ناخن‌ها تنها به زیبایی ظاهری مربوط نیستند، بلکه نشانه‌ای از وضعیت سلامتی عمومی بدن نیز به شمار می‌روند. یکی از تغییراتی که ممکن است در ناخن دیده شود، سفید شدن زیر ناخن یا ظاهر شدن لکه‌های سفید رنگ در بستر ناخن است. این وضعیت ممکن است موقتی و بی‌خطر باشد، اما در برخی موارد هشداری از یک مشکل داخلی یا مزمن محسوب می‌شود.
علت سفیدی زیر ناخن چیست؟
در این مقاله، علل مختلف سفیدی زیر ناخن، علائم همراه، بیماری‌های مرتبط و راه‌های مراقبت و درمان را بررسی می‌کنیم.
۱. ضربه یا فشار به ناخن
یکی از دلایل شایع سفیدی زیر ناخن وارد شدن ضربه یا فشار به ناخن است. این آسیب ممکن است هنگام مانیکور، سوهان کشیدن، گیر کردن ناخن یا حتی پوشیدن کفش تنگ ایجاد شود. در این شرایط، بستر ناخن موقتاً آسیب می‌بیند و بخشی از آن سفید می‌شود.
ویژگی‌ها:
- لکه سفید موضعی
- بدون درد یا التهاب
- معمولاً با رشد ناخن به سطح آمده و حذف می‌شود
۲. کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی
تغذیه نامناسب یا فقر ریزمغذی‌ها می‌تواند منجر به ضعیف شدن ناخن و تغییر رنگ بستر آن شود. کمبود آهن، زینک، بیوتین، ویتامین B12، کلسیم و ویتامین D از دلایل شایع سفید شدن ناخن‌ها هستند.
علائم رایج کمبود:
- وجود لکه‌های سفید یا رنگ‌پریدگی ناخن‌ها
- شکنندگی و کند شدن رشد ناخن
- همراهی با خستگی، ریزش مو یا رنگ‌پریدگی پوست
راهکار:
- مشاوره با پزشک و انجام آزمایش خون
- مصرف منابع غذایی غنی مثل گوشت قرمز، سبزیجات، تخم‌مرغ، لبنیات و مغزیجات
- استفاده از مکمل‌های تجویزی در صورت نیاز
۳. بیماری‌های مزمن و سیستمیک
برخی از بیماری‌های داخلی می‌توانند بر رنگ ناخن‌ها اثر بگذارند. تغییرات مداوم و گسترده در بستر ناخن گاهی هشدار اولیه درباره یک بیماری جدی است.
الف. سیروز کبدی:
در برخی بیماران، بستر ناخن تقریباً سفیدرنگ می‌شود. به این وضعیت، ناخن تری گفته می‌شود.
ب. نارسایی کلیوی:
ممکن است ناخن دو رنگ شود؛ بخشی سفید و بخشی تیره، به‌ویژه در بیماران دیالیزی.
ج. دیابت:
کاهش گردش خون و اختلال در ترمیم بافت‌ها موجب بروز سفیدی، نازکی یا لکه در ناخن‌ها می‌شود.
سایر بیماری‌های مرتبط:
- مشکلات تیروئیدی
- بیماری قلبی
- سوءتغذیه شدید
در این موارد، علائم دیگری مانند خستگی، ورم، زردی پوست یا کاهش وزن نیز وجود دارد و مراجعه به پزشک ضروری است.
۴. عفونت‌های قارچی
عفونت‌های قارچی در ناخن معمولاً با تغییر رنگ آغاز می‌شوند و می‌توانند ابتدا به‌صورت لکه سفید ظاهر شوند. این مشکل بیشتر در ناخن‌های پا و به‌ویژه در محیط‌های مرطوب و گرم دیده می‌شود.
علائم:
- تغییر رنگ سفید تا زرد
- ضخیم شدن و شکنندگی ناخن
- جدا شدن ناخن از بستر
- در موارد پیشرفته، درد یا بوی ناخوشایند
درمان:
- استفاده از کرم یا لاک ضدقارچ موضعی
- درمان دارویی خوراکی در موارد شدید
- رعایت بهداشت و خشک نگه داشتن ناخن
۵. استفاده زیاد از لاک و مواد شیمیایی
لاک‌های ناخن، چسب ناخن مصنوعی، استون و مواد شوینده قوی می‌توانند سطح ناخن را خشک کرده و باعث تغییر رنگ یا سفید شدن آن شوند.
راهکار:
- پرهیز از لاک زدن مداوم
- استفاده از لاک‌های تقویتی یا بدون مواد مضر
- استفاده از کرم‌های مرطوب‌کننده برای ناخن و کوتیکول
۶. بیماری‌های پوستی که به ناخن سرایت می‌کنند
برخی بیماری‌های پوستی مزمن مانند پسوریازیس، اگزما یا لیکن پلان می‌توانند ناخن‌ها را درگیر کنند و موجب سفیدی، شیار، گودافتادگی یا جدا شدن ناخن شوند.
ویژگی‌ها:
- ناهنجاری‌های هم‌زمان در پوست و ناخن
- نیاز به درمان تخصصی توسط پزشک پوست
- امکان بهبود با داروهای موضعی و خوراکی
۷. عوامل ژنتیکی و ارثی
وجود لکه‌های سفید ریز روی ناخن‌ها در برخی افراد ارثی است. این حالت، که به آن لوکونیشیا حقیقی گفته می‌شود، معمولاً بی‌ضرر است و نیاز به درمان ندارد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر سفیدی ناخن همراه با علائم زیر باشد، مراجعه به پزشک توصیه می‌شود:
- سفید شدن تمامی بستر ناخن
- تغییر شکل، ضخامت یا جدایش ناخن
- وجود درد، خونریزی یا ترشح
- علائم عمومی مانند خستگی مداوم، ضعف، کاهش وزن یا زردی پوست
روش‌های مراقبت و پیشگیری
- مصرف منظم و کافی ویتامین‌ها و مواد معدنی از طریق تغذیه
- استفاده از دستکش هنگام تماس با مواد شوینده
- مرطوب نگه داشتن پوست اطراف ناخن
- پرهیز از فشار آوردن یا کندن ناخن
- پرهیز از مانیکور تهاجمی یا استفاده از وسایل آلوده
- استراحت دادن دوره‌ای به ناخن‌ها از لاک و کاشت
- بررسی منظم ظاهر ناخن‌ها و توجه به تغییرات آن‌ها
جمع‌بندی
سفیدی زیر ناخن در بسیاری از موارد بی‌خطر و موقتی است، اما گاهی می‌تواند نشانه‌ای از یک مشکل جدی داخلی باشد. توجه به شکل، شدت و همراهی این تغییر با سایر علائم بدنی می‌تواند در تشخیص به‌موقع کمک کند. اگر این تغییر مداوم یا رو به گسترش باشد، مشورت با پزشک و انجام بررسی‌های لازم اهمیت زیادی دارد. سلامت ناخن‌ها بازتابی از وضعیت کلی بدن است؛ پس مراقبت از آن‌ها، بخشی از مراقبت از خود ماست.
افزودن دیدگاه