در ماه اکتبر 2015 در انتخابات مجلس کانادا، حزب لیبرال این کشور برنده شد. در این زمان بود که نام افغانستان نیز در میان نام کشورهای دیگر برای شهروندان کانادایی جذابیت یافت و در این سوی عالم، افغان‌ها نیز توجه شان به حکومت جدید کانادا بیشتر شد.
همه‌ی این به هم‌پیوستگی میان دو کشوری که دست کم 12 هزار کیلومتر از هم‌دیگر فاصله دارند به خاطر نام دختری ایجاد شده بود که از پدر و مادر افغان متولد گردیده و توانسته بود در اوج جوانی به یکی از بالاترین مقام‌های سیاسی در دولت کانادا برسد.
مریم منصف همان دختر افغان‌تبار کانادایی است که در سال 1985 در مشهد از پدر و مادر مهاجر افغان به دنیا آمده است. او پس از 20 سال اقامت در کانادا توانسته بود برخلاف بسیاری از مهاجران دیگر وارد صحنه سیاسی آن کشور شود و در یکی از دولت‌های که بهترین دیدگاه را درباره مهاجرت در اوتاوا دارد، به مقام وزارت برسد.
انتصاب مریم منصف به عنوان وزیر نهادهای دموکراتیک در کانادا برای افغان‌ها به شدت خبرساز بود. در ماه‌های پس از این انتصاب، در بسیاری از محافل اجتماعی، سیاسی، مدنی و رسانه‌ای افغانستان گفت‌وگوهای زیادی پیرامون مریم منصف، ساختارهای دموکراتیک کشور مثل کانادا و تلاش‌های یک زن با پیشینه مهاجرت اما پرتلاش در یک جامعه‌ی باز به راه افتاده بود. این خبرسازی، مریم منصف را به چهره مشهور در افغانستان تبدیل کرد.
زندگی سیاسی
مریم منصف، بانوی افغان‌تبار است که اکنون به عنوان یکی از سیاست‌مداران تاثیرگذار و شناخته‌شده کانادا در دولت جستین ترودو خدمت می‌کند. او در انتخابات سال 2015 میلادی کانادا به عنوان اولین نماینده زن از منطقه انتخاباتی پیتربورو، به پارلمان این کشور از طریق حزب لیبرال راه یافت و سپس به عنوان وزیر نهادهای دموکراتیک تعیین شد.
مریم منصف جوان‌ترین عضو کابینه جاستین ترودو است که در سن ۳۰ سالگی به سمت وزارت در کانادا رسیده است. او نخستین افغان‌تبار در کانادا است که به چنین مقامی دست می‌یابد. خانم منصف نخستین زن منطقه‌ی پیتربوروی کانادا است که به نمایندگی از این منطقه (در ۱۲۵ کیلومتری شهر تورنتو از توابع ایالت انتاریو) به مجلس این کشور راه می‌یابد.
این سیاست‌مدار افغان-کانادایی عضو حزب لیبرال کانادا است. او پیش از کاندیداتوری برای نمایندگی در پارلمان، خود را به عنوان شهردار نیز نامزد کرده بود.
مریم منصف از 10 جنوری 2017 میلادی به عنوان وزیر اوضاع زنان تعیین شد و تا کنون در این سمت خدمت می‌کند.
کودک بی‌سرپناه افغان
مریم کودکی‌اش را بیشتر در ولایت هرات در غرب افغانستان سپری کرد. وقتی او کم‌تر از دو سال سن داشت، پدر خود را از دست داد. در آن زمان مادرش ۲۰ ساله بود و دو خواهرش کودکانی بیش نبودند.
خانم منصف در باره پدرش می‌گوید که “هیچ وقت هم مشخص نشد که دقیقا چه بر سر او آمد و چیزی که از او می‌دانیم این است که در جریان یک تبادل آتش در مرز افغانستان و ایران دست‌گیر شده است.”
چندی قبل از به دنیا آمدن مریم، مامایش از خواب‌گاه دانشگاه کابل ربوده شد. او دانش‌جوی سال سوم فارمسی (داروسازی) بود. مامای مریم فعال سیاسی بود و گفته می‌شد در مواردی شعارهای ضد رژیم‌های کمونیستی وقت افغانستان داده بود.
خانم منصف می‌گوید: «آن شب به خواب‌گاه او هجوم بردند و او و هم‌اتاقی‌اش را به‌جایی بردند که دیگر خبری از آنها نشد. فکر می‌کنم آن اتفاق برای تمام خانواده یک زنگ خطر بود.»
به دنبال یورش شوروی به افغانستان و اشغال آن، مریم منصف همراه با مادر و خواهران خود در میان ایران و هرات رفت و آمد می‌کردند. زمانی که تهاجم شوروی به افغانستان پایان یافت، خانواده منصف مثل خیلی‌های دیگر به داخل مرزها بازگشتند. آنها امیدوار بودند درگیری‌ها تمام شود.
مادرش با آشپزی، نظافت‌کاری، خیاطی، بافندگی و مقداری هم کمک برادرانش که ماما‌های مریم بودند، زندگی را اداره می‌کرد. خانم منصف به هافینگتون پست می‌گوید که “این راه آبرومندی برای گذران زندگی نبود.” مادر او همچنین در خانه و بعضی وقت‌ها هم در مکتب زبان انگلیسی را درس می‌داد. اما این برای گذران زندگی آنان کافی نبود، چون که طالبان مخالف آموزش و پرورش زنان بود.
کودکی‌های مریم در رفت و آمد میان ایران و افغانستان صرف شد. در ایران با وجود آن که به نظر می‌رسید محیط پذیرای آنان نبود اما مریم با عشق و امید تحت حمایت مادر و پدر بزرگ‌اش تا سن 11 سالگی رشد کرد.
“به‌عنوان پناهندگان غیرقانونی مدام در خطر بازگردانده‌شدن بودیم. می‌توانم به شما بگویم ما هرگز نفهمیدیم که فقیریم. ما حس نکردیم آینده‌ای نداریم. ما با چنان عشق و حمایتی بزرگ شدیم که فکر می‌کردیم همه چیز داریم. ما خلأ وجود پدر را احساس نمی‌کردیم، چون پدربزرگ‌مان همیشه نقش پدر را برای‌مان ایفا می‌کرد.”
اما زندگی در سایه‌ی ترس از اخراج در ایران و تحقیر آنان به عنوان مهاجران غیر قانونی، برای آنان رقت‌بار بود.
سر انجام مریم و خانواده‌اش در سال 1996 به کانادا مهاجرت کردند. خانم منصف می‌گوید که این سفر آنان به کاناد با الاغ، شتر و هواپیما انجام شد. آنها از ایران و پاکستان و اردن سفر کردند که به گفته‌ی خانم منصف او و خواهرانش را در طول این سفر آبله‌مرغان (دانه سرخکان) نیز گرفت. آنها وقتی به کانادا رسیدند درخواست پناهندگی دادند و در نهایت در پیتربوروی کانادا پذیرفته شدند؛ جایی که مامای او زندگی می‌کرد.
زندگی جدید
مریم منصف درباره کانادا و نگاه اولش به این کشور می‌گوید که ” زمین سبز بود و بیشتر از ۴۰ دریاچه و رودخانه، شهر را احاطه کرده بودند. پرندگان سینه‌سرخ همه جا بودند. من تا قبل از آن پرندگان سینه‌سرخ ندیده بودم”
توافق با محیط جدید برای مریم بسیار سخت بود. او دلش برای سرزمین‌اش تنگ شده بود و زبان انگلیسی را نیز نمی‌دانست. مریم می‌گوید که “همه چیز از لحاظ فرهنگی غریب بود، حتی خانه.” او در حالی‌که می‌خندد سختی گذشتن از سن بلوغ را به یاد می‌آورد. به خصوص که در آن زمان باید به خانه جدیدش هم عادت می‌کرد.”
گروه‌های اجتماعی و مددکار زیادی به او و خانواده‌اش کمک کردند تا به جامعه ملحق شوند.
او هنوز برای برخی از این نهادها داوطلبانه کار می‌کند. خانم منصف در این باره می‌گوید که “مددکاران داوطلب و همسایگان به خانه ما می‌آمدند و کمک می‌کردند تا احساس تنهایی نکنیم و به ما دل‌گرمی می‌دادند. آنها این حس را به ما می‌دادند که به این‌جا تعلق داریم. آن مهربانی‌ها بعد از 20 سال هنوز هم با من مانده و امیدوارم به‌عنوان نماینده پارلمان با خدمتی که ارایه می‌دهم آن را پاسخ دهم.”
این‌گونه بود که مریم در یک جامعه بیگانه خود را یافت. او نگاه انسانی دیگران را به خود دید و دیگر طمع تلخ تبعیض و شهروندان درجه‌چندم‌بودن را نچشید.
آموزش‌های متداوم
خانم منصف مدرک لیسانس خود را از دانشگاه ترنت در بخش روان‌شناسی گرفت و پس از آن به یکی از زنان فعال و شناخته‌شده در شهرک پیتربورو تبدیل شد. منصف عضو حزب لیبرال کانادا است و فعالیت‌های سیاسی را زمانی روی‌دست گرفت که پس از چندین سفر به ایران و افغانستان در سال های میان 2010 تا 2014 انگیزه‌های دیگری از خدمت در وجودش خلق شد.
این سیاست‌مدار هنوز مجرد است و به شوخی می‌گوید که با پیتربورو ازدواج کرده است. او در کنار انگلیسی، به زبان فارسی نیز تسلط دارد.
خانم منصف سال ۲۰۱۴ نیز در سن ۲۹ سالگی تلاش کرد که به عنوان شهردار پیتربورو انتخاب شود که ناکام ماند. اما با استقبال عمومی که در انتخابات ۲۰۱۵ به حزب لیبرال کانادا رو کرد، او نیز پله‌های ترقی را به سرعت طی کرد.
باراک اوباما در آغاز سال جاری میلادی و در زمانی که در پارلمان کانادا سخن‌رانی می‌کرد، با اشاره به اصالت افغان مریم منصف، این امر را نشانه ای از جامعیت شمولی ساختارهای سیاسی در کانادا عنوان کرده بود.
حزب لیبرال کانادا، قدیمی‌ترین حزب فدرال در این کشور است و به شکل کلی در مرکز طیف سیاسی در کانادا قرار دارد. این حزب حد فاصل و حد تعادلی در بین حزب محافظه کار و حزب دموکراتیک نوین کاناداست. این حزب در اغلب برهه‌های تاریخی سیاست کانادا بر سیاست‌های فدرال در این کشور مسلط بوده و تنها در قرن 20 به مدت تقریبی 69 سال قدرت را در دست داشته است؛ یعنی بیش از هر حزب دیگری در کل دنیای توسعه یافته. از همین رو گاهی به استعاره این حزب را به نام حزب حکومت مدار طبیعی خطاب می‌کنند.
در سال 2015 برخی تصمیم گیری های مهم در سیاست کانادا توسط این حزب گرفته شد؛ از جمله کاهش مالیاتی قشر متوسط این کشور، هزینه های گسترده در حوزه‌های آموزش و سلامت، مقابله با گازهای گلخانه‌ای و موارد دیگر.
هم اکنون جستین ترودو 45 ساله، رهبر این حزب به عنوان 23 مین نخست وزیر کانادا فعالیت می‌کند که بعد از جو کلارک، رتبه دوم جوان‌ترین نخست وزیر کانادا را داراست.
آقای ترودو یکی از مجبوب‌ترین سیاست‌مداران جهان شناخته می‌شود و در بسیاری از محافل سیاسی او سیاست‌مداران زیادی را مجذوب خود می‌کند. این موضوع باعث شده که آقای ترودو اکثرا خبرساز باشد. در همین حال، سیاست‌های باز مهاجرت‌پذیریِ او، جستین ترودو را به سیاست‌مدار محبوب در کشورهای آسیایی و جنگ‌زده تبدیل کرده است. عکس‌ها و ویدئوهای که از استقبال شخصی آقای ترودو از مهاجران تازه‌وارد سوری در فرودگاه‌های کانادا منتشر شد، این سیاست‌مدار کانادایی را به یکی از انسانی‌ترین چهره‌های سیاست معاصر جهان تبدیل کرده است.
دختر الهام‌بخش
برای بسیاری‌ها در افغانستان مریم منصف دختر الهام بخش می‌باشد. این الهام‌بخشی او به عنوان یک مهاجر شهروند که اکنون یکی از تاثیرگذارترین سیاست‌مدار زن جهان محسوب می‌شود، می باشد. بسیاری از زنان و دختران در افغانستان او را مایه امید به زندگی و تغییر در این کشور می دانند.
اکنون مریم منصف سال دوم وزارت خود را در کانادا سپری می‌کند. داستان زندگی الهام‌بخش او می‌تواند بار دیگر برای بسیاری‌ها در روز جهانی زن در افغانستان کنونی که وضعیت زنان افغان تغییرات گسترده‌ای را شاهد است، تاثیرگذار و سازنده باشد.
عبدالله رحمانی همکار این گزارش بوده است.