ارائه بازخورد به کارکنان پس از انجام یک پروژه گروهی، همیشه کار سادهای نیست. این کار، اگر درست انجام شود، میتواند انگیزه و روحیهی همکاری را در تیم افزایش دهد، اما اگر نادرست پیش برود، ممکن است یکی از اعضا را دلزده کرده و انگیزهاش را برای مشارکت در پروژههای بعدی از بین ببرد.
در همین زمینه، یک مطالعه جدید از کالج بازرگانی SC Johnson دانشگاه کرنل نکات مهمی را درباره نحوه ارائه بازخورد مؤثر و سازنده به تیمها آشکار کرده است. یافتههای این پژوهش نشان میدهد که کلید تقویت همکاری در یک تیم، پرهیز از مقایسه مستقیم عملکرد اعضا با یکدیگر است. در واقع بازخوردی که عملکرد افراد را در مقایسه با همکارانشان قرار میدهد، ممکن است نتیجهای برعکس آنچه انتظار دارید به همراه داشته باشد.
ما در این مقاله تازه به بررسی این موضوع پرداخته ایم. با خبرنامه همراه باشید!
بازخورد چیزی فراتر از سنجش عملکرد فردی است
به گزارش سایت علمی Phys.org، محققان دانشگاه کرنل در این پژوهش تأکید کردهاند که بازخورد عملکرد تنها ابزاری برای افزایش تلاشهای فردی نیست؛ بلکه تأثیر مستقیمی بر پویایی و انسجام تیمی دارد.
برای بررسی این موضوع، پژوهشگران مجموعهای از آزمایشها را طراحی کردند که مشابه شرایط واقعی کار تیمی در محیطهای کاری بود. حدود ۲۰۰ دانشجوی کارشناسی و ۳۰۰ فرد شاغل در این مطالعه شرکت داشتند. از آنها خواسته شد وظایف دشواری را به صورت گروهی انجام دهند. سپس به برخی از شرکتکنندگان عملکرد همتیمیهایشان نشان داده شد، در حالی که به برخی دیگر چنین اطلاعاتی داده نشد.
گروهی از افراد نیز پس از انجام کار، بازخوردی دریافت کردند مبنی بر اینکه در رسیدن به هدفی سخت شکست خوردهاند، در حالی که به دیگران گفته شد کار سادهتری را با موفقیت انجام دادهاند.
نتایج ظریف اما مهمی به دست آمد. به گفتهی نویسنده اصلی این تحقیق، دکتر زینیو ژانگ، استادیار دانشکده بازرگانی کرنل، نتایج اگرچه در ظاهر سادهاند، اما نکات روانشناختی عمیقی را در خود دارند. ژانگ توضیح میدهد:
«وقتی کارکنان بازخوردی دریافت میکنند که نشان میدهد در یک کار دشوار عملکردی مشابه همکاران خود داشتهاند، تمایل بیشتری به همکاری و حمایت از یکدیگر پیدا میکنند. اما زمانی که بازخورد شامل رتبهبندی، مقایسه مستقیم یا تأکید بر تفاوتها باشد، احساس ارتباط درونتیمی کاهش مییابد و همکاری تضعیف میشود.»
در واقع، این پژوهش بر اهمیت حس تعلق و برابری روانی در کار گروهی تأکید دارد. وقتی افراد احساس کنند «در یک قایق هستند» و همه به اندازه هم تلاش میکنند، میل بیشتری به همکاری و حمایت از هم نشان میدهند. اما وقتی رقابت یا مقایسه آشکار وارد فضا شود، حس همبستگی جای خود را به رقابت ناسالم میدهد.
یک درس ساده برای مدیران
پیام این تحقیق برای مدیران و رهبران سازمانی بسیار روشن است:
اگر کارمندان شما برای انجام وظایفی به کار تیمی متکی هستند، نحوه ارائه بازخورد را با دقت انتخاب کنید. حتی اگر تفاوت عملکرد افراد قابل توجه است، از مقایسه مستقیم آنها با یکدیگر خودداری کنید. این کار نه تنها باعث افزایش اضطراب و رقابت ناسالم میشود، بلکه ممکن است روحیهی همکاری را نیز از بین ببرد.
حتماً خودتان هم تجربهی مشابهی داشتهاید؛ تصور کنید در جلسهای به شما گفته شود که «در حالی که تیم شما در حال تلاش برای انجام پروژهای سخت بود، همکار دیگری در بخش دیگر، عملکرد بهتری داشت». چنین جملهای معمولاً انگیزه را از بین میبرد و فرد احساس میکند زحماتش نادیده گرفته شده است.
در مقابل، وقتی مدیر تأکید میکند که «همهی اعضای تیم به خوبی با هم هماهنگ هستند و پیشرفت پروژه مدیون تلاش جمعی شماست»، حس اعتماد، انگیزه و تعهد در اعضا چند برابر میشود.
رقابت؛ همیشه هم مفید نیست
ژانگ در ادامه به نکتهی مهمی درباره فرهنگ سازمانی اشاره میکند. بسیاری از مدیران تصور میکنند که ایجاد فضای رقابتی میان کارکنان باعث افزایش انگیزه و بهرهوری میشود. اما یافتههای این پژوهش خلاف آن را نشان میدهد.
به گفتهی ژانگ، رقابت بیش از حد میتواند نتیجهی معکوس داشته باشد — بهویژه زمانی که تیم با اهداف دشوار و چالشبرانگیزی روبهروست. در چنین موقعیتی، مقایسههای مداوم فقط فشار روانی را بالا میبرد و همکاری را کاهش میدهد.
نشریهی Cornell Chronicle در خلاصهای از این پژوهش مینویسد:
«به اشتراکگذاری اطلاعات عملکرد بین کارکنان میتواند به همکاری کمک کند، اما فقط زمانی که شرایط مناسب فراهم باشد. در غیر این صورت، مقایسهها نتیجهای معکوس دارند.»
به زبان ساده، اگر بخواهیم درس نهایی این پژوهش را در یک جمله خلاصه کنیم، باید گفت:
«رتبه بندی کمتر، پیوند بیشتر.»
هرچه کمتر بر تفاوتها تأکید کنیم، فضای تیمی منسجمتر و همدلانهتری خواهیم داشت.
در نهایت، این تحقیق یادآور میشود که موفقیت یک تیم، بیش از آنکه حاصل عملکرد درخشان چند نفر باشد، نتیجهی هماهنگی، احترام متقابل و حس اعتماد میان تمام اعضاست. رهبران هوشمند میدانند که مقایسه و رقابت افراطی، مسیر همکاری را میبندد — اما بازخوردی که بر همترازی، تلاش مشترک و پیشرفت جمعی تأکید دارد، موتور اصلی رشد و همدلی در سازمان است.
افزودن دیدگاه