چطور با چند رفتار ساده،به فرزندمان حس دوست داشته شدن بدیم؟

هر پدر و مادری بدون تردید فرزندش را دوست دارد، اما همیشه این عشق به همان شکلی که والدین تصور می‌کنند، به دل کودک نمی‌نشیند. گاهی در شلوغی کار، آماده کردن شام، یا میان سؤال‌های همیشگی مثل «تکالیفت رو انجام دادی؟» یا «سبزیجاتت رو بخور»، محبت تبدیل به دستورالعمل‌های روزمره می‌شود.

با این حال، روان‌شناسان رشد باور دارند که احساس دوست‌داشتنِ واقعی در ذهن کودک، از حرکات بزرگ یا هدیه‌های گران‌قیمت شکل نمی‌گیرد؛ بلکه از آیین‌های کوچک و صادقانه‌ای می‌آید که هر روز تکرار می‌شوند — همان لحظات ساده‌ای که در ظاهر بی‌اهمیت‌اند، اما در عمق ذهن کودک حک می‌شوند.

در این مقاله، پنج عادت روزانه ساده اما تأثیرگذار را مرور می‌کنیم که می‌توانند پلی از عشق، امنیت و اعتماد میان شما و فرزندتان بسازند. با صفحه کودکان و والدین خبرنامه همراه باشید!

۱. با نگاه گرم و پرمحبت به او سلام کنید

وقتی کودک وارد اتاق می‌شود، اولین چیزی که می‌بیند چهره‌ی شماست، و همان نگاه کوتاه به او می‌گوید چقدر برایتان ارزش دارد. آزمایش معروف «چهره‌ی ثابت» دکتر اِد ترونیک در دهه‌ی ۱۹۷۰ نشان داد که نوزادان وقتی با چهره‌ی بی‌احساس والد روبه‌رو می‌شوند، به‌طرز محسوسی آشفته و مضطرب می‌گردند. یعنی حتی نوزاد هم از نگاه والدش معنای امنیت یا بی‌توجهی را می‌فهمد.

دفعه‌ی بعد که فرزندتان از مدرسه، بازی یا حتی از اتاقش بیرون می‌آید، لحظه‌ای کارتان را متوقف کنید. لبخند بزنید، به چشمانش نگاه کنید و با صدایی آرام بگویید: «دلم برات تنگ شده بود». همین چند ثانیه کوتاه، پیام روشنی دارد: تو برای من مهمی، بیشتر از هر چیزی که در دستم است.

۲. با «کلمات احساسی» ارتباط برقرار کنید

زبان یکی از عمیق‌ترین راه‌های انتقال عشق است. پژوهش‌های جدید در زمینه رشد عاطفی کودکان نشان می‌دهد وقتی والدین احساسات را با واژه بیان می‌کنند — مثلاً می‌گویند «می‌دونم ناامید شدی» یا «بهت افتخار می‌کنم» — کودک نه تنها احساس درک‌شدن پیدا می‌کند، بلکه یاد می‌گیرد احساسات خودش را هم نام ببرد و کنترل کند.

به‌جای اینکه فقط بپرسید «روزت چطور بود؟»، امتحان کنید بپرسید «چه احساسی داشتی وقتی اون اتفاق افتاد؟» یا «وقتی معلمت اون حرف رو زد، چه حسی پیدا کردی؟». این گفت‌وگوها ساده‌اند، اما واژه‌نامه‌ی عاطفی فرزند شما را می‌سازند — دایره‌ای از احساس و درک که پیوند میان شما را عمیق‌تر می‌کند.

۳. یک آیین کوچک و تکراری از محبت بسازید

کودکان در دل پیش‌بینی‌پذیری رشد می‌کنند. آیین‌های کوچک، مثل بوسه‌ی شبانه، آغوش صبحگاهی یا گفتن یک جمله‌ی خاص هنگام خداحافظی، برای آن‌ها مثل لنگرهایی عاطفی هستند. مطالعه‌ای در سال ۲۰۲۰ نشان داد خانواده‌هایی که چنین آداب ساده‌ای دارند، فرزندانی آرام‌تر و با اعتماد‌به‌نفس‌تر پرورش می‌دهند.

مهم نیست آیین‌تان چقدر بزرگ یا خاص است. شاید فقط یک «دست دادن مخصوص»، گفتن «دوستت دارم چون خودتی» قبل از خواب، یا حتی یک لحظه‌ی سپاسگزاری شبانه باشد. مهم تکرار آن است. کودک وقتی می‌داند محبت شما هر روز در زمانی مشخص حاضر می‌شود، احساس می‌کند جهانش قابل‌اعتماد است.

۴. گوش دهید، بدون اینکه فوراً دنبال راه‌حل باشید

اغلب والدین وقتی کودکشان از ناراحتی یا مشکلی حرف می‌زند، ناخودآگاه وارد حالت «اصلاح‌گر» می‌شوند. می‌خواهند راه‌حل بدهند، راهنمایی کنند یا مشکل را برطرف سازند. اما گاهی تنها چیزی که کودک نیاز دارد، شنیده‌شدن است، نه نصیحت شدن.

تحقیقات دکتر برنه براون درباره همدلی نشان می‌دهد که «درک شدن» پیش از «راهنمایی شدن»، احساس امنیت عاطفی را در ذهن کودک فعال می‌کند. وقتی فقط گوش می‌دهید و می‌گویید «می‌فهمم سخته» یا «حق داری ناراحت باشی»، مغز کودک اکسی‌توسین ترشح می‌کند — همان هورمونی که هنگام آغوش یا محبت فعال می‌شود.

پس وقتی فرزندتان گلایه می‌کند، برای سی ثانیه در برابر وسوسه‌ی نصیحت مقاومت کنید. فقط گوش دهید. بگذارید حس کند احساساتش ارزش شنیدن دارند. بعدها می‌توانید درباره راه‌حل صحبت کنید، اما ابتدا گوش دادن، خودش شکل خالصی از عشق است.

۵. روز را با اطمینان و آرامش تمام کنید

شب، زمانی است که ذهن کودکان دوباره همه‌ی روز را مرور می‌کند. درست همان موقع است که کوچک‌ترین نشانه‌ی محبت می‌تواند تأثیر عمیقی بگذارد. پژوهشی در سال ۲۰۲۱ در مجله‌ی سلامت خواب نشان داد که تنها پنج دقیقه گفت‌وگوی آرام و مثبت پیش از خواب، سطح هورمون استرس (کورتیزول) را در کودکان به‌طور محسوسی کاهش می‌دهد.

پیشنهاد ساده: قبل از خاموش کردن چراغ، چیزی صمیمانه بگویید؛ مثلاً «خیلی دوست دارم مامان/بابای تو باشم» یا «بهت افتخار می‌کنم». لمس آرام شانه یا بوسه‌ای روی پیشانی، جمله‌ای کوتاه اما پرمعناست که کودک را با حس امنیت و عشق به خواب می‌فرستد.

عشق در جزئیات پنهان است

کودکان عشق را با حضور، تکرار و آرامش می‌سنجند — نه با کمال‌گرایی یا هدیه‌های خاص. نیازی نیست هر روزتان کامل باشد یا خانه‌تان همیشه منظم. کافی‌ست هر روز در پنج شکل ساده حاضر باشید: با نگاهتان، با کلماتتان، با آیین‌هایتان، با گوش دادن و با اطمینان آخر شب.

محبت واقعی، فریاد نمی‌زند. در سکوت حضور دارد؛ در لبخند، در نگاه، در گوش دادن بدون قضاوت. همین لحظات کوچک و مداوم‌اند که کودکان از آن‌ها ریشه می‌گیرند، اعتماد می‌آموزند و یاد می‌گیرند خودشان هم روزی عشق را همان‌طور بی‌منت به دیگران هدیه دهند.