طالبان از مستند سازی نقض حقوق بشر در هراس اند

باور عمومی پس از حمله انتحاری بر کارمندان موبی گروپ:

طالبان از مستند سازی نقض حقوق بشر در هراس اند

چهار ماه پس از تهدید طالبان علیه تلویزیون های یک و طلوع، کارمندان گروه رسانه‌ی موبی از سوی طالبان هدف قرار گرفتند. حمله انتحاری به تاریخ 30 جدی، یک موتر حامل کارمندان موبی گروپ را، در غرب کابل هدف قرار داد، که در آن هفت تن کشته و ده ها تن دیگر زخمی شدند.

این حمله انتحاری بر خلاف باور عمومی، واکنش گسترده‌ای شهروندان، نهادهای مدنی – حقوق بشری، حکومت و جامعه بین المللی را برانگیخت. شهروندان افغان در نقاط مختلف افغانستان، با شمع افروزی، برگزاری مجالس دعا و فاتحه و اهدای خون به قربیانان و خانواده های آنان، ابراز همدردی کردند.

یابود این قربانیان رسانه‌ای با حضور هزاران تن از مقامات بلندپایه حکومت وحدت ملی به شمول رییس جمهور افغانستان، برگزار شد.  شورای امنیت سازمان ملل متحد بر علاوه محکومیت این حمله، خواستار پیگرد عاملان آن شد. سازمان عفو بین الملل، خبرنگاران بدون مرز و سازمان دیدبان حقوق بشر نیز، آن را به شدت محکوم کردند.

طالبان مسوولیت این حمله را بر عهده گرفتند و دلیل آن را نشرات غیر اسلامی طلوع عنوان کردند، اما رییس جمهور غنی آن ها را نا مسلمان خواند.

جایگاه رسانه ها

به باور عمومی، گستردگی واکنش ها به این حمله‌ی انتحاری بر کارمندان موبی گروپ در اکثر نقاط افغانستان، حکایت از تغییر نگرش افغان‌ها نسبت به رسانه‌های جمعی دارد. بسیاری از کارشناسان معتقدند که این حمله انتحاری، جایگاه تثبیت شده‌ی رسانه های جمعی، به عنوان یکی از بازیگران کلیدی در جهت دهی افکار عمومی را، به نماش گذاشت.

صدیق الله توحیدی رییس اداره حمایت از رسانه‌های آزاد (نی) در گفتگو با خبرنامه تاکید کرد، که طالبان به دلیل آشنایی با سیاست نشراتی رسانه‌های افغانستان، فکر می‌کردند شبکه های تلویزیونی طلوع و یک، جایگاه خوبی در میان شهروندان افغان و رسانه های دیگر نداشته باشند.

آقای صدیقی تاکید کرد، طالبان تصور نمی‌کردند حمله شان این همه هیاهو بر پا می‌کند و مورد انزجار مردم قرار می‌گیرد. رییس نی تصریح کرد که آن‌ها (طالبان) از سیاست نشراتی طلوع آگاهی داشتند و فکر می‌کردند حمله شان به کارمندان این رسانه، باعث خرسندی مردم و دیگر رسانه های رقیب می‌شود، در حالی که قضیه برعکس شد و این حمله با واکنش گسترده‌ی افکار عمومی رو به رو شد و موجی از حمایت های جمعی از رسانه ها را ایجاد کرد. او در ادامه یاد آور شد که شاید دلیل این همه حمایت، هدف قرار گرفتن کارمندان عادی و تخنیکی بودند که مربوط به خانواده های فقیر می‌شدند، اما کارمند یک رسانه بودند.

طلوع و یک اولین هدف نظامی طالبان

رسانه های جمعی در بیش از یک دهه گذشته که از بازخیزش طالبان می‌گذرد، در جمله اهداف نظامی آن ها قرار نگرفته بود. اما، برای اولین بار رسانه‌ های یک و طلوع به عنوان اهداف نظامی این گروه اعلام شدند. به باور برخی از نماینده گان مجلس افغانستان، طالبان به این دلیل رسانه‌ها را هدف قرار دادند که منافع سازمان‌های استخباراتی کشورهای همسایه، که تمویل کنندگان اصلی تروریزم اند، توسط همین رسانه‌ها با خطر رو به رو می‌شود.

هیلی ارشاد عضو مجلس نمایندگان در ارتباط به این موضوع به خبرنامه گفت، که طالبان دارای اندیشه و استراتژیی نیستند که بر اساس آن نوع موضع گیری شان را تعیین نمایند. او گفت که پشت همه رویدادهای که در افغانستان رخ می‌دهد، دست استخبارات کشورهای همسایه به ویژه دست استخبارات پاکستان است. خانم ارشاد افزود، این واضح بود که طالبان حمله می‌کنند، زیرا اخطار داده بودند؛ اما او تصور نمی‌کرد که کارمندان عادی هدف قرار بگیرند و این اقدام برایش غیر مترقبه بود. زیرا باور او بیشتر بر این بود که زندگی افرادی که در راس مدیریت این رسانه‌ها قرار داشتند، بیشتر در معرض خطر باشد.

طالبان به تاریخ بیست میزان هشدار دادند که کارمندان دو رسانه‌ی طلوع و یک در امان نخواهد بود و این دو رسانه شامل اهدف نظامی شان شده و نیروهای وابسته به آن‌ها، در هر جای افغانستان به کارمندان این دو رسانه، حمله خواهند کرد؛ هشداری که با واکنش های جهانی نیز رو به رو شده بود.

اما صدیق الله توحیدی رییس “نی” می گوید، طالبان دریافتند که رسانه ها توانایی مستند سازی نقض گسترده حقوق بشر را پیدا کرده اند، که توسط این گروه در افغانستان جریان دارد. اقای توحیدی در گفتگو با خبرنامه افزود، طالبان هراس از این موضوع داشتند که ادامه فعالیت های رسانه ها، سبب ایجاد فاصله‌های بیشتر میان مردم و آن‌ها (تروریستان) خواهد شد. زیرا تصور بر این است که شاید آن ها برای سال آینده پلان های سقوط ولایت های دیگر را نیز داشته باشند و اگر رسانه‌ها آن گونه که در سقوط قندوز از جنایت های طالبان گزارش ساختند، باز هم چنین اتفاقی بیافتد، این گروه به صورت کامل مشروعیت خود را از دست خواهد داد.

رییس اداره حمایت از رسانه‌های آزاد باور دارد، که طالبان در فکر ایجاد ترس و وحشت در میان خبرنگاران می باشند و به باور او شاید یکی از اهداف اصلی حمله اخیر این گروه نیز، تغییر در نوع گزارش دهی و خبررسانی رسانه ها بوده است. او باور دارد که طالبان از گستردگی پوشش جنگ قندوز، متحیر شده بودند.

اما گزارش طلوع چه داشت ؟

روز پنجشنبه شانزدهم میزان سال 1394 خورشیدی، طلوع نیوز به نقل از نظامیان ارتش در ولایت قندوز گزارش داد که، طالبان پس از تصرف شهر کندز به دختران خوابگاه دانشگاه قندوز تجاوز کردند. در این گزارش همچنان به نقل از فرماندهان ارتش آمده بود که این گروه در بخش های دیگر قندوز نیز پس از حاکمیت شان، بر زنان و دختران جوان تجاوز کرده و مردان کهن سال و کودکان را به رگبار بسته اند.

این گزارش طلوع نیوز از سوی طالبان تکذیب شد و آنان ادعاهای نظامیان ارتش افغانستان را به شدت رد کردند. با آن که در این گزارش، طلوع نیوز نیز مدارک مستندی را در رابطه با تجاوز گروهی طالبان بر دختران دانشجو در دست نمی‌داد، اما تصاویری از کشته شدن افراد غیرنظامی، کودکان، نوجوانان و زنانِ که ادعا می شد از سوی طالبان انجام شده، به صورت گسترده نشر گردید.

برخی ها، همانند رییس نی بر این باورند که در قندوز، شماری از رسانه‌های جمعی با گستردگی تمام، نقض حقوق بشر را پوشش دادند و این موضوع آنان را در فهرست اهداف نظامی طالبان قرار داد.

پیش از این، گزارش های منتشره تنها حکایت استفاده از محلات غیرنظامی را، توسط شورشیان طالبان داشت. این گزارش‌ها در بسیاری از رسانه‌های داخلی و بین المللی منشتر شده بودند. اما مستند سازی تجاوز و کشتار غیرنظامیان، به صورت واضح در پوشش خبری سقوط شهر قندوز اتفاق افتاد؛ نوع پوشش خبری که دست کم برای گروه رسانه یی موبی، هزینه کلانی را در پی داشت.

رسانه‌های افغانستان، در جریان پوشش سقوط قندوز و بازپس گیری آن توسط دولت افغانستان، نه تنها به صورت گسترده نقض حقوق بشر و جنایات انجام شده علیه غیرنظامیان توسط شورشیان را مستند سازی کردند، بلکه موجب شدند تا حمله نیروهای امریکایی را به شفاخانه داکتران بدون مرز نیز، به صورت گسترده پوشش دهند؛ موضوعی که منجر به بازتاب گسترده بین المللی این حمله شد و گروه های حقیقت یاب حتی از سوی آمریکا برای تحقیق در باره آن تشکیل شد. به باور اگاهان، این پوشش رسانه یی موجب عذرخواهی آمریکا از این حمله شد.

نماینده‌گان مجلس و مسوولان نهادهای حمایت از رسانه‌ها، پس از حمله انتحاری کابل خواستار تامین امنیت جدی خبرنگاران اند و از حکومت می‌خواهند در تامین امنیت غیر نظامیان و به ویژه کارمندان رسانه‌ها، توجه جدی داشته باشد. در این میان اما صاحب نظران، مسوولان و صاحبان رسانه‌ها را مسوول  حفظ سلامت کارمندان شان می‌دانند.