شورای امنیت ملی افغانستان به خبرنامه می گوید که ناتوان ساختن طالبان به تلاش مشترک کابل و واشنگتن نیاز دارد.
آقای غورزنگ افزود که” جهت سرکوب تهدیدهای هراس افگنان و طالبان، نیاز است که کشورهای امریکا و افغانستان به گونۀ مشترک تلاش نمایند. ما از این تصمیم دولت امریکا برای سرکوب طالبان افغانی استقبال میکنیم.”
حکومت افغانستان بارها از کشورهای کمک کننده خارجی به ویژه امریکا خواسته است تا این کشور را در مبارزه با تروریزیم به ویژه طالبان، به گونه اساسی کمک کند. امریکا در حالی حملات هوایی مستقیم علیه گروه طالبان را آغاز کرده که پیش از این مقامهای کاخ سفید این گروه را دشمنان شان نمی دانستند.
تغییر تاکتیک های نظامی
موج تازهای حملههای هواپیماهای امریکایی در حالی انجام میشود که طالبان در یک سال اخیر استراتژی نظامی شان را بر حملههای انتحاری و جنگهای چریکی بیشتر تمرکز کرده و بر سقوط کلان شهرها و ولایت ها افغانستان تاکید نموده اند.
سقوط قندز در ماه سپتمبر سال دوهزار و پانزده میلادی از مثالهای زنده این تغییر استراتیژی پنداشته میشود.
در کنار آن، طالبان تاکیتک تازه ی دیگری را نیز آغاز کرده است. گروگان گیری ها از مسیر بزرگ راه ها.
در تازه ترین مورد این گروه روز سه شنبه هفتۀ گذشته بیست و پنج مسافر را از مسیر بزرگ راه کندهار-هرات ربودند. اما آن ها بعدتر با پا درمیانی بزرگان ولایت هلمند آزاد شدند. هر چند خبرنگاران محلی در این ولایت میگویند سه نفر از گروگانها هنوز هم در چنگ طالبان اند و حدود چهل و چهار نفر از گروگان ها آزاد شده اند.
بیشتر از آن اما در یک گروگانگیری بی پیشینه دیگر طالبان نزدیک به 200 تن را از مسیر بزرگ راه قندز ربودند. یازده نفر از این گروگان ها در بزرگراه شمال را تیرباران کردند که احتمالن در میان کشته شده ها، پولیس نیز شامل اند.
سرکوب در جنوب، نفوذ در شمال
طالبان در حالی در بخشهای جنوبی افغانستان مورد حمله هواپیماهای امریکایی قرار میگیرند که این گروه به شدت تلاش دارند نقش شان را در بخشهای شمالی رنگین تر و برجسته تر سازند.
گزارش تازه ی وزارت دفاع امریکا نیز بر بنیاد تازه ترین یافتهها نشان میدهد که این گروه در سال روان میلادی و احتمالن در سالهای پیشرو سخت خواهند کوشید تا نفوذ شان را در سراسر شمال افغانستان گسترش دهند.
همین مساله باعث شده که هم اکنون جنرال دوستم معاون اول ریاست جمهوری، کرسی معاونیت اول را رها کرده و طالبان را در ولایتهای شمالی به ویژه فاریاب دنبال نماید.
این تحرکات و فشارهای طالبان حاکی از آن است که ظاهرن این گروه، در مقایسه با سالهای گذشته نیرومند تر شده اند و برای همین امریکا تلاش دارد با از سر گیری حملههای هوایی شان، از قدرت مند تر شدن این گروه تروریستی بکاهد.
داعش و چشم انداز در شرق
همزمان با آغاز حمله های هواپیماهای بی سرنشین امریکا بر طالبان افغانی، داعش نیز سر از غارهای شان برآورده اند و دو روز پیش نخستین حملهی گروهی خود را در ننگرهار آغاز کردند.
سخنگوی والی ننگرهار به رسانه ها گفته است که در این رویداد پانزده تن بشمول دو زن و دو کودک کشته شده اند و دوازده تن دیگر بشمول سه کودک زخمی شده اند.
عطاالله خوگیانی افزوده که سی جنگجوی داعش نیز در حملهی این گروه بر شماری از پستههای پولیس محلی در ننگرهار کشته شده اند.
شورای امنیت ملی اما این حمله گروه داعش را وحشیانه ترین حمله تروریستی در نوع خودش اعلام کرد.
تواب غورزنگ به خبرنامه گفت که” گروه داعش از وحشیانه ترین تاکتیکهای نظامی برای حمله بر مردم افغانستان استفاده می کند.”
داعش، بر خلاف طالبان که – نفوذ شان در بخش های مختلف افغانستان پراکنده است – بیشتر تمرکز خود را در یک منطقه و یک ولایت کرده و ظاهرن ننگرهار را پایگاه اصلی خود قرار داده است.
در پانزده دسامبر سال ۲۰۱۵ جنرال جان کمپل فرمانده پیشین نیروهای ناتو در افغانستان، از خطر حضور داعش در این کشور هشدار داد. او در یک گفتگو با اسوشیتیدپریس گفته بود که داعش تلاش دارد ولایت ننگرهار در شرق افغانستان را به پایگاه منطقهیی خود تبدیل کند.
اما حکومت افغانستان ظاهرن برای سرکوب داعش در ننگرهار جدیت دارد. تواب غورزنگ میگوید که حکومت مرکزی هرگز اجازه نمیدهد داعش در ننگرهار سر بلند کند. آقای غورزنگ گفت که”دیروز شماری از سربازان ویژه از پولیس و ارتش برای سرکوب داعش فرستاده شده اند و آنان شماری از مراکز این گروه را آماج قرار داده اند. البته در این حمله ها، هواپیماهای نیروهای خارجی نیز شریک بوده اند.”
داعش هم اکنون در ولسوالی های کوت، اچین، چپرهار و غنی خیل نفوذ قابل توجهی داشته و مراکز آموزش فعال دارند. با توجه به نفوذ داعش در ننگرهار، چشم انداز امنیتی این ولایت در دراز مدت وخیم معلوم می شود. به این سبب نیاز است تا راهبرد مبارزه با داعش بیش از هر زمان دیگر با قاطعیت دنبال گردد.
مختار پدارم همکار این گزارش بوده است.