پژوهشگران دانشگاه اوساکا در ژاپن اخیراً کشف مهمی انجام دادهاند که شاید بتواند نگاه ما به روند پیری را برای همیشه تغییر دهد. آنها دریافتند که پروتئینی به نام AP2A1 نقش کلیدی در فرایند پیری سلولها دارد و کاهش سطح آن میتواند بسیاری از نشانههای پیری را معکوس کند.
در کنار این یافته، مشخص شد دارویی به نام IU1 با مهار آنزیمی به نام USP14 میتواند سیستمهای پاکسازی درون سلول، یعنی پروتئازومها و اتوفاژی را فعالتر کند. به زبان سادهتر، این دارو کمک میکند سلولها زبالههای خود را بهتر دفع کنند و سالمتر بمانند.
این تحقیق نهتنها دید تازهای به درک روند پیری میدهد، بلکه میتواند راه را برای تولید درمانهای جدیدی هموار کند؛ درمانهایی که شاید روزی به ما کمک کنند عمر طولانیتر و زندگی سالمتری داشته باشیم. در این مقاله به جزئیات این مطالعه پرداخته ایم. با خبرنامه همراه باشید.
نگاهی تازه به پیری در سطح سلول
با افزایش سن، سلولهای بدن ما کمکم قدرت خود را از دست میدهند. یکی از اصلیترین دلایل این اتفاق، چیزی است که دانشمندان آن را پیری سلولی مینامند. سلولهای پیر در واقع سلولهایی هستند که دیگر تقسیم نمیشوند و وارد مرحلهای از زندگی میشوند که به آن «غیرفعال شدن» گفته میشود.
اما مشکل اینجاست که این سلولها از بین نمیروند. آنها در بدن باقی میمانند و موادی ترشح میکنند که برای سلولهای اطرافشان سمی است. همین موضوع باعث آسیب به بافتها و بروز بیماریهایی میشود که معمولاً با افزایش سن سر و کلهشان پیدا میشود: از بیماریهای قلبی گرفته تا دیابت، آلزایمر و حتی سرطان.
پژوهشگران در سراسر دنیا سالهاست که تلاش میکنند بفهمند درون سلول پیر دقیقاً چه اتفاقی میافتد و چطور میتوان جلوی این روند را گرفت. در همین مسیر، محققان دانشگاه اوساکا در ژاپن موفق شدند سرنخهای جالبی درباره دو عامل مهم یعنی پروتئین AP2A1 و داروی IU1 به دست آورند که ممکن است مسیر مبارزه با پیری را کاملاً تغییر دهد.
AP2A1 چیست و چه نقشی دارد؟
پروتئین AP2A1 یکی از اجزای مهم سلول است که در فرایندی به نام اندوسیتوز با واسطه کلاترین نقش دارد. شاید این اصطلاح علمی کمی پیچیده به نظر برسد، اما اگر بخواهیم ساده بگوییم، این فرایند مثل یک سیستم حملونقل درون سلول است. سلولها از طریق آن مواد مغذی و مولکولهای لازم را وارد خود میکنند.
میتوان تصور کرد AP2A1 مانند یک دربان هوشمند عمل میکند که تصمیم میگیرد چه چیزی وارد سلول شود و چه چیزی بیرون بماند. علاوه بر این، این پروتئین در حفظ شکل سلول و حرکت آن نیز نقش دارد. در واقع به ساختارهایی به نام فیبرهای استرس متصل است که همانند کابلهای نازک، اسکلت داخلی سلول را تشکیل میدهند.
دانشمندان دانشگاه اوساکا دریافتند که با بالا رفتن سن، سطح و فعالیت AP2A1 در سلولها تغییر میکند. این تغییرات باعث اختلال در ساختار سلول و کاهش توان حرکتی آن میشود. جالبتر اینکه وقتی پژوهشگران سطح این پروتئین را در سلولهای پیر کاهش دادند، ویژگیهای پیری در آنها معکوس شد. سلولها دوباره رفتاری مشابه سلولهای جوان از خود نشان دادند — پرتحرکتر، منظمتر و سالمتر.
این یافته نشان میدهد که AP2A1 میتواند یکی از کلیدهای کنترل روند پیری در سطح سلولی باشد؛ کلیدی که شاید بتوان با هدف قرار دادن آن، روند پیری را کندتر یا حتی معکوس کرد.
داروی IU1 و نقش شگفتانگیزش در پاکسازی سلولها
در کنار این کشف، محققان به سراغ دارویی به نام IU1 رفتند. این دارو روی آنزیمی به نام USP14 اثر میگذارد و فعالیت آن را مهار میکند. USP14 در بدن به نوعی نقش “نظافتچی سلولی” را دارد و در تجزیه و پاکسازی پروتئینهای آسیبدیده نقش مهمی ایفا میکند.
زمانی که IU1 وارد عمل میشود، تعادل خاصی در درون سلولها ایجاد میکند که باعث تقویت دو سیستم حیاتی دیگر میشود:
۱. پروتئازومها که پروتئینهای بدشکل یا معیوب را تجزیه میکنند.
۲. اتوفاژی که نوعی بازیافت درونسلولی است و به پاکسازی و بازسازی اجزای آسیبدیده کمک میکند.
به زبان ساده، IU1 باعث میشود سلولها مثل قبل بتوانند خودشان را تمیز و بازسازی کنند. نتیجهاش؟ سلولهای سالمتر، عضلات قویتر و حتی افزایش طول عمر در مدلهای حیوانی.
چرا این تحقیق اهمیت دارد؟
با گذشت زمان، سلولهای پیر در بدن ما بیشتر میشوند و همین باعث بروز بیماریها و تحلیل رفتن بافتها میشود. اگر بتوان راهی پیدا کرد تا این سلولها را کنترل یا حذف کرد، میتوان قدم بزرگی در جهت پیشگیری از بیماریهای پیری برداشت.
کشف نقش AP2A1 به محققان هدف تازهای برای طراحی داروهای ضدپیری میدهد. اگر دارویی ساخته شود که فعالیت این پروتئین را تنظیم کند، شاید بتوان بخشی از روند پیری را در سطح سلول کند کرد یا حتی به عقب برگرداند. از سوی دیگر، شناخت اثر IU1 بر سیستمهای پاکسازی سلولی، درک ما را از چگونگی جوان نگهداشتن سلولها بیشتر میکند و میتواند منجر به درمانهایی شود که سلولهای آسیبدیده را احیا یا سلولهای پیر را حذف کنند.
نگاهی به آینده در مورد داروهای جوانساز
اگرچه هنوز این تحقیقات در مراحل ابتدایی است و تا رسیدن به داروهای واقعی راهی طولانی در پیش داریم، اما یافتههای دانشگاه اوساکا نویدبخشاند. تصور کنید در آینده نهچندان دور، داروهایی در دسترس باشند که بتوانند روند پیری را در سطح سلول کند کنند، به بدن فرصت بازسازی بدهند و ما را در دوران سالمندی سالمتر، فعالتر و شادابتر نگه دارند.
در آن صورت، شاید پیری دیگر به معنای زوال نباشد، بلکه به فصلی تازه از زندگی تبدیل شود؛ فصلی که در آن بدن ما هنوز توانایی ترمیم، جوانی و پویایی را در خود حفظ کرده است.
سلب مسئولیت: این مقاله صرفاً جنبه اطلاعرسانی دارد و جایگزین مشاوره پزشکی یا درمان تخصصی نیست. اگر به دنبال درمان یا داروهای خاص هستید، حتماً با پزشک متخصص مشورت کنید.
افزودن دیدگاه