چگونه با فرزندمان در مورد جنگ صحبت کنیم؟ وقتی اخبار مربوط به درگیری‌ها، جنگ‌ها یا بحران‌های جهانی در صدر خبرها قرار می‌گیرند، طبیعی است که نه‌تنها بزرگسالان، بلکه کودکان نیز دچار احساساتی مانند ترس، نگرانی، اندوه یا سردرگمی شوند. کودکان، به‌ویژه در سنین پایین‌تر، برای درک بهتر جهان و احساس امنیت، به والدین و مراقبان خود چشم می‌دوزند.
آن‌ها معمولاً سرنخ‌های احساسی خود را از واکنش‌های بزرگ‌ترها دریافت می‌کنند. بنابراین شیوه‌ای که ما درباره جنگ با آن‌ها صحبت می‌کنیم، تأثیر مهمی در احساس آرامش، درک موقعیت و حفظ سلامت روانی‌شان دارد.
در این راهنما، به چند اصل کلیدی اشاره می‌کنیم که به شما کمک می‌کند گفت‌وگویی آرام، حمایتی و مؤثر با فرزندتان درباره موضوعاتی چون جنگ و بحران داشته باشید. با خبرنامه همراه باشید.
چگونه با فرزندمان درباره جنگ صحبت کنیم؟ راهنمای والدین برای آرام‌سازی ذهن کودکان در زمان بحران
اگر سوال شما این است که چگونه با فرزندمان در مورد جنگ صحبت کنیم، موارد زیر واقعا کمک کننده هستند:
۱. ببینید فرزندتان چه می‌داند و چه احساسی دارد
پیش از آنکه اطلاعات یا توضیحاتی ارائه دهید، ابتدا سعی کنید بفهمید فرزندتان تا چه اندازه در جریان اخبار هست و چه برداشتی از آن‌ها دارد. زمان و مکان مناسبی برای گفتگو انتخاب کنید – مثلاً هنگام صرف غذا یا پیاده‌روی، نه زمانی که او خسته یا آماده خواب است.
با پرسیدن سوالاتی ساده مانند “شنیدی امروز چی تو مدرسه گفتند؟” یا “احساس خاصی نسبت به اتفاقات اخیر داری؟” به آن‌ها فرصت دهید که افکار و احساسات خود را بیان کنند. برخی کودکان ممکن است کنجکاو و پر از سوال باشند، در حالی که برخی دیگر در ظاهر بی‌تفاوت اما در باطن نگران باشند.
برای کودکان کوچکتر، ابزارهایی مانند نقاشی، بازی‌های نمایشی یا داستان‌گویی می‌توانند راهی مناسب برای شروع گفتگو باشند.
کودکان ممکن است اطلاعات خود را از منابع مختلفی مانند تلویزیون، اینترنت، معلم، دوستان یا حتی مکالمات بزرگ‌ترها دریافت کرده باشند – که بعضی از این اطلاعات ممکن است ناقص یا نادرست باشند. با صحبت کردن درباره آنچه شنیده‌اند، می‌توانید به آن‌ها اطمینان خاطر بدهید و در صورت نیاز، اطلاعات نادرست را اصلاح کنید.
۲. با آرامش و متناسب با سنشان صحبت کنید
کودکان، صرف‌نظر از سن، حق دارند بدانند در جهان چه می‌گذرد، اما نحوه‌ی انتقال این اطلاعات باید با دقت و بر اساس درک و ظرفیت ذهنی آن‌ها انجام شود. استفاده از زبان ساده، پرهیز از جزئیات دلخراش و توجه به واکنش‌های احساسی کودک، بسیار اهمیت دارد.
اگر خودتان نیز نگران، ناراحت یا غمگین هستید، طبیعی‌ست – اما مراقب باشید احساساتتان را کنترل‌شده و آرام منتقل کنید. کودکان، به‌ویژه در سنین پایین، زبان بدن و تن صدای شما را حتی بیشتر از کلمات درک می‌کنند. پس سعی کنید لحن آرام، چهره مطمئن و گفتاری ساده داشته باشید.
برای کودک توضیح دهید که افراد زیادی در جهان وجود دارند که تلاش می‌کنند به درگیری‌ها پایان دهند و صلح برقرار کنند. به آن‌ها بگویید که شما همیشه کنارش هستید و هر زمان که احساس ناراحتی یا نگرانی داشت، می‌تواند با شما صحبت کند.
اگر پرسشی مطرح شد که پاسخ دقیق آن را نمی‌دانید، نگران نباشید. می‌توانید با صداقت بگویید: «نمی‌دونم، ولی می‌تونیم با هم دنبالش بگردیم.» این‌کار حتی فرصتی برای آموزش مهارت تشخیص منابع معتبر خبری نیز خواهد بود.
۳. به جای دامن‌زدن به نفرت، شفقت را پرورش دهید
یکی از آثار جانبی خطرناک جنگ‌ها، گسترش تعصب، پیش‌داوری و انگ‌زنی علیه گروه‌های خاص است. به‌جای استفاده از عباراتی چون «آدم‌های بد» یا «دشمنان»، تلاش کنید از جنگ به عنوان فرصتی برای صحبت درباره انسانیت، مهربانی و همدلی استفاده کنید.
مثلاً بگویید: «خیلی از خانواده‌ها مجبور شدن خونه‌شونو ترک کنن چون اونجا امن نبود. حتماً خیلی سخته که آدم از خونه و مدرسه و دوستاش جدا بشه.»
از فرزندتان بپرسید آیا کسی در مدرسه یا محله هست که احساس ناراحتی یا طردشدگی دارد؟ اگر کسی قربانی زورگویی یا تبعیض شده، به فرزندتان آموزش دهید که چگونه از آن فرد حمایت کند یا موضوع را با یک بزرگسال قابل اعتماد در میان بگذارد.
به کودکان یادآوری کنید که همه انسان‌ها، صرف‌نظر از ملیت، مذهب یا زبان، حق دارند با احترام و مهربانی رفتار شوند.
۴. روی کمک‌کنندگان و کارهای مثبت تمرکز کنید
در شرایط بحرانی، تمرکز صرف بر اخبار منفی می‌تواند احساس ناتوانی ایجاد کند. در مقابل، توجه به افرادی که در حال کمک به دیگران هستند – مانند نیروهای امدادی، پزشکان، داوطلبان یا حتی کودکان دیگر که کاری مثبت انجام می‌دهند – می‌تواند به کودکان احساس امید، امنیت و الهام بدهد.
داستان‌هایی از مردم عادی که اقدامات مثبت انجام می‌دهند را برای فرزندتان تعریف کنید. به‌عنوان نمونه، کودکی که پول قلک خود را برای کمک به آسیب‌دیدگان اهدا کرده، یا معلمی که برای دانش‌آموزان پناه‌جو کلاس مجازی برگزار کرده است.
از فرزندتان بپرسید: «دوست داری کاری انجام بدیم که بتونه به بقیه کمک کنه؟» این کار می‌تواند نوشتن یک پیام صلح، کشیدن پوستر امیدبخش، شرکت در کمک‌های خیریه یا حتی دعا و آرزوی صلح برای مردم دیگر باشد. حس مفید بودن و مشارکت در حل بحران، نقش بسیار مهمی در کاهش اضطراب کودک دارد.
۵. گفت‌وگو را با دقت پایان دهید
وقتی مکالمه به پایان می‌رسد، مطمئن شوید که کودک‌تان را در وضعیت نگرانی یا اضطراب رها نمی‌کنید. به زبان بدن، حالات صورت، لحن صدا و حتی نفس کشیدن او دقت کنید. اگر هنوز نشانه‌هایی از تنش در او می‌بینید، سعی کنید فضا را با فعالیتی مثبت یا آرامش‌بخش مانند خواندن داستان، بازی مورد علاقه یا در آغوش گرفتن، به حالت عادی برگردانید.
به او یادآوری کنید که همیشه می‌تواند با شما درباره هر چیزی صحبت کند. فقط دانستن اینکه شنیده می‌شود و تنها نیست، تأثیر بسیار عمیقی بر احساس امنیت کودک دارد.
۶. به طور منظم حال فرزندتان را بررسی کنید
چگونه با فرزندمان در مورد جنگ صحبت کنیم؟ این سوال مهم است اما نه پیش از آنکه حال و روز او را چک کرده باشید! خبرهای مربوط به جنگ یا بحران ممکن است برای مدتی ادامه‌دار باشند. بنابراین فقط یک‌بار صحبت کردن کافی نیست. در روزهای آینده، همچنان با کودک در ارتباط باشید و به شکل غیرمستقیم پیگیر احوال او باشید.
تغییراتی مانند سردرد، دل‌درد، کابوس‌های شبانه، بی‌خوابی، کم‌اشتهایی، چسبیدن بیش از حد به والدین یا حتی عصبانیت‌های ناگهانی ممکن است نشانه‌هایی از نگرانی یا استرس باشند – به‌ویژه در کودکان کوچکتر. نوجوانان نیز ممکن است دچار افت تحصیلی، انزوا یا بی‌قراری شوند.
اگر این علائم شدید یا طولانی شد، حتماً از مشاوره تخصصی روان‌شناسان کودک استفاده کنید.
یکی از روش‌های ساده و مؤثر برای کاهش اضطراب، تمرین تنفس شکمی است. با فرزندتان چند نفس عمیق بکشید: پنج ثانیه دم از بینی، پنج ثانیه بازدم از دهان. به او بگویید تصور کند که شکمش مثل یک بادکنک آرام پر و خالی می‌شود.
۷. در معرض اخبار بودن کودک را محدود کنید
اخبار جنگ معمولاً با تصاویر خشونت‌بار، تیترهای هشدارآمیز و اطلاعات نگران‌کننده همراه است. کودکان – حتی اگر مستقیم تلویزیون نبینند – ممکن است از مکالمات بزرگ‌ترها، پیام‌های موبایل یا شبکه‌های اجتماعی اطلاعات دریافت کنند.
در حد امکان، اخبار را در حضور کودکان خاموش یا محدود کنید. اگر فرزندتان بزرگ‌تر است و خودش اخبار دنبال می‌کند، با او درباره منابع قابل‌اعتماد، زمان مناسب برای بررسی اخبار و چگونگی تحلیل صحیح اطلاعات گفت‌وگو کنید.
همچنین مراقب باشید که خود شما چگونه در خانه درباره اخبار صحبت می‌کنید. گاهی لحن نگران‌کننده یا اغراق‌شده بزرگ‌ترها می‌تواند برای کودکان ترسناک‌تر از خود خبر باشد.
در کنار این، فعالیت‌های مثبت و سرگرم‌کننده مثل بازی، نقاشی، پیاده‌روی یا ورزش را در برنامه روزانه قرار دهید تا فضای روانی کودک متعادل باقی بماند.
۸. از خودتان نیز مراقبت کنید
شما نمی‌توانید از کودک‌تان به‌درستی مراقبت کنید، مگر آنکه خودتان در وضعیت نسبی خوبی باشید. اضطراب، نگرانی یا خستگی شما بی‌تأثیر بر کودک نیست.
زمان‌هایی را برای استراحت خودتان در نظر بگیرید. با دوستان، همسر یا افراد مورد اعتماد گفت‌وگو کنید. اگر احساس غم یا فشار زیادی دارید، مشورت با مشاور یا روان‌شناس برای خودتان نیز مفید خواهد بود.
کودک شما زمانی احساس امنیت بیشتری می‌کند که ببیند شما آرام، هوشیار و در کنترل وضعیت هستید – حتی اگر پاسخ همه سوال‌ها را ندانید.
کلام پایانی: چگونه با فرزندمان در مورد جنگ صحبت کنیم؟
با پیروی از این اصول، نه‌تنها می‌توانید فرزندتان را در عبور از بحران‌ها همراهی کنید، بلکه به او مهارت‌هایی ارزشمند برای درک، مدیریت احساسات و شفقت نسبت به دیگران نیز می‌آموزید – مهارت‌هایی که در تمام عمر به آن‌ها نیاز خواهد داشت.
افزودن دیدگاه