دانشگاه‌های افغانستان میزبان 51 دانشجوی ترکیه در رشته‌های مختلف‌اند. این دانشجویان از چهار سال گذشته به این طرف در کابل، مزار و هرات درس می خوانند. در این میان قرار است 20 تن آنان در سال جاری تحصیلی از مقطع لیسانس فارغ شوند.
پس از سال‌ها جنگ داخلی و مشکلات امنیتی، این نخستین بار است که دانشگاه‌های افغانستان برای دانشجویان کشورهای دیگر بورسیه می‌دهند. هر چند سطح علمی در دانشگاه‌های افغانستان همواره مورد انتقاد است، اما بسیاری از این دانشجویان ترکی از بودن در دانشگاه‌های افغانستان راضی اند.
این دانشجویان با هماهنگی ریاست عمومی مکاتب آریانا افغان – ترک و وزارت تحصیلات عالی به افغانستان آمده‌اند و بیشتر‌شان در دانشگاه کابل در چهار رشته تحصیلی ادبیات ترکی، شرعیات، ادبیات دری و انگلیسی و ژورنالیزم درس می‌خوانند.
چرایی حضور
موجودیت مکاتب آریانا افغان–ترک در افغانستان و ضرورت به استادان که بتوانند خودشان را با شرایط افغانستان به سادگی سازگاری دهند، یکی از دلایل اصلی اعطای بورسیه‌های تحصیلی به دانشجویان ترک بوده است. اما دانشجویان ترک که شرایط افغانستان را پذیرفته و وارد دانشگاه‌های افغانستان شده‌اند دلایل گوناگون از جمله فرهنگ نزدیک دو کشور، موجودیت موسسات و خانواده‌های ترک و آموختن زبان فارسی در افغانستان را انگیزه اصلی ورود شان به این کشور گفته‌اند.
فاطمه یکی از دانشجویانی که در رشته شرعیات دانشگاه کابل درس می‌خواند در گفتگو با خبرنامه تاکید کرد که ” بعد از ختم دوره مکتب به دنبال کشوری بودم که بتواند علوم دینی را خوب تدریس کند. در جریان تحقیقات که در این مورد داشتم، سه کشور مصر، تونس و افغانستان را یافتم. اما من به دلیل علاقه ام به زبان دری و فرهنگ مشترک بین افغانستان و ترکیه این کشور را انتخاب کردم.”
او در ادامه گفت که شعر های زیادی از مولانا را خوانده و شخصیت این شاعر علاقه او را به افغانستان افزایش داده بود. در عین حال او تصریح کرد که دری را به عنوان یکی از سه زبان مرسوم در دوره عثمانی‌ها دوست داشته و می‌خواسته تا این زبان را نیز فراگیرد.
سازگاری با محیط
با توجه به موجودیت ذهنیت منفی در باره افغانستان، اکثر این دانشجویان ترک هنگام ابلاغ تصمیم شان برای ادامه تحصیلات در این کشور، با ممانعت خانواده های خود روبرو شده اند. با این حال، دانشجویان دختر ترک در گفتگو با خبرنامه تاکید کرده اند که اکثرا خانواده‌های شان با عظیمت آن‌ها به افغانستان کمتر مخالفت کرده اند.
این دانشجویان در گفتگو با خبرنامه تاکید کرده‌اند که با فضای فرهنگی- اجتماعی افغانستان توانسته اند در مدت کوتاهی سازگاری یابند.
یکی از این دانشجویان ترک می گوید زمانی که برای بار نخست وارد کابل می‌شود، از دیدن افراد مسلح فراوان در شهر وحشت زده شده و می‌خواهد به ترکیه باز گردد؛ اما اندکی بعد منصرف شده و قصد اقامت افغانستان را می‌کند.
با این حال توبا دانشجوی ترک که در رشته ادبیات درس می خواند می‌گوید فکر می‌کرد اقدام به ادامه تحصیلات عالی‌اش در افغانستان یک ریسک بود و اما پس از اندکی زندگی در کابل، دیگر به این شهر عادت کرده است. او به خبرنامه می‌گوید “روزهای اول سخت بود برایم. از دیدن افراد مسلح می‌ترسیدم. اما پس از مدتی عادت کردم. اکنون خیلی به این شهر عادت کردم. وقتی به ترکیه می‌روم پشت کابل دق می‌آورم و تلاش می‌کنم، دوباره زود تر بر گردم به این شهر.”
توبا اکنون افغانستان را به عنوان کشور دومش می‌داند. او می‌گوید وقتی به ترکیه می‌رود با دوستانش از خوبی‌های این شهر قصه‌ها می‌کند.
دانشجویان ترک که در کابل درس می‌خوانند می‌گویند دوست دارند پس از اتمام دوره لیسانس خود نیز در افغانستان بمانند و در همین جا کار کنند. فاطمه دانشجوی شرعیات می‌گوید، حتا یک روز هم نشده که به خاطر آمدنش به افغانستان پشیمان شده باشد.
اما بلال یکی دیگر از این دانشجویان می‌گوید، هر زمانی که خسته می‌شود و به دوباره برگشتن فکر می‌کند صحبت با دوستان افغانش او را از این کار منصرف می‌کند . او می‌گوید “مردم ترکیه فکر می‌کنند در افغانستان جنگ است و درس خوانده نمی‌شود.” اما به گفته بلال، با آمدنش در افغانستان توانسته ثابت کند که در افغانستان هم مانند کشورهای دیگر درس خوانده می‌شود و زندگی هم در جریان است. او گفت مردم ترکیه فکر می‌کنند که در افغانستان عرب‌ها زندگی می‌کنند نه افغان‌ها .
این دانشجویان ترک می‌گویند افغان‌ها با آن‌ها رویه دوستانه دارند و این موضوع، باعث شده تا آن‌ها بیشتر به افغانستان دلگرمی پیدا کنند.
آن‌ها می‌گویند که فرهنگ مشترک ترک‌ها و افغان‌ها و شیوه‌های مشابه زندگی افغانستان و شرق ترکیه جایی که این دانشجویان در آن زندگی می‌کنند، باعث شده تا آن‌ها در افغانستان احساس بیگانگی کمتری داشته باشند.
دانشجویان ترک می‌گویند که مهمان نوازی افغان‌ها آن‌ها را مجذوب کرده است.
مصطفی یکی از دانشجویانی که در رشته ژورنالیزم دانشگاه کابل درس می‌خواند در گفتگو با خبرنامه تاکید کرد که “مردم افغانستان مردم مسافر پرور است. حتی اگر دروغ هم بگویی باز هم درباره‌ات بد نمی‌گویند. اما یک بدی که دارند و آن این است که اگر بفهمند که خارجی هستی چیزی که 10 روپیه قیمت داشته باشد را 50 روپیه می‌دهند. اما باز هم زندگی در افغانستان نسبت به ترکیه آسان تر و ارزان تر است.”
مصطفی ضمن اشاره به اعتقادات برخی از افغان‌ها به خرافات گفت که این موضوع اکثرا در افغانستان زیان آور بوده است. او به قتل فرخنده اشاره کرده گفت که این جنایت به خاطر خرافات پیش آمده بود.
اما توبا دانشجوی ترک می‌گوید که افغان‌ها با همه خوبی‌هایی که دارند بسیار ناامید می‌باشند و این موضوع را او در گفتگو با بسیاری از دوستان افغان خود دریافته است. توبا می‌گوید افغان‌ها نسبت به آینده‌شان ناامید اند و همواره تاکید می‌کنند که در این کشور اتفاقی خوبی نمی‌افتد.
دانشجویان ترک می‌گویند که غذا های افغانستان خوش طعم است و آن‌ها علاقه مند این غذا ها هستند. آنان به منتو، آشک، بولانی و قابلی ازبکی اشاره کرده و تاکید می‌کنند که این غذاها را حتی در ترکیه نیز با خانواده‌های شان در میان می‌گذارند.
آنان به لباس‌های افغانستان نیز اشاره می‌کنند و می‌گویند که همواره در سفر شان به ترکیه این لباس‌ها را برای اعضای خانواده‌های‌شان به عنوان هدیه می برند.
این دانشجویان می‌گویند که اگر چه فلم‌های افغانی تا به حال تماشا نکرده اند، اما فلم‌های ترکی که در تلویزیون‌های افغانستان نشر می‌شود را نیز دوست ندارند. به گفته آنان، این سریال‌ها فرهنگ غرب را ترویج می‌کنند.
زندگی در خوابگاه
این دانشجویان درجریان تحصیلات چهار ساله دوره لیسانس‌شان در خوابگاه‌های افغان ترک زندگی می‌کنند. آن‌ها بعد از اتمام درس‌های‌شان در دانشگاه در این خوابگاه ها با دانش آموزان لیسه‌های افغان –ترک زندگی می‌کنند.
این دانشجویان می‌گویند که در خوابگاه‌های افغان-ترک نظم جدی حاکم است.
مصطفی در باره نظم خوابگاه‌های افغان-ترک می‌گوید که ” اگر از طرف شب بیرون از لیلیه بروم و از ساعت 7 شب گذشته باشد، در هر جایی که هستم مجبورم در همانجا استراحت کنم. چون امنیت خراب است و دزد ها زیاد. هر کاری که کنم می‌فهمند خارجی هستم و اگر به خوابگاه هم برگردم مجبورم از موتر های تکسی استفاده کنم. موتر های لینی امن نیست.”
نصیر فیضی همکار این گزارش بوده است.
افزودن دیدگاه