افغان‌تایم؛ آیا فردا نتیجه انتخابات اعلان خواهد شد؟
محمد قاسم الیاسی، منشی و سخنگوی کمیسیون شکایات انتخاباتی، روز دو شنبه (14 دلو) در یک کنفرانس خبری گفت که نتیجه انتخابات ریاست جمهوری تا دو روز دیگر اعلان خواهد شد. کمیسیون شکایت انتخاباتی از روز دوم جدی ثبت شکایات کاندیدان انتخابات ریاست جمهوری افغانستان را آغاز نموده بود که تاکنون بعداز چهل و یک روز بررسی شکایات و تأخیر در اعلان نتیجه، طبق گفته‌های سخنگوی این کمیسیون، قرار است فردا چهار شنبه (16 دلو) کمیسیون شکایات تمام جزئیات فیصله‌های خویش را طی یک کنفرانس خبری با شهروندان و نهادهای ذیربط انتخاباتی همگانی نماید.
این در حالی است که چمن‌شاه اعتمادی، کمیشنر کمیسیون مستقل شکایات انتخاباتی روز یکشنبه ( 13 دلو) نیز طی یک کنفرانس خبری، در پیوند به چگونگی پیشرفت روند رسیدگی به قضایای استینافی و استثنایی انتخابات ریاست جمهوری ششم میزان، گفته بود که «به احتمال زیاد ظرف یک یا دو روز آینده ما شاهد فیصله‌های قضایای استینافی واستثنایی از سوی کمیشنران این کمیسیون خواهیم بود.»
300 هزار رأی جنجالی
آقای الیاسی در کنفرانس خبری روز دو شنبه گفت که نزدیک به ۵۰ درصد به قضایای استینافی و استثنایی رسیدگی صورت گرفته و ۵۰ درصد باقی مانده آن در پایان هفته جاری نیز نهایی خواهد شد. همچنان او یادآور شد که «بیشتر این فیصله‌ها مربوط به ۳۰۰ هزار رأی جنجالی می‌باشد که مطابق قانون انتخابات، طرزالعمل‌ها، لوایح و در چارچوب موضوعات تخنیکی از سوی کمیشنران این کمیسیون اتخاذ شده است.»
مسئله 300 هزار رأی جنجالی از موارد اساسی مورد منازعه میان تیم‌های انتخاباتی دولت‌ساز به رهبری محمداشرف غنی از یک‌سو و دیگر تیم‌های انتخاباتی از جمله تیم ثبات و همگرایی به رهبری عبدالله عبدالله از سوی دیگر، بوده است. و همین‌طور یکی از عوامل جدی در تأخیر اعلان نتایج انتخابات نیز همین مسئله است.
این 300 هزار رأی جنجالی، شامل آن ۱۳۷ هزار رأی می‌شود که مربوط به معلومات بیومتریکی رای‌دهندگان است که قبلا از سوی شرکت درملوگ قرنطین شده بود. ۱۰۲ هزار رأی آن که خارج از زمان قانونی رای‌دهی در روز انتخابات ثبت شده است. و همین‌طور، بر اساس ادعای تیم انتخاباتی ثبات و همگرایی، نزدیک به ۱۳۷ هزار رأی دیگر، که ممکن است معلومات بیومتریکی کارمندان دولتی باشد که در جریان انتخابات وارد سرور شرکت درملوک شده است.
تقویم انتخاباتی
انتخابات ریاست جمهوری که قرار بود که به تاریخ ۳۱ حمل ۱۳۹۸ برگزار شود، با شش ماه تأخیر، در روز ششم میزان برگزار شد. طبق آمار کمیسیون انتخابات (1,824,401) رأی‌دهنده در این انتخابات اشتراک نموده بودند. بر اساس تقویم انتخابات که از سوی کمیسیون انتخابات تصویب شده و به نشر رسیده بود، روز برگزاری انتخابات 6 میزان، ثبت شکایات انتخابات روز رأی‌دهی راجع به انتخابات در روزهای 6 و 7 میزان، رسیدگی به شکایات روز رأی‌دهی از 8 تا 22 میزان، ارسال فیصله نهایی کمیسیون شکایات به کمیسیون انتخابات در 27 میزان، و نتیجه ابتدایی 27 میزان و نتیجه نهایی می‌بایستی در تاریخ 16 عقرب اعلان می‌شد. اما تا این‌جای کار هیچ یک از این زمان‌بندی‌ها، به استثنای آغاز روند ثبت شکایات، آن‌چنان که در تقویم مشخص شده بود، انجام نشد.
بر اساس یافته‌های بنیاد انتخابات شفاف افغانستان (تیفا)، در رابطه به نقض قوانین در جریان انتخابات، در یک مورد، ماده ۶۱ قانون اساسی افغانستان، ۱۷ مورد قانون انتخابات افغانستان و در ۲۴ مورد دیگر طرزالعمل‌ها و لوایح انتخابات را نقض کرده است. نقض این قوانین و لوایح بیش از ۷۷ درصد از سوی کمیسیون انتخابات، ۱۱ درصد از سوی کمیسیون شکایات انتخاباتی و بیش از ۱۱ درصد دیگر از سوی تکت‌های انتخاباتی صورت گرفته، که از آن جمله، تقویم انتخابات نیز هفت بار نقض شده و تغییر نموده است. با این‌حساب، آیا ممکن است که کمیسیون شکایات انتخابات فردا چهارشنبه به این سناریوی پیچیده سیاسی نقطه پایان بگذارد؟ اما بر مبنای آنچه تجریه شده و عملکرد کمیسیون‌های انتخاباتی به ما آموخته است، ممکن نیست به این زودی این سناریو خاتمه یابد، زیرا مسئله 300 هزار جنجالی سرنوشت انتخابات را تعیین می‌کند، مگر این‌که تیم دولت‌ساز به رهبری محمداشرف غنی از موقف خود کوتاه بیاید و انتخابات به دور دوم برود.
افغان‌تایم
البته یک در میان افغان‌ها یک جمله‌ی عام شده که بیان‌گر دقت افغان‌ها به تقویم و ارزش گذاشتن به زمان است؛ افغان‌تایم. در جریان زندگی روزمره اگر قرار ملاقات را با یک افغان بگذاریم، بدون شک یک ساعت را به طور حتمی و معمول دیر می‌آید. حالا این افغان‌تایم در سیاست و روندهای بزرگ ملی نیز سرایت نموده است. چنانچه نتیجه ابتدایی انتخابات ریاست جمهوری در حدود سه ماه طول کشید. بعداز اعلان نتیجه ابتدایی، کمیسیون شکایات از 11 جدی، اعلام کرد که روند بررسی شکایات انتخاباتی و رسیدگی به شکایات را در تمامی ۳۴ ولایت کشور آغاز کرده است. طبق اعلامیه کمیسیون شکایات، بعداز ۱۵ روز دفترهای ولایتی کمیسیون شکایات انتخاباتی تصامیم خود در مورد شکایات را با طرفین قضایا شریک می‌کنند و در صورتی که شاکی و معترض به این تصامیم قناعت نداشته باشند، می‌توانند در مطابقت با قانون استیناف‌خواهی کنند. مطابق قانون انتخابات، شکایات استینافی در مدت ۱۵ روز کاری در دفتر مرکزی کمیسیون شکایات انتخاباتی مورد رسیدگی قرار می‌گیرد. اما اکنون چهل و یک روز از جریان کار کمیسیون شکایات می‌گذرد. به این جهت، بر اساس شاخص های افغان تایم، به نظر نمی رسد که فردا و یا در روزهای نزدیک، نتیجه نهایی انتخابات ریاست جمهوری اعلان گردد.