لویه جرگه مشورتی صلح که رییس جمهور غنی در روز اول عید قربان (10 اسد) از برگزاری آن سخن گفته بود، روز جمعه (17 اسد) در کابل آغاز به کار کرد و امروز نیز مباحث اعضای این جرگه پیرامون رهایی 400 زندانی بافی مانده از لیست 5000 زندانی طالبان از زندان‌های حکومت ادامه دارد. در این لویه جرگه حدود ۳۲۰۰ تن از جمله ۷۰۰ زن، از سراسر کشور به دعوت حکومت افغانستان شرکت کرده اند. ریاست لویه جرگه مشورتی صلح را داکتر عبدالله عبدالله، رییس شورای عالی مصالحه ملی به عهده دارد. باآن‌که رییس و برخی از اعضای مجلس نمایندگان در شرایطی که شورای ملی وجود دارد، برگزاری لویه جرگه مشورتی را خلاف قانون خوانده بودند، اما با این‌حال اکثر نمایندگان مجلس در لویه جرگه شرکت کردند.
رییس جمهور غنی در سخنرانی در روز اول لویه جرگه برای مشروعیت بخشیدن به تصمیم لویه جرگه مشورتی صلح، خطاب به اعضای جرگه گفت که؛ قشر سیاسی در حال تحول است؛ شما اعضای جرگه قشر سیاسی جدید و نمایندگان تمام مردم افغانستان استید. تصمیم می‌گیرید که اراده ملت را چگونه تمثیل کنید؛ آیا اقلیت تصمیم بگیرند و یا اکثریت؟ از سخنان رییس جمهور پیدا بود که از لویه جرگه چه توقع دارد و به دنبال چیست؟ چنانچه در سخنانش گفت که سه روز بعد (20 اسد) مذاکره با طالبان آغاز خواهد شد. اما جرگه بخاطری تدویر شده که برای دولت چارچوب مذاکره با طالبان را تعین کند.
متن لویه جرگه مشورتی صلح
اجندای اصلی لویه جرگه مشورتی صلح بحث و مشورت در مورد رهایی 400 زندانی طالبان عنوان شده که محکوم به جرایم سنگین همچون محکوم به اعدام و حبس ابد می‌باشند. اما در پرسش‌نامه‌ی که به عنوان اجندای اصلی و برنامه کاری کمیته‌های لویه جرگه مشورتی صلح ارائه شده است، دو سوال طرح شده که سوال اول آن به شکل آشکار هدفمندانه است. چنانچه در پرسش‌نامه کمیته کاری لویه جرگه مشورتی صلح از آغاز مذاکرات صلح میان حکومت و طالبان به تاریخ 20 ماه جاری خبر داده و یادآوری شده که مانع اصلی در برابر آغاز مذاکرات مستقیم حکومت و طالبان، رهایی 400 زندانی طالبان می‌باشد. بنابراین، تمام اجندای کاری کمیته‌های لویه جرگه مشورتی صلح، در قالب این دو گزینه به پاسخ سوال اول ارائه شده است:
گزینه اول: زندانیان رها گردند و در مقابل آن، براساس ضمانت‌های ملی و بین‌المللی مذاکرات مستقیم آغاز، آتش‌بس دوامدار برقرار و زمینه صلح پایدار فراهم گردد.
گزینه دوم: در صورت عدم رهایی این زندانیان جنگ، خشونت و وضعیت فعلی ادامه می‌یابد.
با توجه به گزینه‌های فوق، باید از برگزارکنندگان و گردانندگان لویه جرگه مشورتی صلح پرسید که منظور شان از ضمانت ملی چی و کیست؟ ضمانت‌های بین‌المللی چطور؟ تا حالا این ضمانت‌ها کجا بوده که زمینه‌ی آغاز مذاکرات مستقیم، آتش‌بس دوامدار، و زمینه صلح پایدار را فراهم نکرده بودند؟ و همین‌طور گزینه دوم نوعی هشدار است بر اعضای لویه جرگه مشورتی صلح که در صورت عدم تأیید گزینه اول و عدم حمایت از رهایی 400 زندانی طالبان، جنگ و خشونت ادامه خواهد داشت. با این‌همه، نتیجه لویه جرگه برای مردم افغانستان و به‌خصوص برای اعضای لویه جرگه نیز مشخص بوده است؛ چنانچه یکی از اعضای این لویه جرگه نوشته است: «به احتمال زیاد نتیجه جرگه از قبل تعیین شده و تحمیل شده است از سوی آمریکا بر دولت افغانستان ولی حکومت این کارنامه را به دوش مردم می گذارند و اعضای لویه جرگه در مقابل کار انجام شده قرار دارند.»
حاشیه لویه جرگه مشورتی صلح
«به طالبان باج ندهید!» مسئله‌ی اصلی در پروسه صلح افغانستان همین بوده است. قبل از برگزاری لویه جرگه نیز کمپینی از سوی فعالان مدنی و رسانه‌ای تحت همین عنوان شکل گرفته بود، که در روز اول لویه جرگه مشورتی صلح از سوی بلقیس روشن، نماینده مردم فراه در مجلس نمایندگان، در جریان سخنرانی رییس جمهور اشرف غنی چنین بیان شد: «باج‌دهی به طالبان وحشی خیانت ملی است» رییس جمهور غنی در پاسخ به بلقیس روشن گفت که؛ باج‌ده نیست و او باید همکاران خود را در لویه جرگه قناعت دهد، تصمیم از اعضای لویه جرگه خواهد بود.
خانم روشن در حالی‌که داشت در ادامه اعتراض از تالار خارج شود، از سوی خانمی که ادعا شده یکی از مأموران امنیتی لویه جرگه بوده، به زمین پرت شد. باآن‌که رییس جمهور شاهد آن صحنه بود، اما هیچ نوع واکنشی به آن رویداد نشان نداد. بنابراین، رویداد پرت شدن بلقیس روشن از سوی مأموران امنیتی جرگه تبدیل به حاشیه‌ی چاق‌تر از متن لویه جرگه مشورتی صلح شد؛ چنانچه این رویداد سرخط خبرها و تحلیل‌های رسانه‌های داخلی و بین‌المللی شد. باآن‌که داکتر عبدالله عبدالله، رییس لویه جرگه مشورتی صلح از وقوع این رویداد معذرت خواست، اما حاشیه‌ی این رویداد تا روز دوم جرگه نیز ادامه یافت و باعث شد روند گزارش‌دهی کمیته‌ها برای مدتی متوقف شود. با این‌حال، شاه‌حسین مرتضوی، مشاور فرهنگی ریاست جمهوری با اشاره به حاشیه لویه جرگه نوشته است: «از دیروز تاحالا بیشتر تمرکز روی حاشیه های جرگه شده است. شاید خانم روشن در این هدف خود موفق شده باشد. اما از رسانه ها، فعالان جامعه مدنی، نخبه گان، سیاسیون و همه اقشار جامعه انتظار می رود که در کنار حاشیه به متن هم توجه کنند. بحث بر سر مرگ و زندگی است.» با این‌همه، تا ظهر امروز گزارش کمیته‌های کاری لویه جرگه مشورتی صلح ارآئه شده است. در حالی‌که موضوع رهایی منسوبین نیروهای امنیتی افغانستان نیز بیرون از اجندای حکومت و گردانندگان لویه جرگه از سوی اعضا مطرح شد.