کمیسیون حقوق بشر افغانستان ضمن تاکید بر مشارکت قربانیان، کارشناسان و مردم در مذاکرات صلح میان افغانی اعلام کرده است که گفتگوهای صلح میان افغانی در بحثهای مرتبط با دسترسی قربانیان به عدالت، حقوق و فراهمآوری شرایط التیام دردها و رنجهای آنان، با مسایلی دشوار مواجه خواهد شد.
کمیسیون حقوق بشر امروز سه شنبه (13جوزا) با پیشنهاد چهار راهکار به منظور افزایش مشارکت مردم و کارشناسان در روند مذاکرات بر محور مسئله قربانیان منازعه و حقوق بشر تاکید کرده و گفته که در صورت درخواست طرفین مذاکراتکننده میتواند گزینهها و مدلهای تطبیق این راهکار ها را نیز ارائه کند.
کمیسیون حقوق بشر تاکید گرده که موضوعات دسترسی به عدالت نیاز به بررسی دقیق دارند و هیچ نوع پاسخ یا نتیجۀ آسان یا آشکاری وجود ندارد تا پیشاپیش در نظر گرفته شود و طرفین مذاکرهکننده باید به صورت فوری بحث روی این مسایل را آغاز کنند. چون به گفته این کمیسیون بیتوجهی به آن میتواند منجر به بازگشت به منازعه شود.
این کمیسیون باور دارد که روند مذاکرات باید با استفاده از سنت کهن مشارکت و مشوره در افغانستان، زمینه اشتراک قربانیان و عامه مردم را در روند به صورت رسمی فراهم کند.
گفتگوی مستقیم قربانیان با طرفین مذاکرهکننده / شهادت و روایتهای شفاهی قربانیان
کمیسیون حقوق بشر در یکی از راهکار هایش افزوده که شماری از قربانیان، از سراسر کشور و قربانیان انواع خشونتهای مرتبط با منازعه، باید انتخاب شوند تا در مورد تجربه خود از منازعه با طرفین بهطور مستقیم گفتگو کنند.
این کمیسیون تصریح کرده که نحوه انتخاب قربانیان برای شرکت در گفتگو ها از سوی نهادهای بیطرف و مستقل که مورد توافق طرفهای مذاکرهکننده باشد انجام شود.
مشوره منظم و دوامدار با گروه برگزیده کارشناسان
کمیسیون حقوق بشر در دومین راهکار پیشنهادی اش تاکید کرده که طرفین مذاکرات یک کمیته فرعی (جداگانه یا مشترک) را برای ملاقات در فواصل زمانی منظم با یک گروه کارشناسان متشکل از فعالان حقوق بشر و جامعه مدنی شکل دهند و اعضای این گروه از طریق یک روند مشورتی منصفانه از میان اعضای جامعه مدنی انتخاب میشوند تا آنها بتوانند پیشنهادهای شان را به این کمیته ارایه کنند و به پرسشهای کمیته فرعی در مورد موضوعات خاص مندرج در دستورکار مذاکرات پاسخ دهند.
این کمیسیون خاطرنشان کرده که اعضای این گروه باید برای گسترش زمینه مشارکت و مشوره از شبکههای گستردهتر خود نظرخواهی کنند و کمک گیرند.
پیشنهادهای مدون و کارشناسانه
سومین پیشنهاد کمیسیون حقوق بشر شامل جامعه مدنی و سایر نهادها و کارشناسان مستقل اند که در مورد بسیاری از چالشهای مرتبط با مذاکرات نظراتی مهم و سازنده داده. به گفته کمیسیون این نهادها و افراد باید تشویق شوند که در مورد موضوعات مشخص، پیشنهادهای کتبی همراه با راهحلهای خاص و عملی یا پالیسی (مانند میکانیزمهای جبران خسارت یا نحوه پیشبرد پروسه آشتی در سطح محل پس از توافقنامه صلح) ارائه دهند.
مشوره سراسری افغانستانشمول
کمیسیون حقوق بشر در آخرین راهکار اش پیشنهاد کرده که در صورت مساعد بودن زمینه و شرایط پس از ویروس کرونا بهترین گزینه این است که یک جرگه مشورتی ملی قربانیان برای بحث درباره مسائل قربانیان، عدالت و مصالحه برگزار شود.
کمیسیون تاکید کرده که این “جرگه مشورتی” صلاحیت تصمیمگیری ندارد و فرصتی است برای بحث در مورد جوانب مختلف مسایل مربوط به قربانیان و افزون بر آن طرفین مذاکره باید برای دریافت نظرات عمومی، واکنشها و برداشتهای مردم، از شبکههای موجود، از طریق جامعه مدنی یا سایر گروههای اجتماعی، ونیز از سازوکارهایی که برای تأمین ارتباط یا مشاوره آنلاین یا برگزاری نشستهای مشخص و هدفمند وجود دارد استفاده کنند تا موضوعات دشوار و مهم مورد بحث و گفتگو قرار گیرد.
این راهکار ها از سوی کمیسیون حقوق بشر در حالی پیشنهاد شده ایت که زلمی خلیلزاد نماینده خاص امریکا در امور صلح افغانستان می گوید روند صلح در موقعیت خوبی قرار گرفته و به سوی گفتگوهای بین الافغانی پیش می رود.