اگر کلسیم دریافتی‌تان کافی نباشد، پوکی استخوان قطعا تنها مشکلی نیست که با آن مواجه خواهید شد؛ نوشتار حاضر را به طور کامل بخوانید تا از علائم کمبود کلسیم و در عین حال، نکات درمانی در صورت ابتلا به این کمبود آگاه شوید.
کلسیم، فراوان‌ترین ماده‌ی معدنی موجود در بدن انسان، نقش پراهمیتی در سلامت استخوان‌ها و محافظت از بدن در برابر پوکی استخوان دارد. به علاوه، این ماده معدنی به عنوان یک پیام‌رسان، نقش بسیار مهمی در مسیرهای نشانه‌گذاری سلولی در سرتاسر بدن نیز ایفا می‌کند؛ کلسیم برای کارکرد طبیعی سلول‌ها، انتقال پیام‌های عصبی، ترشح هورمون‌ها، انعقاد خون، انقباض عضلات، و آرام‌سازی عضلات نیز ضروری است. بنابراین، نشانه های کمبود کلسیم می‌تواند بسیاری از کارکردهای بدن را تحت تاثیر قرار دهد و به گونه‌های متفاوت در بدن بروز کند.
اپیدمی پنهان؛ ۹ نشانه اولیه کمبود آیودین که بسیاری از افراد نادیده می‌گیرند
علائم و نشانه‌های کمبود کلسیم
متاسفانه، بسیاری از آدم‌ها توصیه‌های پزشکان را در خصوص مصرف کلسیم کافی از طریق رژیم غذایی یا امصرف مکمل‌ها در کنار رژیم غذایی‌شان نادیده می‌گیرند؛ و به همین دلیل دچار کمبود کلسیم شده و علائم این کمبود را تجربه می‌کنند. به علاوه، طبق یافته‌های علمی، عوامل متعددی نیز در بروز اختلال در جذب کلسیم و / یا کاهش سطح کلسیم در خون نقش دارند. این عوامل عبارت هستند از:
– کمبود ویتامین D
– کمبود منیزیوم
– مصرف بالای سدیم
– مصرف فسفر زیاد (از طریق مصرف نوشابه‌های گازدار و افزودنی‌های غذایی)
– بیماری مزمن کلیوی
– کارکرد غیر طبیعی غده‌ی پاراتیروئید (به دلیل انجام عمل جراحی گردن / تیروئید یا ابتلا به بیماری خود ایمنی)
– انجام جراحی‌های لاغری (به عنوان مثال بای‌‌پس معده)
– مصرف برخی داروهای خاص ( به عنوان مثال مهارکننده‌های پروتون پمپ، شیمی‌درمانی، و داروهای ضد تشنج)
وجود ویتامین D برای جذب کلسیم در استخوان‌ها و محکم‌تر شدن آنها اهمیت و ضرورت دارد. در غیر این صورت، ممکن است به بیماری راشیتیسم مبتلا شویم. کمبود ویتامین D و بیماری راشیتیسم از جمله علل، علائم و چندین بیماری ناشی از کمبود ویتامین هستند.
علائم کمبود کلسیم
پایین بودن سطح کلسیم در بدن ممکن است هیچ نشانه‌ای نداشته باشد؛ یا اینکه ممکن است دارای علائم جزئی، بسیار شدید، و حتی مرگبار باشد. در صورتی که کمبود مزمن کلسیم درمان نشود، می‌تواند باعث ایجاد پیامدهای بدی شود؛ از جمله راشیتیسم (نرمی استخوان)، استئوپنیا، و پوکی استخوان. با این حال، حتی اگر کمبود این ماده معدنی پراهمیت، به خصوص در مراحل اولیه، باعث پدیدار شدن هیچ علامتی نشود، به صورت بالقوه ممکن است به بروز نوسانات متابولیک (سوخت و سازی) یا برخی اختلالات در بدن منجر شود.
پایین آمدن سطح کلسیم در خون و نبود این ماده معدنی در بدن ممکن است علائم زیر را در پی داشته باشد:
۱. غش و بیهوشی
۲. نارسایی قلبی
۳. درد در ناحیه قفسه سینه
۴. احساس گزگز و کرختی در اطراف دهان، یا در انگشتان دست و پا
۵. گرفتگی عضلات، به ویژه در کمر و پاها؛ که می‌تواند به اسپاسم ماهیچه (تتانی) منجر شود.
۶. خس خس سینه
۷. دشواری در بلعیدن
۸. رخ دادن تغییر در صدا، به خاطر اسپاسم حنجره
۹. زودرنجی، اختلال ظرفیت هوشی، افسردگی، اضطراب، و تغییرات شخصیتی
۱۰. خستگی بیش از حد
۱۱. تشنج
۱۲. زبری مو
۱۳. شکننده شدن ناخن‌ها
۱۴. پسوریازیس
۱۵. خشکی پوست
۱۶. خارش مزمن
۱۷. پوسیدگی دندان
۱۸. احساس کرختی و گزگز در دست‌ها و پاها
۱۹. ضعف عضلات
۲۰. آب مروارید
۲۱. پوکی استخوان (علائم: کمردرد، کاهش تدریج قد، به همراه خمیدگی کمر؛ بروز شکستگی در ستون فقرات، مچ دست، یا ران)
۲۲. سندرم پیش از قاعدگی (PMS)
چنانچه پزشک به کمبود کلسیم در بدن‌تان مشکوک باشد، ممکن است برای‌تان آزمایش خون تجویز کند. در صورت ابتلا به کمبود کلسیم، علاوه بر مصرف دارو و انجام توصیه‌های پزشک، می‌توانید از بهترین منابع لبنی و غیر لبنی سرشار از کلسیم نیز استفاده کنید.
۱۰ نشانه که دچار کمبود سروتونین (هورمون حس خوب) هستید
درمان و پیشگیری از کمبود کلسیم
به این ترتیب، برای پیشگیری از بروز علائم کمبود کلسیم، لازم است چقدر و به چه شکلی از کلسیم در رژیم غذایی و از طریق مکمل دریافت کنیم؟ برای رسیدن به سلامتی کامل باید چه مقدار کلسیم مصرف کنیم؟
در واقع این پرسش‌ها جزء موضوعات بحث‌برانگیز میان پژوهشگران، پزشکان، و متخصصین تغذیه به شمار می‌روند. به گزارش هیئت تخصصی علوم تغذیه‌ی آکادمی ملی پزشکی ایالات متحده، برای تعیین دقیق میزان مورد نیاز کلسیم داده‌های اندکی داریم. در عوض، آنها “دریافت میزان کافی” کلسیم را توصیه می‌کنند؛ میزان کافی یعنی همان مقداری که برای حفظ سلامتی استخوان‌ها در آدم‌های سالم کافی است. میزان کافی مصرف کلسیم برای بزرگسالان تا سن ۵۰ سالگی، روزانه ۱۰۰۰ میلی گرم کلسیم از طریق منابع ترکیبی غذایی و مکمل‌ها است. این میزان برای آدم‌های بالای ۵۰ سال به ۱۲۰۰ میلی گرم افزایش می‌یابد. چنانچه پیش‌تر گفته شد، بیش‌تر بزرگسالان در جوامع امروزی، به اندازه‌ی کافی، کلسیم دریافت نمی‌کنند – حتی وقتی مکمل استفاده می‌کنند؛ این وضعیت می‌تواند به بروز نشانه‌های کمبود کلسیم و تجربه عوارض ناخوشایند منجر شود.
مصرف روزانه‌ی مکمل‌های مولتی ویتامین و مواد معدنی، به خصوص آن‌هایی که حاوی کلسیم هستند، می‌تواند خطر غش کردن را در آدم‌ها کاهش دهد.
چگونه مصرف کلسیم را افزایش دهیم
در صورتی که شما هم دچار کمبود کلسیم شده‌اید، بکوشید کلسیم مورد نیاز بدن‌تان را عمدتا از طریق منابع غذایی تامین کنید. با اینکه لبنیات به عنوان منبعی سرشار از کلسیم به شمار می‌رود، سایر اجزای موجود در آن باعث می‌شوند عده‌ای از آدم‌ها برای حفظ سلامت استخوان‌های‌شان نتوانند از این ماده‌ی غذایی بهره ببرند.
در عوض، می‌توانید از سایر مواد غذایی سرشار از کلسیم استفاده کنید؛ از جمله ماهی سالمون و ساردین، بروکلی و دانه‌های کنجد. برای جذب بهتر مکمل‌های کلسیم نیز توصیه می‌شود، سیترات کلسیم یا کلسیم سیترات مالات را حداقل در دو وعده‌ی مجزا، به همراه غذا مصرف کنید. البته علی‌رغم اینکه مصرف شیر و لبنیات ممکن است باعث بروز برخی ناراحتی‌ها در آدم‌ها شود، توصیه می‌کنیم حتی‌الامکان خودتان را از خواص شیر برای سلامتی محروم نکنید.
شاید برای‌تان جالب باشد که آب کچالو (سیب زمینی) نیز حاوی کلسیم است!
از مصرف بیش از حد مکمل‌های کلسیم پرهیز کنید
یادتان باشد، مصرف بیش از حد کلسیم از طریق مکمل‌ها ممکن است خطر ابتلا به بیماری قلبی و عروقی و هم‌چنین سنگ کلیه را افزایش دهد؛ از این رو، از مصرف بیش از اندازه‌ی کلسیم پرهیز کنید. توصیه می‌شود به اندازه‌ی ۱۰۰۰ تا ۱۲۰۰ میلی گرم کلسیم به صورت ترکیبی – مواد غذایی و مکمل – مصرف کنید.