سرلشکر شهید محمدحسین افشردی که بعدها با نام «محمد باقری» شناخته شد، یکی از بلندپایه‌ترین و تأثیرگذارترین فرماندهان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی بود که در طول بیش از چهار دهه فعالیت مستمر نظامی و اطلاعاتی، نقشی کلیدی در ساختار دفاعی جمهوری اسلامی ایران ایفا کرد. وی در تاریخ ۲۳ خرداد ۱۴۰۴ در حمله هوایی رژیم صهیونیستی به تهران به شهادت رسید.
تولد و اصالت شهید باقری
شهید محمد باقری در سال ۱۳۳۹ در تهران به دنیا آمد. با این حال، خانواده‌اش اصالتی آذربایجانی داشته و اهل روستای افشرد در شهرستان هریس از استان آذربایجان شرقی بودند. محمدحسین از خانواده‌ای مذهبی و انقلابی برخاسته بود و برادر کوچکتر «شهید حسن باقری» (غلامحسین افشردی) از بنیان‌گذاران اطلاعات و عملیات سپاه بود.
تحصیلات و فعالیت‌های قبل از جنگ
وی تحصیلات خود را در رشته مهندسی مکانیک در دانشگاه صنعتی امیرکبیر آغاز کرد، اما با تعطیلی دانشگاه‌ها و آغاز جنگ تحمیلی، به صورت رسمی وارد سپاه پاسداران شد. او بعداً مدرک دکترای جغرافیای سیاسی را از دانشگاه تربیت مدرس دریافت کرد و به عنوان عضو هیئت علمی دانشگاه عالی دفاع ملی نیز به تدریس مشغول بود.
ورود به سپاه و تغییر نام خانوادگی
در سال ۱۳۵۹، پس از تعطیلی دانشگاه‌ها، به سپاه پاسداران پیوست و همراه برادرش حسن در جبهه‌های جنوب حضور یافت. به علت شباهت چهره و برای حفظ امنیت، نام خانوادگی خود را از «افشردی» به «باقری» تغییر داد و تا پایان عمر با این نام شناخته شد.
دوران دفاع مقدس
شهید باقری در دوران دفاع مقدس به عنوان یکی از فرماندهان نخبه اطلاعات و عملیات شناخته شد. او با برنامه‌ریزی دقیق و تصمیمات تاکتیکی توانست ضربات سنگینی به ارتش بعث عراق وارد کند. یکی از افتخارات وی، نفوذ به عمق خاک عراق و اجرای موفق عملیات‌هایی بود که جبهه را به نفع ایران تغییر داد.
مسئولیت‌های نظامی پس از جنگ
پس از پایان جنگ، باقری به‌عنوان یکی از طراحان اصلی ساختار دفاعی نوین جمهوری اسلامی ایران شناخته شد. از جمله مهم‌ترین مسئولیت‌های وی می‌توان به این موارد اشاره کرد:
- معاون اطلاعات و عملیات ستاد کل نیروهای مسلح (۱۳۸۱ تا ۱۳۹۳)
- معاون هماهنگ‌کننده قرارگاه مرکزی خاتم‌الانبیا
- رئیس ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران (۱۳۹۵ تا ۱۴۰۴)
در سال ۱۳۸۷ درجه سرلشکری به وی اعطا شد.
تحریم توسط آمریکا و اروپا
در آبان ۱۳۹۸، وزارت خزانه‌داری آمریکا نام وی را به فهرست تحریم‌شدگان اضافه کرد. همچنین، اتحادیه اروپا نیز در سال ۱۴۰۱ سردار باقری را به همراه صنایع هوایی شاهد مورد تحریم قرار داد. او در واکنش به این اقدام با کنایه به اروپا گفت:
«به اتحادیه اروپا وکالت می‌دهم که اموال من در اروپا را مصادره کرده و صرف خرید زغال‌سنگ برای شهروندانشان کنند تا زمستان سختی نداشته باشند!»
تدریس و جایگاه علمی شهید باقری
شهید باقری علاوه بر فعالیت‌های نظامی، در دانشگاه تربیت مدرس و دانشگاه عالی دفاع ملی به تدریس در حوزه‌های مرتبط با جغرافیای سیاسی و راهبردهای نظامی مشغول بود. او نقش برجسته‌ای در تربیت فرماندهان آینده کشور ایفا کرد.
شهادت در حمله به تهران
در روز ۲۳ خرداد ۱۴۰۴، شهید باقری به همراه تعدادی از فرماندهان سپاه و دانشمندان هسته‌ای در پی حمله رژیم صهیونیستی به یکی از مراکز حساس در تهران به شهادت رسید. این حادثه موجی از خشم و اندوه را در میان مردم و مسئولان کشور به دنبال داشت و واکنش‌های گسترده‌ای در جهان اسلام و رسانه‌های بین‌المللی برانگیخت.
زندگی شخصی شهید باقری
شهید محمد باقری متأهل و دارای چند فرزند بود، اما اطلاعات زیادی از زندگی خصوصی وی در رسانه‌ها منتشر نشده است. او همواره شخصیتی فروتن، آرام و متعهد به آرمان‌های انقلاب اسلامی شناخته می‌شد.
یادگار شهیدی دیگر
باقری در طول زندگی خود همواره با نام و یاد برادر شهیدش «حسن باقری» زندگی کرد و در مسیر او گام برداشت. شهادت این دو برادر، نام «خانواده افشردی» را به عنوان یکی از نمادهای ایثار و فداکاری در تاریخ معاصر ایران ثبت کرده است.
سخن پایانی
شهید سرلشکر محمد باقری یکی از ستون‌های امنیتی و نظامی جمهوری اسلامی ایران بود که با دانش، تعهد، و فرماندهی قاطع، نقش محوری در دفاع از کشور داشت. شهادت وی نه‌تنها ضایعه‌ای برای نیروهای مسلح، بلکه برای تمام ملت ایران بود. یاد و نامش گرامی باد.
افزودن دیدگاه