انتخابات 98 ریاست جمهوری؛ چگونه حساب های مشکوک توییتری جنگ روانی طالبان را به پیش برد؟

نویسنده: دی اف آر لب

نشر شده در: میدیم

یک هشتگ که برای بزرگ نمایی آگاهی از عملیات طالبان استفاده می‌شد، در طولِ انتخابات ریاست جمهوری افغانستان به اوج خود رسید، اتفاقی که تا حدی در اثرِ فعالیت بیش از 60 حساب کاربر توئیتر مربوط به طالبان رخ داد. به احتمال زیاد، این هشتگ برای ارعاب رأی‌دهندگان و اعمالِ نفوذ طالبان بر روندِ انتخابات به کار گرفته شده ‌بود.

خشونت‌های طالبان علیه اهداف انتخاباتی، می‌تواند یکی از عواملِ مشارکت پایین مردم در انتخابات ریاست جمهوری افغانستان در 28 سپتامبر 2019 باشد. در میان سوالات مربوط به مشروعیت انتخابات و تقلب در آرا، آمارهای اولیه نشان می‌دهند که کمتر از 7.2 میلیون افغان رأی داده‌اند، و نتایج همچنان اعلام نشده‌است.

هشتگ ترویج شده#AlFath ، به عملیات جهادی الفتح اشاره دارد: حملاتِ بهاریِ طالبان که 12 اپریل سال 2019 آغاز شد. برخلاف حملات قبلی طالبان، که “مهاجمان آمریکایی” و نیروهای خارجی را هدف قرار می‌داد، عملیات “الفتح” که هنوز هم در جریان است، بر نیروهای دولتی، نظامی و امنیتی افغانستان تمرکز دارد. طالبان ادعا می‌کنند که این نیروها “توسط مهاجمان، برای اهداف خودشان مورد استفاده قرار می‌گیرند.”

یک تحلیل DFRLab نشان داده‌است که دست کم 67 حساب مرتبط با طالبان، هشتگ #AFFath را در دوره‌ی منتهی به انتخابات، مکررا استفاده کرده‌اند. از میان این 67 حساب، 50 مورد در آگست یا سپتامبر 2019 ایجاد شده‌است، که نشان می‌دهد این 50 حساب با هدف صریح تقویتِ این هشتگ ایجاد شده‌اند. استفاده از این هشتگ در تاریخِ 28 سپتامبر به اوج خود رسید.

#AlFath، که در زبانِ عربی به معنای “پیروزی” است، در واقع نویسه‌گردانیِ واژه‌ی # الفتح به انگلیسی است. اگرچه هر دو نسخه‌ی هشتگ توسط حساب‌های مرتبط با طالبان مکررا و حتی گاهی در یک توییتِ واحد به کار رفته‌اند، اما تجزیه و تحلیل DFRLab متمرکز بر #AlFath است، نه # الفتح. توئیت‌های #AlFath بیشتر به انگلیسی بودند، در حالی که توییت‌های # الفتح محتوای پشتو را ترویج می‌کردند.

چگونه #AlFath در طول انتخابات تقویت شد

طالبان چندین حساب رسمی دارد که در صفحه اصلی وب‌سایت‌هایش به طور مشخصی دیده می‌شود. دو مورد از این حسابها، @ Zabehulah_M33 و @ QyAhmadi_1، در توییت‌های خود از #AlFath استفاده کردند.

به نظر می‌رسد که @ Zabehulah_M33 بزرگترین حساب توییتر طالبان است. تقریباً 81،400 دنبال‌کننده دارد و توسط سایر حسابهای مرتبط با طالبان بازتوییت می‌شود.

مطابق با TweetBeaver، که امکان بارگیری 3200 توییتِ جدیدِ یک حساب کاربری توییتر را برای کاربران مهیا می‌کند، @ Zabehulah_M33 در روز انتخابات ۳۶ توییت #AlFath را ارسال کرده، که به نوبه خود در مجموع 380 بار باز توییت شده و 1568 بار پسندیده شده‌است.

استفاده از این هشتگ در توییت‌های این حساب‌های رسمی، مطابق با یک الگوی یکسان بود، بدین ترتیب که این هشتگ اقدامات طالبان مانند اختلال در انتخابات، حمله و قتل را معرفی می‌کرد. مکان‌های خاصی در افغانستان از طریق هشتگ مورد تاکید قرار می‌گرفتند، در حالی که جاهای دیگر مورد تاکید نبودند. در عین حال، ممکن است این توییت‌ها از سوی طالبان به عنوان راهی برای به روزرسانی‌های سریع در مورد وضعیت شورش گری استفاده شده باشند.

حساب‌های مرتبط با طالبان، از جمله آنهایی که در پروفایل‌شان وابستگی خود را به طالبان صراحتا اعلام می‌کنند و حساب‌هایی که عمدتا محتوای حامیِ طالبان را ارسال می‌کنند، کمپین #AlFath را به چندین شیوه تقویت کردند.

بین 26 و 29 سپتامبر، حداقل 26 حساب، که ۹ موردشان در آگست و سپتامبر ایجاد شده‌اند، همه مستقیماً از #AlFath استفاده کردند. 41 حساب دیگرِ مرتبط با طالبان، که همه در آگست یا سپتامبر ایجاد شده‌اند، #AlFath را توییت یا بازتوییت کردند.

در روز انتخابات یعنی 28 سپتامبر، @ Zabehulah_M33 به تنهایی، نقطه‌ی آغازِ 16 #AlFath بود که توسط حساب‌های مختلف مرتبط با طالبان بازنشر شد. باز نشرِ محتوا، در مقایسه با بازتوییت، استفاده‌ی مجدد از متنِ یک توییتِ دیگر است، که به عنوان یک توییت اصلی پست می‌شود. بازنشر محتوا در برابرِ بازتوییتِ آن، به یک حساب کاربری اجازه می‌دهد تظاهر کند که توییت را خود تولید کرده‌است، در حالی که در واقع محتوای اصلی را منتشر نمی‌کند.

بازنشرهای محتوای @ Zabehulah_M33 با سرعتِ بالایی اتفاق افتاد، روندی که هماهنگی بین حساب‌ها را نشان می‌دهد. ساعت 2:09 بعد از ظهر به وقت محلی، @ Zabehulah_M33 یک توییتِ حاویِ #AlFath را ارسال کرد، درباره انفجاری که در یک مرکز رای‌گیری در کابل و حملات دیگری که “روند انتخابات” را متوقف کرده‌بودند. این توییت علاوه بر #AlFath، از هشتگ‌هایی هم برای شناسایی خوست و کابل استفاده کرده‌بود. در عرض چند دقیقه، دو حساب دیگر که هر دو در آگست 2019 و با فاصله‌ی یک روز از هم ایجاد شده‌بودند، و 237 دنبال‌کننده‌ی یکسان داشتند – دوباره همان محتوا را بازنشر کردند.

@ aorpWH7DuiAuxI1، حسابی که در عرضِ یک دقیقه به روزرسانیِ @ Zabehulah_M33 را بازنشر کرد، رفتارهای شبیه به ربات را به نمایش می‌گذارد. علائم فعالیت ربات-گونه، ناشناسی، تقویت، محتوای مشترک، عکس‌های سرقت‌شده / مشترک و اسم‌های پر از عدد و حروف را شامل می‌شود. عنوانِ این حساب یک سری حرف است و نامی که به نمایش می‌گذارد، مطابق با Google Translate به معنای “مبارز افغان” است. این حسابِ توییتر، عمدتا محتوای طالبان را از طریق بازتوییت و بازنشر تقویت می‌کند. با این حال، این حساب بیش از حد فعال نبود، خصیصه‌ای که در مورد حساب‌های ربات-گونه، صدق می‌کند.

چند دقیقه بعد از ارسالِ‌ توییت در مورد وقایع خوست و کابل، @ Zabehulah_M33 دوباره #AlFath را استفاده کرد. این توییت، فهرستی بود از برخی از حملاتی که در آن روز در افغانستان رخ داده‌است، از جمله تعداد افراد مسلح کشته‌شده و مناطقی که طالبان در آنها به موفقیت رسیده بودند. پکتیکا، تخار، بغلان و قندز، که همگی در توییت‌ها هشتگ داشتند، مناطق تحتِ مناقشه‌ای هستند که نه تحت کنترولِ دولت افغانستان و نه در کنترلِ طالبان قرار دارند. در عرض 40 دقیقه، یک حساب رسمی دیگرِ طالبان و 5 حساب مرتبط با طالبان محتوای یکسانی را با این هشتگ توییت کردند.

در ساعاتِ بعد، پنج حساب دیگر این محتوا را در توییت‌ها بدون هشتگ #AlFath منتشر کردند. در کل، این توییتِ حاویِ #AlFath در 12 حساب پخش شد که هفت مورد از آن ها در ماه آگست و سپتامبر ایجاد شده‌بودند.

علاوه بر بازنشرِ توییت‌های #AlFath، برخی از 67 حساب مرتبط با طالبان فعالیتِ ربات-گونه‌ای را به نمایش گذاشتند. پنج حساب که بین 26 و 29 سپتامبر #AlFath را توییت کرده بودند، از هشتگ‌های مشکوک و مشابه دیگری استفاده کردند که غالباً با تصویر سیاه و سفید نامربوطی همراه بود. همه‌ی این حساب‌ها در حال حاضر، هنوز هم هشتگ‌هایی را با عکس‌های آرشیوی توییت می‌کنند. محتوای یکسانِ این حساب‌ها، ناشناس بودن‌شان و عکس‌های آرشیوی، یک فعالیت شبهِ ربات را نشان می‌دهد.

قابلِ توجه است که ۱۰ منطقه‌ از ۱۳ منطقه‌ی افغانستان که پنج حسابِ توییتر، در توییت‌های #AlFath خود به آنها هشتگ داده‌اند، همه در منازعه هستند (بخش‌هایی از جوزجان، فاریاب، پکتیکا، غزنی، قندز، کاپیسا، لوگر، فراه، تخار و بغلان). در توییت‌های #AlFath که این حساب‌ها منتشر کرده‌اند، کابل نیز 12 بار هشتگ داشته‌است.

نام‌های کاربریِ ۱۲ حسابِ دیگر که #AlFath را توییت کرده یا بازتوییت کرده‌اند، یک سری حرف و عدد است که احتمالاً توسط نرم‌افزار اتوماسیون ایجاد شده‌است، حساب‌هایی مثلِ lxTz1Wh9WvXCZrn” “، “SchsUFAvvzYlbBc” و “IK6ajMDVLxxXwnq”. سه مورد از این حساب‌ها در ماه آگست و ۹ مورد هم در سپتامبر ساخته شده‌اند. از 12 حساب 9 تای آن شامل اطلاعات شخصی نبودند، عکس پروفایل‌شان آرشیوی بود یا اصلا عکس نداشتند. همه آنها توییت‌های سخنگوهای رسمی طالبان را بازتوییت کردند. دو مورد از پروفایل‌ها به دلیل فعالیت مشکوک در حساب کاربری، توسط توییتر نشانه‌گذاری شده‌اند، و یکی از آن‌ها حذف شده‌است.

چنین نشانه‌هایی لزوماً به این معنی نیستند که این حساب‌ها ربات بوده‌اند. آنها می‌توانند افراد واقعی یا سایبورگ باشند و فعالیت‌های اتوماتیک و واقعی را با هم ترکیب کنند. در عین حال، اثبات این‌که آیا تلاش‌ها برای تقویت #AlFath توسط یک هویتِ واحد صورت گرفته یا چندین نفر در آن نقش داشته‌اند، کار بسیار دشواری است. هرچند، تأثیر یکسان است: حساب‌های مختلف طالبان #AlFath را در انتخابات ریاست جمهوری تقویت کردند.

مقابله‌ی آنلاین با #AlFath

از آنجایی که طالبان آشکارا با #AlFath مرتبط بود، یک حرکتِ حمایتیِ ضد هشتگ از دولت افغانستان به وجود آمد. مطابق با Sysomos ، 5.5 درصد از توییت‌هایی که #AlFath را استفاده کرده‌اند، حاوی #AlFathFail نیز بوده‌اند.

حساب‌هایی که #AlFathFail را توییت کردند اغلب #AlFath را نیز توییت کردند، اما توییت‌های آنها به لحاظ محتوا با سایر توییت‌های #AlFath تفاوت چشمگیری داشتند. برخلاف اظهارات حساب‌های مرتبط با طالبان در مورد شکست انتخابات، توییت‌های #AlFathFailed روی موفقیت‌های انتخابات و نیروهای امنیتی ملی افغانستان متمرکز شده‌اند.

چرا #AlFath در طول انتخابات تقویت شد

اینکه استفاده از #AlFath در تاریخ 28 سپتامبر یعنی روز انتخابات، به اوجِ خود برسد، امکان‌پذیر است، زیرا حملات الفتح به طور قابل‌توجهی بیشتر از روزها یا ماه‌های قبل بوده‌است. آمار حمله‌ی ماهانه طالبان که توسط خودشان گزارش شده‌است، این موضوع را هم تأیید و هم رد می‌کند.

از یک سو، گزارش ماه سپتامبر آنها صراحتا به انتخابات ریاست جمهوری اشاره دارد. در این گزارش آمده “مجاهدین امارت اسلامی، با انجام نزدیک به 314 حمله‌ی بزرگ و کوچک علیه دشمن، حملات خود را در روز انتخابات تشدید کردند.” همین می‌تواند افزایش استفاده از #AlFath را توضیح بدهد.

از سویی دیگر، بخش‌های مختلفِ گزارش‌های طالبان، فهرستِ عملیات مهم الفتح را ذکر می‌کنند. گزارش سپتامبر آنها 17 عملیات الفتح را ذکر می‌کند، رقمی که با 314 حمله‌ی گفته شده، مغایر است. در گزارش ماهِ آگست 12 مورد و در گزارش جولای ۱۴ مورد ذکر شده‌است. تعداد حملات قید شده در گزارش ماه سپتامبر به تنهایی استفاده نامتناسب از #AlFath در انتخابات را توضیح نمی‌دهد.

زمان‌بندیِ تقویت هشتگ، که در تاریخ 28 سپتامبر شدت گرفت، ابتدا نشان داد که هدف هشتگ، ارعاب افغان‌ها از رأی دادن در انتخابات و تاکید بر تسلط طالبان بر روند انتخابات بوده‌است.

بسیاری از توییت‌های #AlFath با استفاده از تاکتیک‌های ترس‌پراکنی، مستقیماً به انتخابات اشاره می‌کردند. برخی از توییت‌های #AlFath شامل عکس‌هایی از سربازان خشنِ طالبان بود، در حالی که توییت‌های دیگر به مخاطبان توصیه می‌کردند که روز انتخابات در خانه بمانند. حسابهای مرتبط با طالبان توییت‌های تهدیدآمیز، خطاب به مقامات افغانستان منتشر می‌کردند: پنج دقیقه بعد از اینکه @ Zabehulah_M33 خبرِ یک حمله‌ی #AlFath را توییت کرد، یک کاربر مرتبط با طالبان آن را به حمدالله محب، مشاور امنیت ملی در دولت افغانستان و سفیر سابق افغانستان در ایالات متحده توئیت کرد. محب، پیشتر توییتی در مورد موفقیت انتخابات منتشر کرده‌بود.

اهمیتِ محتوای انگلیسی زبان با استفاده از هشتگ نیز شگَرف بود. تنها 6 درصد از افغانستان به انگلیسی صحبت می‌کنند، در حالی که 48 درصد از افغان‌ها به زبان پشتو صحبت می‌کنند. بنابراین، این احتمال وجود دارد که #AlFath برای دستیابی به مخاطبان افغان طراحی نشده باشد. در عوض، ممکن است که هدفِ این هشتگ، انتقالِ پیام طالبان، فراتر از افغانستان و به مخاطبان انگلیسی زبان بوده باشد. دلیل تمرکز بر زبان انگلیسی معلوم نیست، اگرچه ممکن است مخاطبانِ این هشتگ، نیروهای ایالات متحده در افغانستان باشند.

یکی دیگر از توضیحات احتمالی برای تقویت #AlFath موقعیت مکانی است. به غیر از کابل، اکثر مناطق در توئیت‌های #AlFath دارای هشتگ هستند، به شمولِ بخش‌هایی از خوست، جوزجان، فاریاب، پکتیکا، غزنی، قندز، کاپیسا، لوگر، فراه، تخار و بغلان. به نظر می‌رسد که هشتگ‌های مخصوصِ موقعیت مکانی، با هدفِ تاکید مجدد بر تهدید ناشی از کنترل طالبان بر مناطقی که کنترل‌شان در واقع ضعیف‌تر است، منتشر شده باشند.

ظهور #AlFath در روز انتخابات نیز تقدم تاریخی دارد. خبرِ شورش بهاری سال 2018 طالبان، «الخندق» نیز از طریق هشتگ منتقل شد.

چنانچه نمودار نشان می‌دهد، در 19 اکتبر 2018 یعنی روز قبل از انتخابات پارلمانی افغانستان، استفاده از هشتگ # الخندق در توییتر، به اوج خود رسید. هرچند DFRLab نتوانست تأیید کند که آیا حساب‌هایی که #AlKhandaq را توییت کرده‌اند با طالبان مرتبط بوده‌اند یا خیر.

کلام پایانی

معلوم نیست که آیا ترویجِ #AlFath تلاش اساسیِ طالبان و حامیانش بود یا یک کمپینِ طالبانی با هماهنگی از بالا. به هر روی، تقویت این هشتگ، به نفعِ اهداف وسیع‌تر طالبان برای تخریب مشروعیت دولت افغانستان، تاکید بر کنترل منطقه‌ای و برجسته‌سازی خشونت انتخاباتی به منظور ایجاد ترس در افغان‌ها و ممانعت از حضور آنها پای صندق‌های رای بود. حضور روزافزون طالبان در فضای آنلاین، می‌تواند نشانی از جنگ دوباره برای مشروعیت بین‌المللی در این محیط اطلاعاتی باشد.