یک ماه و چند روز تا آغاز سال جدید آموزشی باقی مانده است. در سطح شهر بیلبوردهایی نصب شده و بروشورهایی توزیع می‌شود که در آن در مورد جریان ثبت‌نام و معرفی مکاتب خصوصی توضیح داده شده است.
عده‌یی از خانواده‌ها قبل از شروع سال آموزشی در تلاش انتخاب یک مکتب با کیفیت بالاتر برای فرزندانشان هستند.
عموما خانواده ها برای تحصیلات فرزندانشان توجه بیشتری به مکاتب خصوصی دارند. تعدادی از خانواده‌ها معتقد هستند که اگر توان اقتصادی بالاتری داشته باشند سعی می‌کنند که فرزندان خود را به مکاتب خصوصی با سطح کیفیت و امکانات بالاتر بفرستند.
عبدالکریم دکان‌داری در کابل در صحبت به خبرنامه گفت: “تحصیل فرزندانم یکی از مهم‌ترین موضوع زندگی من است که سعی می‌کنم نهایت تلاش خود را انجام دهم تا آن ها در سطح بهتری تحصیل کنند. حالا با این که زیاد کار و بار خوب نیست ولی دو فرزند مکتبی دارم که در یکی از لیسه‌های خصوصی درس می‌خوانند. این مکتب امکانات بیشتر دارد و استاد‌ها به یادگیری شاگردان مکتب توجه بیشتری دارد.”
مکاتب افغانستان
اکنون در سراسر کشور در مجموع 18 هزار 584 مکتب فعال است که 16 هزار 211 مکتب آن دولتی و باقی خصوصی می‌باشد.
میزان این مکاتب در شهر کابل به 390 مکتب دولتی و 894 مکتب خصوصی می‌رسد.
در سال‌های اخیر میزان تاسیس مکاتب خصوصی نسبت به گذشته افزایش یافته است و سبب شده تا بیشتر خانواده‌ها ترجیح دهند که فرزندانشان به مکاتب خصوصی بروند.
برای ایجاد مکاتب خصوصی هیچ گونه محدویتی خاصی از سوی دولت وضع نشده است. اگر مکتبی می‌خواهد ثبت وزارت معارف باشد باید مطابق به معیار وزارت معارف و تطبیق آن شامل فعالیت در عرصه آموزشی شود.
یکی از موضوعات چالش‌برانگیز برای مکاتب دولتی نبود امکانات آموزشی می باشد. کافی نبودن نصاب تعلیمی، نبود لابراتوارهای آموزشی و حضور بیش از حد دانش آموزان در یک صنف، سبب شده تا اکثر والدین جهت رشد فرزندانشان به مکاتب خصوصی که با کیفیت بهتری فعال هستند را در اولویت قرار دهند.
هرچند وزارت معارف در این اواخر تغییرات و اصلاحاتی را وارد سیستم مکاتب نموده ولی هنوز هم مشکلات پا برجا است.
انور آسایی، مدیر مکتب معرفت در غرب کابل در گفتگو با خبرنامه گفت: “واقعیت این است که تعدادی از خانواده‌ها دوست دارند فرزندانشان در مکاتب خصوصی تحصیل کنند زیرا آن‌ها به کیفیت آموزش و پرورش در مکاتب خصوصی بیشتر اعتماد می‌کنند و این اعتماد از وضعیت سیستم آموزشی در گذشته است. با ایجاد تغییرات در این سال‌های اخیر حالا وضعیت در مکاتب دولتی هم خوب شده است ولی مردم دوباره به آن اعتماد ندارند. نبود اساتید مسلکی، حضور 50 تا 70 دانش‌اموز در یک صنف، و یا خیلی امکانات دیگر باعث شده تا آنان به پرداخت پول بیشتر راضی باشند تا فرزندانشان در مکاتب خصوصی تحصیل کنند.”
تغییرات وزارت معارف در سیستم آموزشی
با این حال وزارت معارف می گوید که در راستای ارتقای سطح آموزشی در مکاتب دولتی تلاش نموده است. این وزارت می گوید که تغییرات برای کیفیت بهتر تدریسی علاوه بر مکاتب دولتی در مکاتب خصوصی نیز اعمال می شود.
سیستم درجه بندی شاگردان در صنوف و مکاتب یکی از تغییرات جدیدی است که در جریان سال اموزشی 98 عملی شد.
راهنمای جدیدی که در اختیار مکاتب قرار گرفته، سیستم جدیدی برای کامیابی و ناکامی دانش‌آموزان در امتحانات می‌باشد.
سیستم درجه بندی یکی از سیستم‌های پیشرفته در جهان است که مورد استفاده قرار می‌گیرد. وزارت معارف طی یک دوره ۲ ماه نظرخواهی عمومی، طرزالعمل جدیدی را برای مکاتب صادر کرد که با استقبال گرم مردم رو به رو شده و باعث عملی شدن این طرزالعمل گردید.
همچنان اصلاح میکانیزم توزیع کتاب‌های درسی، قوانین انظباتی مکاتب برای جلوگیری از خشونت‌ها و بلند بردن ظرفیت معلمین، و شامل مکتب شدن تمام کودکان در سراسر کشور از جمله برنامه‌های جدی و جدید وزارت معارف کشور است.
در این بین همچنان نصاب آموزشی یکی از چالش‌های همیشگی برای مکاتب و دانش آموزان بوده است.
یحیی فیضی، عضو نظارت حوزه تعلیمی سیزده در گفتگو با خبرنامه گفت: “در این اواخر در پی تغییرات دیگر، از طرف مقامات ریاست و وزارت معارف اعلام شده که باید مدیر مسئول مکاتب واجد شرایط این پست باشند. در حالی که قبلا مدیر مسئول یک مکتب از طرف صاحب آن انتخاب می‌شد و توانایی او در این بخش مد نظر گرفته نمی‌شد ولی اکنون چنین نیست و به این موضوع تاکید زیادی صورت گرفته است.”
کمبود کتاب و نبود نصاب آموزشی معیاری
آقای فیضی همچنان از کمبود کتوب در مکاتب دولتی یادآور شد و گفت که این معضل از سال 1397 تا کنون ادامه داشته و در برخی مکاتب تا 50 درصد از دانش آموزان آن به کتاب‌های درسی دسترسی ندارند. اما او تاکید کرد که با آن هم وزارت معارف تصمیم دارد در سال 1399 این مشکل را برطرف نماید.
انور آسایی نیز از معیاری نبودن نصاب آموزشی گفت: “نصاب آموزشی که در مکاتب تدریس می‌شود و مضامین پاسخگوی نیاز مردم و دانش آموزان نیست. سیستم کهنه و فرسوده در بخش نصاب و مضامین درسی در مکاتب وجود دارد اما در سه سال اخیر خوشبختانه در طرح دهه تحول معارف این امکان پیش آمده که تغییراتی به وجود بیاید و چون در مراحل ابتدایه این تغییرات هستیم نیاز هست که این تغییرات سرعت بیشتری پیدا کند تا هر چه سریعتر بهبود در آموزش پدیدار شود.”
به همین منظور وزارت معارف از تاریخ (20 الی 23 عقرب سال روان) نخستین نشست مشورتی به هدف حضور شهروندان در آموزش و پرورش، مردمی سازی معارف و جمع آوری دیدگاه‌ها و نظرات شهروندان در مورد ضرورت تجدید سیستم آموزشی و نیز چگونگی محتوای آموزشی برگزار کرد.
پس از این نشست مشورتی قرار شد که اولین بخش آن در خصوص اصلاح نصاب آموزشی تا سال جدید تعلیمی آینده، آماده شود. در ابتدا نصاب تعلیمی دوره ابتدائیه( صنف اول تا سوم ) اصلاح خواهد شد. این نصاب سپس به صورت آزمایشی برای سال جدید تطبیق می گردد.
مواد کمک آموزشی در مکاتب خصوصی
با توجه به مشکلات در نصاب تعلیمی و نواقصی که در آن وجود دارد، مکاتب خصوصی در کنار مضامین دولتی از مواد کمک آموزشی نیز استفاده می‌کنند.
عده‌یی از مسئولین در مکاتب خصوصی می‌گویند نظارت وزارت معارف بر مواد درسی گاهی چالش برانگیز است. گاهی مسئولین وزارت معارف و اعضای نظارت حوزه های تعلیمی با مکاتب دچار مشکل هستند. آن‌ها معتقد‌اند که چرا مکاتب خصوصی مضامین دولتی را در حاشیه قرار داده‌اند.
انور آسایی گفت: “ما مضامین دولتی را تدریس می‌کنیم چون برای تدریس آن مکلفیت وجود دارد اما در کنار آن مواد کمک آموزشی نیز تدریس می‌شود تا خلاء‌یی که در کتاب‌های دولتی وجود دارد از بین برده شود.”
او همچنان از جلسه‌یی یادآور شد که چند روز قبل برگزار شده و وزیر معارف طرحی را ارائه کرده که بر مبنای آن مکاتب خصوصی باید مواد درسی کمک آموزشی خود به وزارت معارف و شورای علمی آن ارائه کنند تا با تایید وزارت در طول سال تدریس شود.
نوریه نزهت، سخنگوی وزارت معارف با تایید مشکلات و تغییرات در سیستم معارف همچنان افزود که هنوز هم در مکاتب افغانستان مشکلات فراوان دارد.
او گفت: “مدیران و آمرین مکاتب ما صلاحیت مالی ندارند بلکه باید ما مقدار بودجه‌یی برای آنان در نظر بگیریم. نصاب ما هنوز معیاری نیست و همین موضوع ایجاد مشکل کرده و سبب می‌شود کیفیت خدماتی که به سطح مکتب ارائه می‌کنیم نتواند نیازمندی‌های اجتماع و بازار کار افغانستان را رفع کند.”
خانم نزهت با یادآوری از ظرفیت پایین معلمین اضافه کرد که با وجود همه مشکلات در تلاش حل آن هستند.
مشکلاتی که هنوز پررنگ است
در کنار این مشکلات و تغییرات در سیستم معارف، آن چه باعث انتخاب مکاتب خصوصی از سوی والدین می‌شود تعهدکاری آنان است.
مکاتب خصوصی سعی می‌کنند تا جهت جذب دانش‌آموزان بیشتر و تقویت کیفیت آموزشی خود از معلیمن و هیئت اداری مسئول و کاربلد این شغل استفاده کنند.
با این حال اما تعدادی از مکاتب خصوصی با رویکرد تجاری عمل می‌کنند که سبب می‌شود تعدادی از آنان نتواند پیشرفت خوبی داشته باشند.
آقای فیضی افزود: “مکاتب دولتی و خصوصی از لحاظ کیفیت و کمیت در این اواخر پیشرفت خوبی داشته‌اند اما کمبود امکانات در مکاتب دولتی و غیر فعال بودن عده‌یی از لابراتوارها در مکاتب و همچنان کیفیت پایین آموزشی در بعضی از مکاتب خصوصی وجود دارد.”
تا کنون نیز تعدادی از مکاتب خصوصی در ساختمان‌های رهایشی فعالیت می‌کنند و تعمیر مخصوص خود را ندارند.
در مکاتب دولتی نیز به دلیل حضور دانش آموزان زیاد تعدادی از مکاتب سه وقت تدریس دارند که برای فعالیت دانش آموزان در داخل صنوف وقتی باقی نمی‌گذرد اما در بعضی از مکاتب خصوصی به فعالیت شاگردان در مکتب توجه بیشتر صورت می‌گیرد.
از چالش‌هایی دیگری که مکاتب خصوصی با آن رو به رو است مالیه بلند است که سبب می‌شود این امر بر مقدار فیس دانش آموزان تاثیر بگذارد.
تعدادی از مسئولین مکاتب خصوصی با گفتن این که اگر در این خصوص دولت با آنان همکاری نماید و در کنار امکاناتی که به مکاتب در نظر می‌گیرد درصد مالیات را نیز کاهش دهند آنان می‌توانند در فیس دانش اموزان نیز تغییر چشم گیری ایجاد کنند.
با توجه به این وضعیت معارف کشور، قبل از این نیز مسئولین مکاتب خصوصی افغانستان (۱۴ عقرب سال جاری) در ورکشاپ مشورتی استراتژی انکشاف مکاتب خصوصی در افغانستان، از وزارت معارف و سایر نهادهای ذیرط دولتی خواستند که تا نهادهای تعلیمی و تربیتی خصوصی را مورد حمایت قرار دهند.
این مسولین تاکید داشتند که در راستای کاهش مصارف عملیاتی و تنظیم مقرره مکاتب خصوصی، با آن‌ها همکاری صورت گیرد.
افزودن دیدگاه