اگر از عوارض شب کاری آگاه شوید، ممکن است هرگز دیگر شیفت شب کار نکنید. شب کاری به ویژه برای افرادی که در بیمارستانها، کارخانهها، رسانهها یا بخشهای خدماتی کار میکنند، بخش جدایی ناپذیر از زندگی کاری شده است. اما بیدار ماندن در زمانی که بدن نیاز به استراحت دارد، میتواند پیامدهای جدی برای سلامت جسم و روان به همراه داشته باشد.
عوارض شب کاری
در ادامه به مهم ترین عوارض شب کاری اشاره میکنیم:
اختلال در ریتم طبیعی بدن (ساعت زیستی)
بدن انسان به طور طبیعی برای فعالیت در روز و استراحت در شب تنظیم شده است. کار در شب این ریتم شبانه روزی را برهم میزند و باعث میشود بدن نتواند به درستی عملکردهای خود مانند ترشح هورمونها، دمای بدن و خواب را تنظیم کند. نتیجه آن نیز اختلال در ریتم طبیعی بدن است. از طرفی بی خوابی، خستگی مفرط و احساس گیجی در طول روز نیز از دیگر عوارض شب کاری به شمار می آیند.
مشکلات خواب و بیخوابی مزمن
افراد شب کار معمولاً از کیفیت پایین خواب رنج میبرند، چون خوابیدن در روز سخت تر نیز می شود زیرا نه تنها محیط روشن است بلکه پر سر و صدا نیز است. این مشکل میتواند به بی خوابی مزمن، کاهش تمرکز و حتی افسردگی منجر شود.
افزایش خطر بیماریهای قلبی و فشار خون
تحقیقات نشان دادهاند که شب کاری طولانیمدت باعث افزایش احتمال ابتلا به فشار خون بالا، بیماریهای قلبی و سکته مغزی میشود. دلیل آن تغییر در سطح هورمونهای استرس و افزایش ضربان قلب در زمان هایی است که بدن باید در حالت استراحت باشد.
مشکلات گوارشی
بیدار ماندن و خوردن غذا در نیمه شب باعث اختلال در هضم، رفلاکس معده، یبوست یا حتی زخم معده میشود. دستگاه گوارش نیز مانند سایر بخشهای بدن طبق ساعت زیستی کار میکند و در شب آماده فعالیت نیست.
ضعف سیستم ایمنی
خواب ناکافی و استرس ناشی از شب کاری، نه تنها بر اعضای مختلف بودن مثل معده، قلب و مغز تاثیر می گذارد، بلکه به طور کلی سیستم ایمنی بدن را نیز تضعیف می کند. از این رو فرد شب کار بیشتر از سایر افراد به بیماری هایی چون سرماخوردگی، عفونت ها مبتلا شده و حتی روند بهبود آن ها نیز کندتر خواهد بود.
تغییرات خلقی و اختلالات روانی
یکی از اثرات مهم شب کاری، افسردگی، اضطراب و تحریک پذیری است. کاهش ارتباط اجتماعی با خانواده و دوستان نیز به این وضعیت دامن میزند. فرد شب کار اغلب احساس انزوا و بیانگیزگی میکند.
افزایش احتمال چاقی و دیابت
شب کاران معمولاً در ساعتهای غیرطبیعی غذا میخورند و تحرک کمتری دارند. این موضوع میتواند باعث افزایش وزن، مقاومت به انسولین و در نهایت دیابت نوع 2 شود.
کاهش تمرکز و افزایش خطا در کار
کمبود خواب و خستگی باعث کاهش دقت، تمرکز و سرعت واکنش میشود. در مشاغلی مثل پزشکی، رانندگی یا کار با ماشینآلات، این موضوع میتواند خطرناک و حتی مرگبار باشد.
تأثیر منفی بر روابط خانوادگی و اجتماعی
شب کاری باعث میشود برنامه زندگی فرد با خانواده و دوستانش نیز هماهنگ نباشد. در نتیجه، روابط عاطفی و اجتماعی تضعیف میشوند و فرد ممکن است احساس تنهایی، دلزدگی و فاصله از اطرافیان کند. در نهایت در بلندمدت، این ناهماهنگی میتواند حتی منجر به اختلافات خانوادگی یا افسردگی شود.
عوارض شب بیداری طولانی بر سلامت روان
افزایش خطر سوانح و حوادث کاری
خستگی، خواب آلودگی و کاهش تمرکز در ساعات شب باعث بالا رفتن احتمال خطاهای کاری و تصادفات میشود. در محیطهای صنعتی یا هنگام رانندگی، این موضوع میتواند بسیار خطرناک و مرگبار باشد. از این رو در فهرست عوارض شب کاری می توان به مطالعاتی اشاره کرد که نشان میدهند کارکنان شیفت شب تا 60 درصد بیشتر از کارکنان روز دچار حادثه میشوند.
راهکارهای کاهش آسیب ناشی از عوارض شب کاری
برای کسانی که ناچارند شب کار باشند، رعایت چند نکته میتواند درصد آسیب ها را کاهش دهند:
- در طول روز در محیطی تاریک و خنک بخوابید.
- وعدههای غذایی سبک و منظم داشته باشید.
- از نور آبی (صفحه موبایل) قبل از خواب پرهیز کنید.
- در روزهای تعطیل تا حد ممکن به الگوی خواب طبیعی برگردید.
- ورزش سبک مثل پیادهروی روزانه را فراموش نکنید.
کلام پایانی
حالا که با عوارض شب کاری آشنا شدید، هر چند شب کاری می تواند بخشی جدایی ناپذیر از دنیای مدرن باشد، اما با آگاهی از پیامدهای آن و رعایت نکات مراقبتی بهتر می تواند به تقویت و حفظ سلامت بدن تان کمک کنید. خواب کافی، تغذیه مناسب و توجه به سلامت روان سه اصل اساسی برای کاهش آسیبهای این نوع کار هستند.
افزودن دیدگاه