یک پژوهش گسترده و جمعیتی که بهتازگی منتشر شده، نتایجی را نشان میدهد که میتواند نگاهها به واکسیناسیون کووید-۱۹ را وارد مرحلهای تازه کند. این مطالعه با بررسی وضعیت سلامت میلیونها بزرگسال، به الگوهایی دست یافته که تنها به پیشگیری کوتاهمدت از عفونت محدود نمیشود، بلکه تصویری وسیعتر از تأثیر واکسن بر بقای کلی افراد ارائه میدهد. یافتههایی از این دست، هم برای حامیان واکسن و هم برای منتقدان آن، نکات قابلتأملی به همراه دارد.
در سالهای اخیر، موجی از تردید و بیاعتمادی نسبت به واکسنها در بخشهایی از افکار عمومی شکل گرفته است؛ احساسی که گاه با اظهارنظر یا روایتسازی برخی چهرههای بانفوذ تشدید شده است. در چنین فضایی، بررسی دقیق و بدون پیشداوری مطالعات علمی اهمیت دوچندانی پیدا میکند. مطالعهای که اخیراً درباره اثربخشی واکسن کووید-۱۹ انجام شده، دقیقاً در همین بستر قابل تحلیل است. در این مقاله به جزئیات مطالعه پرداخته ایم. با خبرنامه همراه باشید!
کووید-۱۹ و واکنش جهانی بیسابقه
ویروس کووید-۱۹ نخستین بار در دسامبر ۲۰۱۹ در شهر ووهان چین شناسایی شد و بهسرعت به بحرانی جهانی تبدیل گردید که سبک زندگی، نظامهای سلامت و اقتصاد کشورها را تحت تأثیر قرار داد. بر اساس گزارشها، بیش از ۷.۱ میلیون مرگ در سراسر جهان به این ویروس نسبت داده شده است؛ رقمی که در بریتانیا به حدود ۲۲۷ هزار مورد میرسد.
در پاسخ به این بحران، کارزارهای واکسیناسیون با سرعتی بیسابقه در تاریخ پزشکی آغاز شد. طبق اعلام سازمان بهداشت جهانی، تا دسامبر ۲۰۲۳ حدود ۶۷ درصد جمعیت جهان حداقل یک دوز واکسن کووید-۱۹ دریافت کردهاند. این واکسیناسیون گسترده بهطور محسوسی از شدت بیماری و میزان بستری در بیمارستان کاست، اما همزمان به هدفی برای انتشار اطلاعات نادرست و نگرانیهای عمومی، بهویژه در زمینه ایمنی، تبدیل شد.
این مطالعه دقیقاً چه چیزی را بررسی کرده است؟
مطالعه مورد بحث که در نشریه JAMA Network Open منتشر شده، پیامدهای سلامت بزرگسالان ۱۸ تا ۵۹ ساله در فرانسه را مورد بررسی قرار داده است. در این پژوهش، وضعیت افرادی که واکسن کووید-۱۹ دریافت کرده بودند با افرادی که واکسینه نشده بودند مقایسه شد.
محققان دادههای مربوط به حدود ۲۲.۷ میلیون فرد واکسینهشده و ۵.۹ میلیون فرد واکسینهنشده را تحلیل کردند؛ آماری که نزدیک به ۴۰ درصد از کل جمعیت فرانسه را شامل میشود. برای قرار گرفتن در گروه واکسینهشده، افراد باید تا اول اکتبر ۲۰۲۱ حداقل یک دوز واکسن دریافت کرده باشند؛ اکثر آنها دو دوز از واکسنهای Pfizer-BioNTech یا Moderna تزریق کرده بودند. در مقابل، گروه واکسینهنشده تا اول نوامبر ۲۰۲۱ هیچ واکسنی دریافت نکرده بودند.
نتایج اصلی: کاهش قابلتوجه مرگ و میر
نتایج این تحلیل نشان داد که خطر مرگومیر ناشی از همه علل در افراد واکسینهشده، در طول دوره مطالعه، حدود ۲۵ درصد کمتر از افراد واکسینه نشده بوده است. به بیان دیگر، افراد واکسینه شده نهتنها کمتر بر اثر کووید-۱۹، بلکه بهطور کلی کمتر بر اثر هر علتی جان خود را از دست دادهاند.
زمانی که پژوهشگران بهطور خاص مرگهای مرتبط با کووید-۱۹ را بررسی کردند، این تفاوت حتی چشمگیرتر شد. خطر مرگ در بیمارستان بر اثر عوارض کووید-۱۹ در میان افراد واکسینهشده، ۷۴ درصد کمتر از افراد واکسینهنشده گزارش شد. این یافتهها نشان میدهد که واکسیناسیون میتواند محافظتی فراتر از جلوگیری از عفونت اولیه ایجاد کند، بهویژه در دورههایی که ویروس همچنان بهطور گسترده در جامعه در گردش بوده است.
محدودیتهایی که نباید نادیده گرفته شوند
نویسندگان مطالعه تأکید کردهاند که این نتایج باید با در نظر گرفتن برخی محدودیتها تفسیر شوند. افراد واکسینهشده، بهطور متوسط، بیشتر به گروههای اجتماعی-اقتصادی بالاتر تعلق داشتهاند؛ گروههایی که معمولاً دسترسی بهتری به خدمات درمانی، شرایط زندگی سالمتر و مراقبتهای پیشگیرانه دارند. چنین عواملی میتوانند بهطور مستقل از واکسیناسیون، خطر مرگومیر را کاهش دهند.
به همین دلیل، پژوهشگران تصریح کردهاند که تمام مزایای مشاهدهشده را نمیتوان صرفاً و بهطور کامل به خود واکسن نسبت داد.
نگرانی درباره عوارض جانبی نادر
نگرانی عمومی درباره عوارض جانبی نادر قلبی، مانند میوکاردیت و پریکاردیت (التهاب عضله یا پوشش اطراف قلب)، همچنان وجود دارد. طبق دادههای پایش ایمنی، این عوارض نادر محسوب میشوند و ممکن است حداکثر در حدود یک نفر از هر ۱۰ هزار فرد واکسینهشده رخ دهند.
مطالعات متعدد نشان دادهاند که احتمال بروز این مشکلات پس از ابتلا به عفونت کووید-۱۹، بیشتر از احتمال بروز آنها پس از واکسیناسیون است. این نتایج در چندین پژوهش داوریشده گزارش شده و توسط نهادهای بهداشت عمومی بینالمللی نیز تأیید شدهاند.
جمعبندی
اکنون، چند سال پس از ظهور اولیه کووید-۱۹، این ویروس همچنان در گردش است، اما بهطور کلی بهدلیل ایمنی گسترده و تغییرات ویروسی، شدت بیماری کاهش یافته است. مطالعه گسترده انجامشده در فرانسه به مجموعه شواهدی میافزاید که نشان میدهد واکسیناسیون کووید-۱۹ نهتنها در اوج همهگیری از بروز بیماری شدید جلوگیری کرده، بلکه با کاهش مرگومیر کلی در میان بزرگسالان در سن کار نیز ارتباط داشته است.
افزودن دیدگاه