روز دختر در سال جاری بیشتر مورد توجه در شبکه های اجتماعی در افغانستان مواجه شده بود. همزمان با تجلیل فضای مجازی روز دختران امسال روز جهانی دختر با موضوع “صدای من، آینده برابر ما” برگزار شد. دکتر ابوبکرکمپو، نماینده صندوق وجهی اطفال ملل متحد “یونیسف” گفته است که موضوع امسال این روز “صدای من، آینده برابر ما” است.
او گفته: “موضوع امسال ما برای روز جهانی دختر “صدای ما، آینده برابر ما” است. دختران افغان برای مدت طولانی از حقوق شان محروم مانده اند. برای مثال، بسیاری از آنها به انزوا کشانده شده و در معرض خشونت خانگی، آزار، بهره کشی، ازدواج زیرسن و دیگر اعمال منفی و زیان بخش قرار دارند. دهه ها جنگ، سبب تسریع فقر شده که به طور نگران کننده ای تأثیر شدیدی بر دختران وارد نموده است.”
مطابق به گفته های نماینده یونیسف اکنون به طور تخمینی 3,7 میلیون کودک در سراسر افغانستان شامل مکتب نیستند که 60 درصد آنان را دختران تشکیل میدهند.
با این حال وزارت معارف گفته است که ۴۲ درصد افراد دارای شرایط، در سراسر کشور از رفتن به مکتب محروماند.
مطابق به آمار وزارت معارف 38 درصد از شاگردان مکاتب در سراسر کشور دختران هستند که به 3.5 میلیون دانش آموز میرسد.
نوریه نزهت، سخنگوی وزارت معارف به خبرنامه گفت: “با این که در همه مناطق دختران به آموزش دسترسی دارند اما دختران در مناطق جنگ زده که در چند سال گذشته دستخوش ناامنی ها بوده، نتوانستهاند به مکتب بروند و به دلیل ناامنیها و همچنان موانع فرهنگی حضور کمتری دارند.”
در حال حاضر 16 درصد مکاتب افغانستان دخترانه است که دارای امکانات کمی میباشد.
54.7 درصد دختران در صنوف ابتدائیه
یکی از چالشهای دیگر که دختران با آن رو به رو هستند، ازدواج آنان در سنین بسیار پایین میباشد. 17 درصد دختران قبل از تکمیل سن 15 سالگی ازدواج میکنند.
خانم نزهت افزود: “ما بیشترین دانش آموزان دختر را در سطوح ابتدائی و متوسطه داریم. در سطح لیسه دانش آموزان دختر کمتر است. زیرا زمانی که دختران به سن جوانی میرسند به دلیل ناامنیها از مسیر مکتب تا خانه و همچنان فرهنگ زندگی خانوادههایشان از رفتن به مکتب منع میشوند و از سوی دیگر ازدواج های اجباری و زیر سن، موانع فرهنگی است که چالشی بر سر راه آنان میباشد.”
این در حالی است که یافتههای تحقیق کمیسیون مستقل حقوق بشر در دو ولایت غزنی و فاریاب نشان میدهد که اکثر دختران در این دو ولایت به دلیل تداوم ناامنی و جنگ، فقر، دوری مکتب از خانه، آزار و اذیت، نبود معلم زن، کمبود معلم مسلکی، بیتوجهی مسوولان، کمبود امکانات و حاکمیت عرف و عنعنات ناپسند از رفتن به مکتب محروماند. کمیسیون حقوق بشر تصریح کرده است که از این مجموع ۶۸.۶ درصد دختران واجد شرایط در غزنی و ۴۵.۴ درصد دختران در فاریاب به مکتب نمیروند.
در کنار این یافتههای این کمیسیون نشان میدهد که در سراسر کشور از میان دختران دارای شرایط رفتن به مکتب، تنها ۵۹ درصد آنان در دوره ابتدائیه، ۵۸.۳ درصد در دوره متوسط و ۴۶.۳ درصد در دوره لیسه به مکتب میروند، به این معنا که ۴۱ درصد دختران در دوره ابتدائیه، ۴۱.۷ درصد در دوره متوسط و ۵۳.۷ درصد در دوره لیسه از رفتن به مکتب محروماند.
خدمات صحی برای دختران
همزمان با چالش آموزش و چالش های دیگر اما چالش دسترسی به خدمات صحی برای دختران از جمله موارد دیگری است که در سال جاری مورد توجه قرار گرفته است.
معصومه جعفری، معاون سخنگوی وزارت صحت در این زمینه به خبرنامه گفت: “وزارت صحت عامه کشور تمام تلاش خود را انجام میدهد تا برای همه نوزادان و مادرانشان خدمات صحی بهتری عرضه نماید.”
در حال حاضر، خدمات صحی قبل و بعد از ولادت برای نوزادان و مادران آنان عرضه میشود.
این خدمات شامل واکسین کودکان میشود. در حال حاضر آمار دقیقی وجود ندارد که سالانه چقدر نوزاد دختر در کشور به دنیا میآید و آمار وزارت صحت نیز در سال جاری به صورت پراکنده به ثبت رسیده است.
با این وجود اکنون وزارت صحت می گوید که در تلاش است تا برای دختران در مکاتب واکسین تیتانوس را تطبیق نماید و در کنار آن تابلیتهای فولیک اسید و آهن نیز به شاگردان توزیع گردد.
خانم جعفری در ادامه گفت: “ما سعی میکنیم داکتران زن در خدمت خانمها قرار گیرد. اکثر کلینیک ها نیز تمرکز بر عرضه خدمات برای مادر و طفل میباشد.”
با همه این چالش ها اما دست کم در فضای مجازی در سال جاری دختران افغان صدا و توجهی بیشتری را نسبت به خود شاهد بوده اند. امری که دست کم در بلندمدت می تواند نشانه ای برای امیدواری نسبت به تغییر وضعیت برای دختران پنداشته شود.