تپش قلب به حالتی گفته می‌شود که فرد ضربان قلب خود را به‌صورت شدید، سریع یا غیرعادی احساس می‌کند. این حالت معمولاً در هنگام فعالیت فیزیکی یا اضطراب طبیعی است، اما اگر در حالت استراحت و بدون دلیل مشخص رخ دهد، ممکن است نشانه‌ای از مشکل در سلامت قلب یا سایر اختلالات بدنی باشد. در این مقاله به دلایل مختلف تپش قلب در زمان استراحت می‌پردازیم و راهکارهایی برای تشخیص و درمان آن ارائه می‌دهیم.
تپش قلب در حالت استراحت یعنی چه؟
در حالت نرمال، ضربان قلب بزرگسالان در حالت استراحت بین ۶۰ تا ۱۰۰ ضربه در دقیقه است. اگر فرد در حالی‌که در حال نشستن، خوابیدن یا آرامش است ناگهان متوجه تپش قلب شدید، سریع یا نامنظم شود، این وضعیت باید بررسی شود؛ به‌ویژه اگر تپش قلب با علائم دیگری مثل سرگیجه، تنگی نفس یا درد قفسه سینه همراه باشد.
علت تپش قلب در حالت استراحت
دلایل تپش قلب در حالت استراحت ممکن است یکی از موارد زیر باشد:
1. استرس و اضطراب
یکی از رایج‌ترین دلایل تپش قلب در حالت استراحت، اضطراب یا حمله‌های پانیک است. در این حالت، سیستم عصبی سمپاتیک فعال می‌شود و باعث افزایش ضربان قلب، حتی بدون فعالیت فیزیکی می‌شود.
علائم همراه: احساس ترس ناگهانی، لرزش، تعریق، تنگی نفس
2. کافئین و محرک‌ها
مصرف زیاد قهوه، نوشابه‌های انرژی‌زا یا برخی داروهای ضداحتقان (مثل داروهای سرماخوردگی) می‌تواند در زمان استراحت باعث تپش قلب شود.
3. اختلالات تیروئید
تیروئید پرکار (هیپرتیروئیدیسم) می‌تواند باعث بالا رفتن ضربان قلب حتی در حالت نشسته یا خواب شده و در بسیاری از افراد تپش قلب یکی از علائم اولیه آن است.
علائم همراه: کاهش وزن، لرزش دست، بی‌خوابی، حساسیت به گرما
4. کم‌خونی (آنمی)
وقتی بدن به‌اندازه کافی گلبول قرمز ندارد، قلب باید سریع‌تر پمپ کند تا اکسیژن کافی به بدن برساند؛ این افزایش ضربان در حالت استراحت محسوس می‌شود.
علائم همراه: خستگی، رنگ‌پریدگی، سردی دست و پا
5. اختلالات ریتم قلب (آریتمی‌ها)
بعضی اختلالات ریتم قلب مثل فیبریلاسیون دهلیزی، تاکی‌کاردی فوق بطنی یا PVCها می‌توانند حتی بدون فعالیت باعث تپش قلب شوند.
نکته: آریتمی‌ها گاهی در نوار قلب (ECG) شناسایی می‌شوند و نیاز به بررسی تخصصی دارند.
6. افت قند خون (هیپوگلیسمی)
در افراد دیابتی یا کسانی که دیر غذا می‌خورند، کاهش شدید قند خون ممکن است باعث تپش قلب، تعریق و اضطراب ناگهانی شود.
7. کمبود آب یا املاح (الکترولیت‌ها)
کاهش پتاسیم، منیزیم یا سدیم می‌تواند عملکرد طبیعی الکتریکی قلب را مختل کند و منجر به تپش قلب شود.
8. داروها و مواد مخدر
برخی داروها مثل داروهای ضد افسردگی، ضداحتقان، ضدحساسیت یا داروهای تیروئیدی ممکن است عوارض قلبی ایجاد کنند. همچنین مصرف موادی مثل نیکوتین، کوکائین یا آمفتامین‌ها ممکن است تپش قلب شدید ایجاد کند.
9. مشکلات دریچه‌ای یا عضلانی قلب
بیماری‌هایی مثل نارسایی قلبی یا مشکلات دریچه‌ای (مثل تنگی دریچه میترال) می‌توانند حتی در استراحت باعث تپش و ضربان نامنظم شوند.
10. تغییرات هورمونی (در زنان)
نوسانات هورمونی در دوران قاعدگی، بارداری یا یائسگی می‌تواند باعث تپش قلب شود. برخی زنان در دوره پریود یا تخمک‌گذاری، افزایش ضربان را گزارش می‌کنند.
علائم هشداردهنده همراه با تپش قلب
اگر تپش قلب با یکی از علائم زیر همراه بود، باید بلافاصله به پزشک مراجعه کنید:
- درد یا فشار در قفسه سینه
- تنگی نفس
- تعریق سرد
- غش یا سرگیجه شدید
- تاری دید یا حالت تهوع
روش‌های تشخیص
پزشک برای تشخیص علت تپش قلب در حالت استراحت ممکن است از این روش‌ها استفاده کند:
- نوار قلب (ECG)
- هولتر مانیتورینگ (بررسی ۲۴ ساعته قلب)
- آزمایش خون (بررسی تیروئید، هموگلوبین، الکترولیت‌ها)
- اکوکاردیوگرافی یا تست ورزش در صورت لزوم
راهکارهای درمان و کنترل
- مدیریت استرس با تمرینات تنفسی، یوگا یا مدیتیشن
- قطع یا کاهش مصرف کافئین و نوشابه‌های انرژی‌زا
- اصلاح داروهای مصرفی تحت نظر پزشک
- درمان تیروئید، کم‌خونی یا تنظیم قند خون
- اصلاح رژیم غذایی و تأمین الکترولیت‌ها
- درمان دارویی یا جراحی برای آریتمی‌های جدی
راه‌های پیشگیری از تپش قلب در استراحت
- خواب کافی و باکیفیت
- پرهیز از مصرف الکل، دخانیات و قهوه زیاد
- پیروی از رژیم غذایی متعادل
- کاهش استرس و اضطراب
- بررسی منظم وضعیت قلب، تیروئید و سایر بیماری‌های زمینه‌ای
نتیجه‌گیری
تپش قلب در حالت استراحت می‌تواند گاهی بی‌خطر و ناشی از اضطراب باشد، اما در برخی موارد نشانه‌ای از مشکلات جدی‌تر است. بررسی پزشکی دقیق، آگاهی از علائم و ایجاد سبک زندگی سالم می‌تواند به کنترل این وضعیت کمک زیادی کند.
افزودن دیدگاه