خیزش‌های مردمی علیه طالبان، از رویدادهایی است که در سال‌های گذشته در مناطق مختلف افغانستان تجربه شده است. برای نخستین بار ولسوالی اندر ولایت غزنی، در سال 2012 شاهد قیام مردمی بر علیه این گروه بود. تجربه‌ی این ولایت موجب شد تا مردم دیگر ولایت‌ها نیز در مقابل ظلم و تهدیدهای گروه طالبان بایستند و در کنار نیروهای امنیتی این کشور، برای تامین امنیت و بیرون راندن گروه‌های تروریستی از مناطق زندگی‌شان سهم بگیرند.
علاوه بر غزنی ولایت‌های لوگر، ننگرهار، قندهار، بغلان، فاریاب، بدخشان، قندوز و میدان وردک از جمله ولایت‌هایی هستند که مردم به صورت خود جوش برای تامین مناطق زندگی شان، مسلح شده و در مقابل گروه‌های تروریستی قیام کرده اند.
با توجه به گسترش جنگ در افغانستان در سال جاری و تهدیدهای امنیتی از سوی گروه‌های تروریستی در سال آینده، به نظر می‌رسد، تداوم خیزش‌های مردمی در کنار نیروهای امنیتی، ضرورت جدی است و مردم در نقاط مختلف افغانستان، برای مقابل با طالبان در سال جدید خورشیدی آماده‌گی خواهند گرفت.
ولایت غزنی
قیام‌های مردمی علیه طالبان برای اولین بار در ولسوالی اندر ولایت غزنی روی داد. در بهار سال 1391 خورشیدی، ساکنان ولسوالی اندر که در کنترل طالبان بود، علیه این گروه دست به قیام زدند و با بیرون راندن آنها، اقدام به بازگشایی مکتب‌ها و شفاخانه‌های شان نمودند.
قیام کنندگان مردمی دراین ولسوالی گفته بودند، مردم محل از ظلم و ستم طالبان در این ولسوالی به ستوه آمده اند و دیگر نمی‌خواهند که طالبان مسلح، مانع مکتب رفتن اطفال شان شوند و یا از فعالیت مراکز عمومی مانند شفاخانه‌ها جلوگیری کنند.
مقامات محلی در غزنی، خیزش مردمی در ولسوالی اندر را یک حرکت خودجوش عنوان کردند و گفتند که این قیام بدون دخالت سازمان‌های دیگر، بر ضد طالبان شکل گرفته است.
ولایت لوگر
ولایت لوگر که در جنوب کابل موقعیت دارد، هم از ولایت‌هایی است که تجربه خیزش‌های مردمی بر علیه گروه طالبان را داشته است.
در ماه سنبله سال 1391 خورشیدی، پس از خیزش مردم در ولایت غزنی، باشندگان شهر پل علم مرکز ولایت لوگر در مقابل طالبان دست به قیام مسلحانه زدند.
مردم این ولایت نیز گفته بودند که دیگر به طالبان اجازه نخواهند داد تا مردم بی‌گناه را بکشند و مانع رفتن کودکان‌شان به مکتب شوند.
رهبران خیزش مردمی در پل علم در آن زمان اعلام کرده بودند: “ما به دلیل ظلمی که از سوی طالبان بر مردم تحمیل می‌شود قیام کرده ایم. بسیاری از کودکان و بزرگان ما توسط این گروه کشته شدند.”
در ماه دلو سال 1392، مردم در ولسوالی برکی برک این ولایت نیز دست به قیام زدند و گروه طالبان را از این ولسوالی بیرون کردند.
رهبران این خیزش مردمی گفته بودند، دراین ولسوالی شهروندان پاکستانی و عرب نیز حضور داشتند.
ساکنین این ولسوالی تاکید داشتند که دیگر نخواهند گذاشت طالبان به این منطقه بیایند
ولایت ننگرهار
ولایت ننگرهار در شرق افغانستان و هم مرز پاکستان است. ظاهرن ظلم طالبان و جلوگیری از پروژه‌های بازسازی در ولسوالی حصارک ننگرهار، موجب شد که مردم محلی در ماه سنبله 1391 خورشیدی، با راه اندازی قیام مسلحانه گروه طالبان را از این منطقه متواری سازند.
مقامات در وزارت دفاع افغانستان، قیام علیه طالبان در این ولسوالی را، یک پیروزی در مقابل طالبان عنوان کرده و از آن اعلام حمایت کرده بودند.
ننگرهار از دو سال قبل، مرکز توجه و نفوذ گروه داعش شده است. از آن زمان تاکنون درگیری‌های پراکنده‌ای میان نیروهای دولتی و داعش در برخی ولسوالی‌ها مانند اچین و پچیراگام ادامه داشته است.
سال گذشته در پی افزایش نفوذ گروه داعش در این ولایت، در برخی مناطق مردم باز هم دست به خیزش مردمی زدند. اما این بار بر علیه گروه داعش.
ظاهر قدیر معاون اول مجلس نمایندگان افغانستان که خودش نیز از ولایت ننگرهار است، قیام مردم را “تصمیم قومی علیه گروه داعش” دانسته و گفته بود که به دلیل ضعف دولت در تامین امنیت، مردم خود دست به کار شده اند.
این نماینده مجلس گفته بود: “وقتی که مال، سر، حیات، ناموس و تمامیت ارضی من به خطر می‌افتد، قانون اساسی اجازه می‌دهد که به عنوان نماینده مردم با مردم خود باشم و از جان و مال مردم خود حفاظت و دفاع کنم.” هرچند این خیزش به آقای ظاهر قدیر نسبت داده شده بود و تمامی کسانی که دست به قیام مسلحانه بر ضد گروه داعش زده بودند، افراد او معرفی شده بودند؛ اما آقای قدیر همواره تاکید کرده است که این خیزش مردمی هیچ ربطی به او ندارد.
ولایت قندهار
قندهار که زمانی مرکز قدرت گروه طالبان بود، نیز از کاروان خیزش‌های مردمی علیه این گروه عقب نمانده است.
ولسوالی‌های ژیری و پنج‌وایی قندهار از مراکزی بودند که در سال‌های گذشته در مقابل طالبان قد برافراشتند و آنها را از مناطق شان بیرون راندند.
ساکنین این دو ولسوالی گفته بودند که دیگر به هیچ گروه مسلحی اجازه نخواهند داد، بر علیه نیروهای امنیتی افغانستان بجنگند.
ولایت بغلان
بغلان نیز از ولایت‌هایی است که از گذشته زیر تهدید گروه طالبان قرار داشته است. طالبان در ماه دلو سال 1394 خورشیدی، حمله گسترده‌ای را به مناطق مختلف این ولایت انجام دادند.
نیروهای دولتی افغانستان، با کمک نیروهای مردمی که برای مقابله با طالبان بسیج شده بودند، توانستند حملات سنگین این گروه را دفع کنند.
در ماه میزان سال جاری نیز که گروه طالبان قصد حمله به شهر پلخمری مرکز این ولایت را داشتند، مردم این شهر برای جنگیدن با طالبان در کنار نیروهای امنیتی کشورشان ایستادند.
ولایت فاریاب
ولایت فاریاب در شمال شرق افغانستان هم بارها شاهد قیام‌های مردمی بر علیه گروه طالبان بوده است.
طالبان در ولسوالی‌های غورماچ، پشتون کوت، المار، قیصار، گرزیوان و کوهستان این ولایت به دلیل افزایش نارضایتی‌های مردم از حضور طالبان بیرون رانده شدند.
پس از سقوط ولسوالی غورماچ در ماه میزان سال جاری، جنرال دوستم معاون اول ریاست جمهوری افغانستان برای پاک سازی منطقه از وجود طالبان به این ولایت رفت. مردم فاریاب، با برداشتن سلاح باز هم از جنگ در برابر طالبان حمایت کردند و در کنار دیگر نیروهای دولتی برای بیرون راندن طالبان از مناطق شان جنگیدند.
ولایت قندوز
ولایت قندوز در شمال شرق افغانستان و یکی از ولایت‌های ناامن این کشور است که طالبان از نفوذ بالایی در آن برخوردار اند.
ساکنان ولسوالی خان آباد این ولایت در ماه ثور سال 1394 بر علیه طالبان دست به قیام مردمی زدند و توانستند 30 روستا را از وجود این گروه پاک‌سازی کنند. آنها طالبان را مزدوران بیگانه دانسته و از تمام مردم افغانستان خواسته بودند که علیه این گروه قیام کنند.
سپس در ولسوالی‌های چار دره، قلعه زال و علی آباد این ولایت نیز، قیام‌های مردمی بر علیه طالبان صورت گرفت.
ولایت میدان وردک
افزایش ناامنی‌ها و گروگان‌گیری غیرنظامیان در میدان وردک توسط طالبان، مردم این مناطق را نیز واداشته است تا برای تامین امنیت خود و محل زندگی شان، گروه‌های خیزش مردمی را ایجاد کنند.
ولایت میدان وردک، یکی از مناطق نا امن در افغانستان است که طالبان در آن حضور گسترده دارند.
مسافران برای رفتن از کابل به سوی مناطق مرکزی باید از مسیری در میدان شهر عبور کنند. بسیاری از مردم مناطق مرکزی، به خاطر میزان بالای تهدیدهای امنیتی به جان شهروندان عادی، مسیر جلریز را جاده مرگ نامیده اند.
فرمانده شمشیر، که رهبری این خیزش مردمی را در منطقه کجاب ولسوالی بهسود به عهده دارد، می‌گوید: ” نا امنی‌ها شدت یافته، مردم ما در این مسیر امنیت ندارند. یا گروگان گرفته می‌شوند و یا کشته می‌شوند.”
غلام حسین ناصری، عضو مجلس نمایندگان از میدان وردک به خبرنامه گفت که در ۱۵ سال گذشته در مسیر شاهراه مناطق مرکزی – پایتخت ۱۳۶ تن سر بریده شده اند.
در طول ۱۵ سال گذشته از نا امنی‌ها در این ولایت و گروگان گرفته شدن مردم خبرهای زیادی منتشر شده است. در یکی از موارد که در سال گذشته رخ داد، افراد مسلح در ولسوالی سید آباد این ولایت ۱۳ تن از مسافران را به قتل رساندند.
مختار پدرام همکار این گزارش بوده است.