سال روان خورشیدی برای نیروهای امنیتی افغانستان، سالی بسیار سخت و نفس‌گیر بود. حوزه جنگ به صورت غیر قابل پیش‌بینی گسترش یافت و گروه‌های تروریستی همزمان در ولایت‌های شمال، جنوب، شرق و غرب افغانستان، تمرکز جدی کرده بودند.
در ولایت‌های هلمند و زابل در جنوب، ولایت های فراه و غور در غرب و همچنین ولایت های فاریاب، قندوز، بغلان، تخار، بدخشان و سرپل جنگ‌های شدیدی میان نیروهای امنیتی و طالبان صورت گرفت.
گروه داعش در ولایت‌های شرقی ننگرهار و کنر نیز بارها به نیروهای امنیتی حملات سنگینی را انجام دادند و در موارد زیادی ارتش و دیگر نیروهای امنیتی افغانستان در حوزه شرق درگیر جنگ با گروه داعش و نیروهای القاعده و طالبان بودند.
جنگ‌جویان طالبان توانستد به شهر قندوز نفوذ کرده و مرکز شهر را برای مدتی در کنترول خود در بیاورند. این گروه هم‌چنان توانستند خود را تا نزدیکی‌های مراکز ولایت های هلمند و فراه نیز برسانند، هر چند نیروهای امنیتی افغانستان با کمک نیروهای خارجی، بالاخره توانستند این حملات دشمن را به صورت موقت دفع کنند؛ اما این دست حمله‌ها چندین بار در این دو ولایت صورت گرفت.
اکنون که فصل زمستان از راه می‌رسد، معمولا با رسیدن فصل سرما، آتش جنگ در افغانستان فروکش می‌کند؛ اما بسیاری از ولایت‌های افغانستان از جمله در شمال این کشور، هم‌چنان در زمستان نیز آسیب پذیر هستند و طالبان، در بخش‌هایی از این ولایات، دارای پایگاه‌های امن و مطمینی هستند که این امر می‌توانند این گروه را برای طرح‌ریزی حملات سال آینده شان، یاری کند.
در کنار طالبان، گروه داعش نیز در این ولایت ها حضور دارند و به نظر می‌رسد آهسته آهسته، تبدیل به خطر و تهدیدی جدی برای امنیت افغانستان خواهد شد، همانگونه که مقامات بلندپایه این کشور (جنرال دوستم معاون نخست رییس جمهور) نیز نسبت به آن هشدار داده و ابراز نگرانی کرده اند.
ولایات قندوز، فاریاب، سرپل، غور و بدخشان، از جمله ولایت‌هایی در شمال افغانستان هستند که در جریان سال جاری، یا شاهد نبردهای شدید میان نیروهای دولتی با طالبان بوده اند و یا شاهد حضور و تحرکات گروه داعش.
ولایت قندوز
جنگ در ولایت قندوز از دو ماه پیش که طالبان توانستند بخش‌هایی از این شهر را تصرف کنند، هم‌چنان در روستاهای اطراف شهر و برخی ولسوالی‌های این ولایت، ادامه دارد.
قسیم جنگل باغ فرمانده پولیس قندوز در گفتگو با خبرنامه، حضور طالبان در برخی ولسوالی‌ها و روستاهای این ولایت را تایید می‌کند و می‌گوید که، عملیات نیروهای امنیتی افغانستان برای پاکسازی این مناطق جریان دارد.
به گفته فرمانده پولیس قندوز، عملیات نظامی پامیر 1، برای نابودی طالبان در ولسوالی‌های چاردره، گل‌تپه و برخی ولسوالی‌های دیگر که زیر تهدید گروه طالبان قرار دارند، آغاز شده و در فصل زمستان نیز ادامه خواهد یافت.
قندوز، با ولایت‌های بلخ، بغلان، تخار و سمنگان مرز مشترک دارد و همچنین، ولایتی است که با کشور تاجیکستان نیز، هم‌مرز است.
شهر قندوز در ماه میزان سال جاری، برای دومین بار به کنترل طالبان درآمد و نزدیک به 10 روز در داخل این شهر، جنگ میان نیروهای امنیتی و طالبان ادامه داشت. این شهر در میزان سال گذشته نیز به دست طالبان سقوط کرده بود.
به دنبال سقوط این شهر برای دومین بار، نمایندگان مجلس افغانستان از دولت خواسته بودند که عوامل سقوط شهر قندوز را به مردم اعلام کند.
جنرال مراد علی مراد، معاون ستاد ارتش افغانستان نیز گفته بود، عوامل سقوط و نفوذ دشمن به شهر قندوز را افشا خواهد کرد. اما تا کنون که بیش از 2 ماه از حمله طالبان به قندوز می‌گذرد، دلایل سقوط این شهر افشا نگردیده است.
جنگ قندوز باعث شد تا بیش از سی هزار خانواده از این شهر به ولایت‌های بدخشان، تخار، بلخ و کابل آواره شوند.
ولایت فاریاب
فاریاب در شمال غرب افغانستان از سال‌های پیش، شاهد حضور نیروهای طالبان بوده و تبدیل به یکی از ولایت‌های نسبتا ناامن در شمال این کشور شده است.
در اواسط ماه میزان سال جاری، ولسوالی غورماچ فاریاب به دست گروه طالبان سقوط کرد. سقوط این ولسوالی سبب شد که جنرال دوستم معاون اول رییس جمهور، به منظور سرکوب طالبان دوباره از کابل به ولایت فاریاب برود.
کاروان جنرال دوستم در این سفرش که به خاطر پاکسازی طالبان از غورماچ، به این ولایت رفته بود، مورد حمله قرار گرفت؛ اما جان به سلامت برد. اگر چه، 20 تن از نیروهای امنیتی او از جمله چند محافظ شخصی‌اش در این حمله کشته شدند.
جنرال دوستم در تاریخ 20 میزان، هنگام سفرش به فاریاب برای شرکت در عملیات پاکسازی غورماچ گفته بود که ” برای عقب راندن دشمن از غورماچ هدایات لازم داده شده است و با رسیدنم به آن مناطق، بساط دشمن از این منطقه برچیده خواهد شد.”
اما حالا و پس از گذشت دو ماه از آن زمان، نه تنها این مناطق امن نشده اند، بل‌که طالبان در برخی ولسوالی‌های این ولایت، مانند خواجه سبزپوش، شیرین تگاب و دولت آباد حضور دارند و به طور مشخص، این گروه نیمی از ولسوالی غورماچ را که جنرال دوستم برای پاکسازی آن رفته بود، هم‌چنان در کنترل خود دارد.
مقامات محلی ولایت فاریاب اگر چه عملیات انجام شده از سوی معاون اول رییس جمهور را “همراه با دست آوردهای خوب” می‌دانند؛ اما از ادامه‌ی حضور مخالفین مسلح در برخی ولسوالی‌های این ولایت نیز، خبر می‌دهند.
احمد جاوید بیدار سخنگوی والی فاریاب به خبرنامه می‌گوید، در عملیاتی که با رهبری جنرال دوستم انجام شد، نیروهای امنیتی افغانستان توانستند، مناطقی را که قبلا در حمله طالبان از دست داده بودند، دوباره به تصرف خود درآورند.
با این حال او می گوید که ولسوالی غورماچ، از ولسوالی‌های آسیب پذیر فاریاب است و حالا هم در حدود 50 درصد از این ولسوالی، در کنترل طالبان قرار دارد.
مقامات فاریاب، فصل زمستان را فرصت خوبی برای نیروهای امنیتی افغانستان می‌دانند که با انجام عملیات نظامی، فرصت تقویت مواضع را به گروه‌های تروریستی ندهند. سخنگوی والی فاریاب، از اراده مقامات این ولایت برای نابودی لانه‌های این گروه‌ها در زمستان خبر می‌دهند.
ولایت سرپل
ولایت سرپل در شمال افغانستان نیز، از مدتی به این سو مورد توجه گروه های تروریستی به ویژه گروه طالبان قرار گرفته است. احتمالن موقعیت جغرافیایی این ولایت، هم‌مرز بودن با ولایت نا امنی فاریاب و راه داشتن آن به ولایت‌های جنوبی مانند هلمند از مسیر ولایت نا امن غور، فرصت خوبی برای گروه طالبان ایجاد کرده است، تا از این ولایت نیز به عنوان پایگاه عملیاتی شان استفاده کنند.
محمد حسن شریفی بلخابی نماینده ولایت سرپل که هفته گذشته در مجلس، نسبت به احتمال سقوط این ولایت به دست طالبان هشدار داده بود، به خبرنامه می‌گوید: ” خطر سقوط این ولایت هم‌چنان به حال خود باقیست.”
آقای بلخابی وضعیت در این ولایت را نگران کننده می‌داند و می‌گوید، اگر چه از سوی دولت و مسوولین امنیتی در مورد هشدارهای ما توجه جدی صورت نگرفت؛ اما اکنون فرا رسیدن فصل زمستان از جدیت خطر حمله طالبان کاسته است، هر چند که خطر حمله طالبان، به قوت خود باقیست.
طالبان از یک سال قبل بر این ولایت تمرکز کرده اند. آنها از سال گذشته تا حالا، ولسوالی کوهستانات را در کنترل خود دارند. این ولسوالی حالا تبدیل به پایگاه امن، برای جنگ‌جویان طالبان تبدیل شده است.
این نماینده سرپل می‌گوید، سال قبل به رییس جمهور و مسوولین امنیتی هشدار داده بودیم که اگر برای پاک سازی این ولسوالی اقدام نشود، تبدیل به مرکزی برای دشمن خواهد شد و تمام این ولایت را تهدید خواهد کرد؛ اما ظاهرا به این هشدارها توجهی صورت نگرفته است.
آقای بلخابی دولت را متهم به بی توجهی به امنیت این ولایت می‌کند و می افزاید: ” تشکیلات نیروهای امنیتی در سرپل کافی نیست. در این ولایت همان مقدار نیروی امنیتی وجود دارد که از 14 سال پیش برای ولایت سرپل در نظر گرفته شده بود. زمانی که این ولایت از جمله ولایت‌های امن افغانستان به شمار می‌رفت.”
شریفی بلخابی سقوط ولایت سرپل را سقوط ولایت‌های شمالی می‌داند چرا که به عقیده او، سرپل ولایتی مهم و استراتژیک است و دروازه دیگر ولایت‌های شمال این کشور از جمله ولایت بلخ می‌باشد.
ولایت بدخشان
ولایت بدخشان در شمال شرق افغانستان از ولایت‌های بسیار وسیع است که با ولایت‌های پنجشیر، تخار و نورستان دارای مرز مشترک است. نکته مهم تر این‌که این ولایت با سه کشور تاجیکستان، چین و پاکستان مرز مشترک دارد.
گستردگی این ولایت و همچنین هم مرز بودن با پاکستان از یک سو و داشتن مرز مشترک با تاجیکستان و چین از سوی دیگر، بدخشان را تبدیل به ولایتی مهم برای گروه های تروریستی کرده است.
وجود معادن طلا و لاجورد نیز بر اهمیت این ولایت برای گروه طالبان و دیگر گروه های مسلح غیر مسوول وابسته به افراد قدرت مند، افزوده است. معادنی که حالا هم در کنترل طالبان است و این گروه از این طریق، بخشی از نیازهای مالی خود را تامین می‌کند.
در کنار طالبان، داعش هم در این ولایت فعال است. در اوایل تابستان امسال نیز مقامات محلی این ولایت گفته بودند که مخالفین مسلح با پرچم داعش، فعالیت‌های شان را، در برخی از ولسوالی های بدخشان آغاز کرده اند.
نمایندگان مجلس افغانستان هم، از حضور داعش در بدخشان ابراز نگرانی کرده و هشدار داده بودند که اگر توجه جدی برای سرکوبی این گروه در این ولایت صورت نگیرد، خطر این گروه در شمال شرق افغانستان جدی تر خواهد شد.
مقامات بلندپایه افغانستان هم نسبت به قدرت گرفتن داعش در بدخشان نگرانند. جنرال دوستم معاون اول ریاست جمهوری افغانستان در ماه میزان سال جاری، از برنامه گروه داعش برای مستقر شدن در ولایت‌های شمالی از جمله بدخشان خبر داده بود.
او گفته بود که این گروه قصد دارد تا حدود 7500 تن از نیروهای خود را در ولایت‌های بدخشان و بادغیس مستقر کند.
آقای دوستم از “سازمان استخباراتی و ارتش پاکستان” و همچنین “بخش هایی از نیروهای امنیتی و غیر نظامی” افغانستان به عنوان مجریان طرح استقرار داعش در شمال نام برده بود.
امان الله پیمان نماینده ولایت بدخشان در مجلس نیز، حضور طالبان و داعش در برخی مناطق این ولایت را تأیید می کند و تاکید دارد که وضعیت امنیتی بدخشان بسیار شکننده است.
او به خبرنامه می‌گوید، اگر چه این ولایت حالا به دلیل فرا رسیدن فصل زمستان نسبتا آرام است؛ اما مناطقی زیادی در کنترل طالبان قرار دارند.
این نماینده مجلس، معتقد است که مرکز آینده داعش در بدخشان شکل خواهد گرفت و با گذشت فصل سرما، حضور داعش در افغانستان با قدرت گرفتن در بدخشان، برجسته تر و جدی تر خواهد شد.
ولایت غور
ولایت غور در غرب افغانستان که در گذشته از ولایت‌های امن این کشور بود، حالا با حضور طالبان و داعش رفته رفته به فهرست ولایت‌های ناامن اضافه شده است.
غور با ولایت‌های هرات، دایکندی، بامیان و ولایت های نا امن فراه، هلمند، سرپل و فاریاب مرز مشترک دارد.
هم مرز بودن با این ولایت‌های ناامن، امنیت ولایت غور را هم تحت تاثیر قراد داده است.
ولسوالی پسابند این ولایت که با ولایت هلمند مرز مشترک دارد، از مناطق نا امنی است که طالبان در این ولسوالی حضور گسترده دارند.
عبدالحی خطیبی سخنگوی والی غور به خبرنامه می گوید، ولسوالی پسابند که با هلمند مرز دارد و همچنین ولسوالی چارصده، از مناطقی هستند که زیر تهدیدات بالای امنیتی از سوی گروه طالبان قرار دارند.
در کنار طالبان، در سال جاری افراد وابسته به داعش نیز در این ولایت دست به فعالیت‌های تروریستی زده اند.
اوایل ماه عقرب سال جاری، نزدیک به 30 غیرنظامی در اطراف شهر فیروزکوه مرکز این ولایت، توسط افراد وابسته به داعش به قتل رسیدند.
کشته شدن این غیرنظامیان که همگی کشاورز و یا چوپان بودند، واکنش های زیادی در پی داشت و حتی رییس جمهور را به این ولایت کشاند. رییس جمهور غنی در این سفر به مردم غور گفته بود “تصمیم گرفته شده تا عملیات نظامی در مربوطات این ولایت، الی نابودی دشمن تداوم یابد و بدون اجازۀ من، عملیات توقف نمی یابد.”
با این حال سخنگوی ولایت غور می‌گوید که در سمت شمال فیروزکوه، در منطقه ای به نام مرغاب که مرکز تجمع گروه داعش بود، عملیات نظامی صورت گرفته است؛ اما صعب العبور بودن منطقه مانع از نابودی کامل افراد وابسته به داعش در این منطقه شده است.
به گفته او تعدادی از مردم این محل سال گذشته به جلال آباد رفته و با بیعت کردن با داعش و بازگشت به غور، دست به فعالیت‌های تروریستی می‌زنند.
در حالیکه رییس جمهور بر ادامه یافتن عملیات نظامی در این ولایت تا نابودی کامل دشمن تاکید کرده بود؛ اما سخنگوی این ولایت در پاسخ به این سوال خبرنامه که برنامه‌های نظامی شما برای زمستان چیست، فقط به گفتن این جمله بسنده می‌کند که ” اگر دشمن بخواهد امنیت را اخلال کند، نیروهای امنیتی در مقابل شان می‌ایستند.”
یعنی برنامه‌ی حکومت محلی غور صرف حالت تدافعی دارد.
مختار پدرام همکار این گزارش بوده است.