استراتژی طالبان در مذاکرات صلح با آمریکا؛ گفتگوی با جاوید کوهستانی (بخش دوم)

توسطجمعه خان محمدی

آذر ۱۸, ۱۳۹۸ به روز رسانی : بهمن ۲۸, ۱۴۰۲

جستار

خبرنامه در این دور از مصاحبه های خود با اقای جاوید کوهستانی، فعال سیاسی، کارشناس مسایل استخباراتی و امنیتی افغانستان، به گفتگو پرداخته تا دیدگاه ها و نظرات کارشناسانه او را در رابطه با صلح و جنگ با طالبان و ساختارهای داخلی این گروه جویا شود. در قسمت اول، مذاکرات بین الافغانی در قطب بندی های منطقه ای، صلح طالبان با امریکایی ها و همچنین نگاه کشورهای منطقه به طالبان مورد بحث قرار گرفت. در قسمت دوم این سلسله مصاحبه ها؛ دیدگاه وی را در باره شکل گیری اعماد بین امریکا و طالبان، ایدئولوژی طالبانی و اهمیت جغرفیای افغانستان بحث صورت می گیرد.

درخواست امریکا از طالبان برای قطع رابطه با روسیه و ایران

جمعه خان محمدی: آیا در طول مذاکرات قطر میان امریکا و طالبان اعتمادی شکل گرفت؟ تعهّد که طالبان به امریکایی ها، می دهند قابل قبول برای امریکایی ها هستند؟

جاوید کوهستانی: البته یکی از فشارهای کلان که تا اکنون امریکایی ها آوردند، همین بود. وقتی در چند ماه، خلیلزاد با یک تیم کلان امریکایی، مذاکره می کرد که در آن جا ساختارهای استخباراتی امریکا، شریک بودند. نگرانی و دغدغه امریکایی ها در مذاکرات با طالبان این است که طالبان، رابطه شان را با ایران و با روسیه قطع کنند. از حمایت امریکا برخوردار باشند و بارها این را به طالبان پیشنهاد کردند که اگر شما رابطه تان را با ایران، روسیه و چین قطع کنید؛ ما تمام پرداختی را که فعلا به حکومت اشرف غنی می دهیم در حاکمیت با شما متعهد هستیم. این کمک ها را ادامه می دهیم.

طالبان در یک حدی کوشش داشتند که برای امریکایی ها نشان دهند که ما با شما می توانیم، باشیم. ولی بدون یک تعهد کتبی و رسمی. چون اگر افشا شود و حمایت ها، دوباره از طالب گرفته شود، طالب به جایگاه درستی نمی توانست برسد.

تمام تلاش امریکا در نُه ماه مذاکره قبلی{ همین مساله بود}، طولانی شدن مذاکرات، تنها موارد توافق نامه نبود. توافق نامه متن های بود که به سادگی می توانست در یک ماه، دو ماه جور شود. تمام فشارها، برای رابطه گیری بود. اگر رهبری طالبان را قانع بسازد که مناسبات شان زیر نام القاعده را قطع کنند و هم از ایران و روسیه و چین رابطه شان را قطع کنند. حافظ منافع امریکا باشند و نظام شان با امریکا کار نداشته باشند؛ حمایت و کمک های امریکا، بشکل داوامدار وجود داشته باشد.

مخالفت بخشی از طالبان با خواست های استراتژیکی امریکا

 در آغاز طالبان، بسیار با خوشنودی می گفتند که ما می خواهیم مشارکت شود، مصالحه شود، کمک ها ادامه پیدا کند. بعضی از پایگاه ها هم مورد قبول بود که یکی دو سه پایگاه، به عنوان حضور نیروهای تحنیکی امریکا، در افغانستان باشد. اما در کل این مسئله بخش از رهبری طالبان کسانی که شکنجه گوانتانامو را دیده، کسانی که برخوردهای نخستین را دیده بودند و تلفات سنگینی که در این ۱۷-۱۸ سال به طالبان وارد شده بود؛ این ها مخالف تعهدات امریکا بودند که امریکا متعهد نیستند. با این ها نباید به یک شکل استراتژیک دست داد و مناسبات منطقه‌ای ما را از دست دهیم. یعنی نتوانستند تاکتیکی تا یک جایی حرف های خلیلزاد را بپذیرند.

بازگشت به دیدگاه افراطی

محمدی: منظور اینجاست که طالبان نتوانسته مشکل ایدیولوژکی اش را حل بکند؟

جاوید کوهستانی: یقینا طالبان زیر بار امریکا و دیدگاه‌های شان نرفته، طالبان به همان دیدگاه قبلی خودشان، رهبری امارت شان، این که افرادشان، کشته شده و امریکایی ها، اینجا متجاوز هستند. امارت را براندازی کردند. امریکا با کمک آنها{تعدادی افغان} حضور پیدا کرد در این جا براندازی صورت گرفت. به عنوان دشمن اصلی می بینند، جای دشمنی با امریکا را تعدیل نکرده.

اصول غیر قابل تغییر طالبان

محمدی: اگر مذاکرات دوباره شروع شود یا مذاکرات بین‌الافغانی شروع شود طالبان کدام اصول را رویش حاضر نیستند معامله کنند یعنی برای شان خط قرمز است؟

جاوید کوهستانی: تا آنجایی که من برداشت دارم؛ فشارهای اخیر که سر طالبان وجود دارد، با وجودی که گفته می شود که آن ها، دیدگاه امارت اسلامی افغانستان را، نقش شریعت را در ساختار سیاسی نمی خواهند تعدیل کنند و زیر نام جمهوریت نمی روند؛ کوشش می کنند که نظام سیاسی منحصر به دیدگاه فقهی خودشان یا براساس فقه حنفی باشد و امارت اسلامی را ترجیح بدهند.

 اما در درون طالبان این اختلافات وجود دارد که ما از طریق جنگ به قدرت نمی رسیم؛ امریکا باقی می ماند و جنگ، طولانی شده، حمایت های مردم از بین می رود، کم شده، کاهش پیدا می کند. یک تعداد هم که خیلی پیر شده اند؛ از آغاز امارت اسلامی تا اکنون بودند؛ به فکر این هستند که در یک نظام مشارکتی شریک شوند. یک بخش کوچک دولت افغانستان، یک بخش هم مجاهدین سابقه افغانستان، مجاهدینی که در جهت مقاومت ضد طالبی بودند. یک بخش هم طالبان، بتوانند یک نظام مشترک سیاسی را بسازند.

اگر این نظام مشترک سیاسی بتوانند در انتخابات یا اجماع عمومی، بتوانند امارت اسلامی را دوباره از طریق کار تبلیغی در میان مردم احیا کنند. طالبان در حال حاضر به طور کل طرفدار کسب کامل قدرت نیستند. در یک دوره، در مذاکرات یعنی می خواهند شریک قدرت سیاسی، شوند. چون در افغانستان، تحت فشار زیاد قرار دارند، هم فشار نظامی هم فشار افکار عمومی.

نگرانی ها از قدرت مطلقه طالبان

محمدی: وزیر خارجه ایران در یک مصاحبه‌ای گفته بود که ما می خواهیم طالبان در قدرت حضور داشته باشد اما نه به عنوان قدرت غالب آیا این تنها دیدگاه ایرانی هاست یا کشورهای دیگری حامی طالب مثل روس ها، چینایی ها هم این دیدگاه را دارند؟

جاوید کوهستانی: یقینا که مهم ترین کشورهای حامی طالب هستند؛ از حاکمت مطلقه طالبان نگرانی دارند. چون طالبان از نظر ساختار قومی به گونه ای هستند که دیدگاه و شریعت را تحت تاثیر منافع گروهی قومی خود می بینند. به خاطر همین نگرانی ها، پاکستانی ها هم علاقمند نیستند که اقتدار کامل به طالبان داده شود.{آنان عقیده دارند که} هر حاکمیت قدرتمند پشتون در کابل، را حافظ منافع کشورهای ضد پاکستان می دانند. چه با هندوستان چه با سایر کشورها می تواند در یک تعامل کنار بیایند. چه طالب باشد چه روشنفکر و تکنوکرات. به این لحاظ نتایج اخری که بدست آمده است این است که پاکستانی ها، طرفدار حضور سنگین قومی طالبان نیستند. به همین لحاظ، در مذاکرات قطر، سلام حنفی یا مولوی ضیاالرحمن مدنی یا قاری دین محمد و سایرین را توانستند، حفظ کنند و جایگاه بلندی را برای شان قایل شوند.

توان طالبان برای تداوم جنگ

محمدی: اگر مذاکرات صلح جدی شروع نشود و همین وضع ادامه پیدا بکند طالب توان ادامه جنگ را تا چه وقت خواهد داشت؟

جاوید کوهستانی: تا زمانی که مشروعیت جنگ طالب، ضد امریکایی باشد؛ کشورهای منطقه حمایت کردند و بیشتر هم حمایت خواهند کرد. اگر تعهدات امریکا مطابق همان تعهد که با کشورهای منطقه دارند؛ برای خروج از افغانستان، صورت نگیرد. کشورهای منطقه، از هرگونه کمک به طالب دریغ نمی کنند.

دیدگاه دیگری هم وجود دارد؛ یا دیدگاه غالب این است که طالبان، علاوه بر جنگ مسلحانه، به گفت‌ وگوهای سیاسی با مخالفین امریکا مانند مجاهدین و کسانی که از حکومت موجوده ناراضی هستند؛ روی بیاورند؛ که بتوانند یک جبهه وسیع را بر ضد امریکا شکل دهند یا کسانی که نارضایتی از حضور امریکا در افغانستان دارند؛ طالبان می خواهند که گروه های کوچک یا بزرگ، شخصیت ها، جریان های سیاسی را با خود هم سو بسازند.

 طالبان قدرت جنگیدن را دارند تا زمانی که تضاد منطقه وجود دارد. روس ها، دیگر نمی خواهند امریکا در افغانستان وجود داشته باشد. حضور آنان را به عنوان بی ثباتی آسیایی میانه، حفاظت از داعش و نیروهای تروریستی منطقه می دانند. ایرانی ها، کاملا مخالف هستند. چینایی ها هم که با این گپ مخالف هستند. تا زمانی که این مضمون وجود دارد یعنی مضمون حضور امریکا و مداخلات امریکا در کشورهای منطقه، حضور استخباراتی امریکا در سطح منطقه، جنگ طالب جدی است و این یک جنگ نیابتی نه تنها از آدرس پاکستان، از آدرس کشورهای منطقه هم هست.

 محمدی: اکنون در امریکا، دو دیدگاه وجود دارد:

یک، ترامپ می گوید که امریکا خسته شده دیگر نمی خواهد هزینه، پرداخت کند، نمی خواهد نیروهایش، دیگر کشته شود. باید پای امریکا، از  جنجال های دنیا برون شود ما نمی خواهیم پولیس دنیا باشیم.

دیدگاه دیگر، قرار است در قرن 21 چین به عنوان یک ابرقدرت باشد و افغانستان یکی از کشورهای همسایه آن است. امریکا فعلا در افغانستان، دارای پایگاه ثابت است.باید آن را حفظ کند. شما چه تحلیل از امریکایی ها دارید؟

جاوید کوهستانی: یکی از بحث های مهم در رسانه های افغانستان، زمانی که سند استراتژیک یا توافق امنیتی با امریکا، به امضا می رسید؛ این بود که ما از امریکا می خواهیم؛ در افغانستان حضور داشته باشند، نیروهای امنیتی افغانستان را کمک کنند، پول بدهند، بلاخره در مبارزه با هراس افکنی در کنار دولت افغانستان باشد.

 ما برای امریکا چه می دهیم؟ ما چه داریم که به امریکا عوض این بدهیم؟ وقتی توافق نامه داد و ستد دو جانبه است. وقتی امریکا آمده منافع ما را تامین می کنند. منافع امریکا در کجایی حضورش در افغانستان است. یقینا که این دیدگاه توضیح داده نشد؛ که موقعیت استراتژیک افغانستان نسبت به چین، نسبت به روسیه و نسبت به پاکستان که دارای ساختارهای اتمی است ممکن روزی، اختلاف دیدگاه با امریکا  پیدا کند.

اهمیت جغرافیای افغانستان

جغرافیایی افغانستان، جایی است برای کنترل جغرافیایی جنوب آسیا، آسیایی میانه و شرق ایران. این مناطق را تهدید می کند. به همین لحاظ، در تمام گفت‎ وگوها، در گذشته، توافق سر حضور پایگاه امریکا، در افغانستان بوده که امریکایی ها در افغانستان پایگاه داشته باشد ولو از این پایگاه ها فعلا در افغانستان استفاده صورت نمی گیرد. تحت کنترل دولت افغانستان باشد؛

در توافقاتی که با طالبان صورت گرفت، بحث پایگاه ها، جدی بود؛ طالبان هم توافق داشتند که سه تا پنج پایگاه برای امریکا در افغانستان داده شود. در تمامی گفت‌وگوها، حضور پایگاه ها که بتواند حضور دایمی امریکا، حضور استخباراتی را در منطقه و برای اقدامات بعدی و فوری در برابر کشورهای منطقه، تامین کند مطرح بود. جغرافیایی افغانستان، به عنوان استراتژی و حافظ منافع امریکا در برابر کشورهای منطقه است که دشمن امریکا هستند.{ مطرح بود}

 ایران، روسیه و کشورهای آسیایی میانه که تحت نفوذ روسیه هستند؛ چین و حتی پاکستان در آینده می تواند امریکا متعهد استراتژیک نباشند. وقتی تعاملات تغییر کند؛ می تواند متعهد چین باشند؛ متعهد روسیه باشند؛ به این لحاظ جغرافیایی افغانستان، برای امریکایی ها بسیار مهم است. تمامی امکانات و ظرفیت ها را می خواهند به کار ببرند. دیدگاه نظامی ها و استخباراتی ها این بودند که در افغانستان باشند. همیشه بین ملکی های امریکا و نظامی های امریکا تناقض وجود داشته. بین گفت‌وگوهای که قصر سفید انجام می دهند یا وزارت خارجه انجام می دهند و چیزهای که از آدرس نظامی های امریکا در افغانستان گفته می شود؛ همیشه متفاوت است. این اختلاف نظر در امریکا باعث شده که جنگ در افغانستان طولانی شود.

الطاف حسین امیری همکار این گزارش بوده است.

چقدر این پست مفید بود؟

روی یک ستاره کلیک کنید تا به آن امتیاز دهید!

میانگین امتیاز 0 / 5. تعداد آرا: 0

تا الان رای نیامده! اولین نفری باشید که به این پست امتیاز می دهید.

توسط جمعه خان محمدی

جمعه خان محمدی رییس پیشین دانشگاه ابوریحان است. آقای محمدی دانش آموخته جامعه شناسی بوده و دارای آثار متعدد در زمینه جامعه شناسی، سیاست و فرهنگ در افغانستان می‌باشد.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *