در گوشه‌ای از کابل پایتخت افغانستان آموزش در فضایی متفاوت جریان دارد. دانش‌آموزانی برای تحقق بخشیدن به رویا‌های‌شان بعد از طی فاصله‌های طولانی در فضای ویژه گردهم می‌آیند و در سکوت آموزش می‌بینند.
لیسه ناشنوایان کابل، درحصه سوم لب‌جر در منطقه خیرخانه کابل واقع شده است. این لیسه تنها لیسه ویژه ناشنوایان در کابل است.
تاسیس این مکتب هم زمان با ورود طالبان به افغانستان بوده است. زمانی که همهمه و آوازه ورود این گروه تندرو تازه در افغانستان می‌پیچید. این مکتب در سال 1374 برای آموزش قشر متفاوتی از شهروندان کابل ایجاد شد.
به گفته مسوولان مکتب، در آن زمان این نهاد آموزشی، برای آموزش دادن به پسران ناشنوا اختصاص داشت و مسوولیت این نهاد را نیز موسسه‌های خارجی به عهده داشتند.
عبور از دشواری‌ها
لیسه ناشنوایان در کنار لیسه نابینایان دومین مکان متفاوت برای معلولان افغانستان است. به گفته مسوولان این لیسه، هم‌اکنون ۳۷۷ دانش‌آموز در دو شیفت درسی در این لیسه درس می‌خوانند. سالانه ۱۵ تا ۲۰ دانش‌آموز ناشنوا از این لیسه فارغ می‌شوند و برای ورود به دانشگاه آمادگی می‌گیرند.
نصیر‌احمد نیک‌زاد، سر معلم این لیسه به خبرنامه می‌گوید: «لیسه ناشنوایان کابل در حال حاضر مصروف آموزش‌دهی به ۳۷۷ تن است که از آن جمله ۱۷۱ دانش‌آموز دختر در لیسه ناشنوایان مصروف فراگیری علم هستند.»
مسوولان لیسه ناشنوایان تاکید می‌کنند که در کابل تنها یک لیسه مسلکی اختصاصی برای ناشنوایان است که دانش‌آموزان به دلیل علاقه زیاد به فراگیری علم و دانش از مناطق دور پایتخت مانند دشت برچی، پل‌چرخی، سرک میدان هوایی و… به این لیسه می‌آیند.
طی کردن این مسافت‌های طولانی برای این ناشنوایان از آنجا که لیسه هم امکانات ترانسپورت ندارد، بسیار دشوار است.
آقای نیک‌زاد می‌گوید که “تعداد کمی از راننده‌ها با زبان اشاره آشنا هستند و آدرس مکتب را می‌دانند و قسمت اندک مشکلات رفع می‌شود اما در همه موارد این طور نیست. ما تا آمدن و رسیدن دوباره دانش‌آموزان به خانه‌های شان سخت نگرانیم.»
شماری از خانواده‌های این دانش‌آموزان می‌گویند که برای خبر گرفتن از آنها از طریق فرستادن پیام کتبی به موبایل‌شان ارتباط برقرار می‌کنند.
کم‌ترین امکانات
در لیسه ناشنوایان کابل، دانش‌آموزان از صنف اول تا صنف دوازدهم درس می‌خوانند. در سال‌های گذشته با همکاری موسسه‌های خارجی، دوره پیش از مکتب نیز برای تازه واردان برگزار می‌شد اما اکنون به دلیل قطع
این حمایت‌ها و نبود امکانات، دوره آموزش پیش از مکتب برای ناشنوایان حذف شده است.
پیش از این، دانش‌آموزان ناشنوا در این لیسه در کنار سایر مواد درسی، در رشته‌های هنری و فنی نیز آموزش می‌دیدند اما حالا به دلیل نبود امکانات و نداشتن حمایت‌های دیگر، تنها هنر نقاشی به آنها آموزش داده می‌شود. در حالی‌که پیش از این خیاطی، خطاطی، طراحی، چرم دوزی، بوت دوزی، نجاری، فلزکاری نیز به صورت فنی به آنها آموزش داده می‌شد.
بلال یکی از دانش‌آموزان صنف دوازدهم این مکتب است. او با زبان اشاره می‌گوید که می‌خواهد نقاشی را به گونه حرفه‌ای یاد بگیرد و برای خودش یک کارگاه نقاشی ایجاد کند. بلال تا بحال در چندین رقابت نقاشی اشتراک کرده و سال گذشته، مقام دوم را به خود اختصاص داده است.
سرمعلم این لیسه می‌گوید: «شش سال می‌شود که لیسه مسلکی ناشنوایان در چوکات وزارت معارف و معینیت تعلیمات مسکلی و تخنیکی این لیسه قرار گرفته اما شدیدا با کمبود مواد درسی مواجه است.»
کمبود امکانات موجب شده تا روند آموزش این ناشنوایان به درستی صورت نگیرد. آن‌گونه که کلاس‌های درس کامپیوتر را بدون داشتن حتی یک کامپیوتر سپری می‌کنند. مسوولان این نهاد می‌گویند پیش از این تنها دو کامپیوتر در اختیار داشتند که آن را هم به دلیل خرابی، در اختیار ندارند.
22 سال فعالیت
۲۲ سال از فعالیت آموزشی لیسه مسلکی ناشنوایان کابل می‌گذرد. تا کنون شش دوره از دانش آموزان ناشنوا از این لیسه فارغ شده اند اما تنها دو دور از این فارغان توانسته‌اند با شرکت در امتحان کانکور، برای تحصیلات‌عالی به دانشگاه‌ها راه پیدا کنند.
نصیر احمد نیک‌زاد سرمعلم این لیسه می‌گوید که وزارت تحصیلات عالی به سختی و با خواهش‌های زیاد مسوولان مکتب و به درخواست دانش‌آموزان و خانواده‌های‌شان به سختی تن به گرفتن امتحان اختصاصی آنان داده‌اند.
مسوولان این نهاد آموزشی از وزارت تحصیلات عالی می‌خواهند که برای امتحان کانکور اختصاصی از ناشنوایان همکاری کنند.
در انتظار توجه
اگر چه پیش از این امکانات این نهاد آموزشی ویژه ناشنوایان از سوی موسسات خارجی تهیه می‌شد اما حالا این لیسه زیر نظر معینیت تعلیمات تخنیکی و مسلکی وزارت معارف افغانستان فعالیت می‌کند.
دست‌گیر منیر مشاور ارشد وزارت معارف می‌گوید که معینیت تعلیمات تخنیکی و مسلکی برای بهبود وضع آموزشی این لیسه، برنامه هایی را روی دست دارد و زمینه آموزش حرفه‌های تازه‌ای برای دانش‌آموزان در این لیسه‌ها را فراهم می‌کند.
با این حال معلمان این مکتب می‌گویند که در انتظار عملی‌شدن این وعده‌های مقامات وزارت معارف افغانستان می‌مانند.
آمار دقیق
هر چند وزرات معارف از آمار دقیق ناشنوایان اطلاعی ندارد؛ اما گفته می‌شود که هم اکنون بیش از ۵۰ هزار فرد ناشنوا و فاقد توانایی گفتاری و شنوایی در افغانستان زندگی می‌کنند.
معینیت تعلیمات مسلکی و تخنیکی وزارت معارف به خبرنامه می‌گوید که تنها ۶۵۰ نفر ناشنوا در سراسر افغانستان تحت پوش برنامه آموزشی قرار دارند.
اکنون در سه ولایت کابل، هرات و بلخ سه لیسه مسلکی ناشنوایان فعال است که زمینه تعلیم برای افراد ناشنوا و فاقد توانایی گفتاری را فراهم کرده است. ولی فارغان این لیسه‌ها نیز از نبود زمینه کاری پس از فراغت شکایت دارند.
با این حال مقامات این بخش از وزارت معارف افغانستان تاکید می‌کنند که در تلاش هستند تا زمینه آموزش این بخش از جامعه در سراسر این کشور را فراهم سازند.