تبلیغات منفی و غیر حرفهیی در شهر کابل رونق زیاد دارد. در هر گوشه شهر، روی اکثر دیوارهای خانهها و یا ساختمانهای دولتی و خصوصی پُر است از تبلیغات شرکتها و نهادهای خدماتی. این گونههای تبلیغاتی شاید برای صاحبان کار و شرکتها، نوعی تلاش برای فروش محصولاتشان باشد، اما برای مردم خیلی آزاردهنده و ناراحت کننده است. ما در این گزارش به هفت مورد تبلیغ غیرحرفهیی پرداخته ایم که خلاف معیارهای بازاریابی در شهر جریان دارد.
ثبت آدرس شرکتها در دیوارهای خانههای تان
شماری از شرکتهای خصوصی برای تبلیغ محصولات و یا شرکتشان، پا روی حریم خصوصی افراد میگذارند. به گونه مثال؛ خیلی از شرکتها بدون در جریان گذاشتن مالک یک خانه، تبلیغات شرکتهای شان را روی دیوار خانه با رنگهای تیره ثبت میکنند. حتا مکانهای رسمی و تحصیلی نیز ازین امر دور نمانده اند. و بدتر این که گاهی مسخرهترین آگهیها بر روی دیوارهای تمیز و تازه رنگشده خانه و ساختمانهای شخصی و یا دولتی نقش میبندند بدون این که مورد پیگرد قرار بگیرند.
این نوع تبلیغات به زیبایی شهر و محیط به صورت جدی صدمه میرساند.
پخش آگهی با صدی بلند در شهر و کوچهها
تصور کنید خسته کار هستید و شب که به خانه می روید، می خواهید کمی آرامش داشته باشید، اما به یک بارگی می شنوید که با صدای بلند می چیغ می زنند، هرات ایسکریم و یا پیمان آیسکریم. این صدا تمام آرامش تو را به هم می زند. آلودگی صوتی از جنجال بر انگیز ترین موضوعات اجتماعی در کشورهای پیشرفته و صنعتی است. در قوانین آن کشورها برای ایجاد کننده آلودگی صوتی مجازات در نظر گرفته شده است. اما در افغانستان درکنار تمام موارد قانون شکنانه، آلودگی صوتی به یک امر عادی تبدیل شده است.
نصب پوسترهای کوچک تبلیغاتی در دیوار مکانهای رسمی
هر کسی یک دنیا پول مصرف می کند تا خانه زیبا داشته باشد. دیوار تمیز مرتب داشته باشد. شاید شما هم تجربه کرده باشید که وقتی شب به خانه می آیید دیوار خانه تان تمیز است، اما فردا صبح وقت که می خواهید به کار بروید با صحنه عجیب رو به رو می شوید. روی دیوار تمیز و تازه رنگ شده خانه تان، چند پوستر شرکت های تجارتی و یا مراکز آموزشی نصب شده است. تصور کنید چقدر عصبانی می شوید وقتی می خواهید آن را از دیوار تان دور کنید اما طوری چسپانده شده که حتمن آثاری از آن میماند. شماری از مردم که اتفاقن با سواد هم هستند، بدون ملاحظه و یا بدون این که درک کنند، کار شان عده را ناراحت می سازد، در یک شب، ده ها نفر را با این کار شان عصبانی و ناراحت می سازند. این کار، نوعی از مردم آزاری خیلی مضحک است.
نصب لوحههای کلان
حتمن در بیرون از خانه یا در شهر و بازار محله تان متوجه شده اید که یک کسبه کار، برای تبلیغ فروشگاه خود لوحه خیلی بزرگی را بالا سر دروازه اش نصب می کند حتا فضای خالی فروشگاه دیگر را نیز می گیرد. بدون این که به فروشنده دیگر که همسایه اش هست، کوچک ترین حق را بدهد. این روش تبلیغ ناجوانمردانه ترین شیوه، تبلیغات است که حقوق همسایه خود را هم در نظر نگیری. از سوی دیگر، مردم و مشتریها اصلن سردرگم می شوند وقتی لوحه مثلن از شیرینی فروشی است، اما زیر این لوحه، فروشگاه لوازم برق و یا هم موارد دیگر. چهره شهر به شدت با این نوع تبلیغ نا زیبا می شود.
تبلیغ گارسون های رستورانت ها
اصلن گرسنه نیستید. در بازار همراه با همسر، مادر و یا خواهر تان راه می روید و یا با یک دوست تان هستید. یک باره کسی با لباس های عجب و غریب مقابلت پیدا می شود با سماجت شما را به خوردن به قول خودش کباب، کرایی، قابلی، منتو، ووووو خیلی چیزهای دیگر دعوت می کند. حتمن متوجه شدید اگر شما با یک خانم همراه باشید، اصرار او بیشتر می شود. این نوع برخورد و بازاریابی خیلی آزار دهنده است و نوعی مزاحمت آشکار برای مردم است.
صدا های بلند موسیقی برای تبلیغ از ویدیو کست ها
شاید تجربه کرده باشید، که یک باره از فضای آرام خانه به یک فضای به شدت پر از سر و صدا در شهر و جاده ها رو به رو می شوید. بلندگوهای مدرن و بزرگی که صدا را تا چند صد متری می فرستد. آهنگ های هندی و یا غربی با موسیقی بلند، یک باره شما را در یک فضای قرار می دهد که همه پلان های را که شما در ذهن تان دیزان کرده اید، از یاد تان می برد. یا در بازار که هر طرف بلند گوهای کوچک یک چیزی را تبلیغ می کند…
فروش لباس در جاده ها
در کنار صدها فروشگاه لباس، در نقاط مختلف شهر افرادی هستند که لباس فروشی سیار دارند. این افراد مقدار زیاد کت و شلوار روی شانه و دست شان با خود حمل می کنند. شاید خریداران خود را نیز داشته باشند اما اکثر شان، برای فروختن لباس های در دست داشه شان، مزاحم هر کسی که از جاده می گذرند می شوند.
در کنار ده مورد سر و صد و تبلیغات غیر حرفهیی این افراد نیز درد سر دیگری برای شماری به حساب می رود.
نتجه اخلاقی
تجارت و کار و بار، روش منطقی و حرفهیی خود را دارد، تبلیغات هم راه و روش خود را. در هر کشور دیگر این اصول رعایت می شود. فرهنگ شهری و روستایی شان حکم می کند که کسی مزاحم دیگری نباشد. اما در افغانستان همین اعلانات تجارتی و بازاریابی نیز مثل موارد گوناگون قانون شکنی، اصلن حرفهیی نیست. نهادهای مسوول و نظارت کننده نیز به نظر می رسد که خیلی این مساله را جدی نمی گیرند.
برای رهایی از این جنجال و مزاحمتهای روزافزون، بهتر است کمی در کنار رونق دادن به کار و تجارت خود ما، به همشریان خود و همسایه ها خود نیز فکر کنیم. حالا که نظارت و کنترولی وجود ندارد دست کم این جرأت اخلاقی را داشته باشیم که در کنار کار و بار، به حقوق افراد دیگر نیز احترام بگذاریم تا جامعه سالم و قانون مند داشته باشیم.
نصیر فیضی همکار این گزارش بوده است.