کمیسیون حقوق بشر افغانستان با فرا رسیدن روز جهانی عصای سفید یا روز نابینایان، مرکز مطالعات آموزش برای نابینایان را ایجاد کرده است.
13 اکتبر روز جهانی عصای سفید یا روز نابینایان در کشورهای مختلف، از جمله افغانستان به گونه‌های متفاوت تجلیل می‌شود.
با این که شرایط نابینایان در کشور چندان خوب نیست اما با آن هم برای مساعد شدن وضعیت آموزشی و کاری معلولین به خصوص نابینایان برنامه‌های زیادی روی دست گرفته شده است.
برای اولین بار در سال 1396 در افغانستان کتاب‌خانه‌ای برای نابینایان افتتاح شد. این کتابخانه که در لیسه نابینایان افغان در شهر کابل ایجاد شده مجهز به کتاب‌هایی با خط بریل است. بریل خط برجسته‌ای ویژه نابینایان است که با لمس آن با انگشتان قادر به خواندن می‌شوند.
این کتابخانه با ۱۲۰ جلد کتاب داستان، ۳۰۰ کتاب الکترونیکی و هم چنین برنامه‌های مختلف کامپیوتری بازی و سرگرمی ویژه این قشر آماده شده بود. هزینه ابتدایی تجهیز این کتابخانه ۵ تا ۶ هزار دالر برآورد شده بود که همزمان 25 نابینا از امکانات آن می‌تواند استفاده کند.
مرکز مطالعات آموزش برای نابینایان
اکنون اما کمیسیون حقوق بشر افغانستان مرکز مطالعات آموزشی مخصوص نابینایان را ایجاد کرده است که در آن 4 هزار جلد کتاب صوتی گنجانیده شده و در اختیار افراد نابینا قرار گرفته است.
بنفشه یعقوبی، کمیشنر کمیسیون حقوق بشر به خبرنامه گفت: “ما از مدت زمان زیادی در پی گشایش و ایجاد چنین مرکزی بودیم اما به این فکر بودیم که در مکانی این مرکز ایجاد شود که در دسترس عموم مردم و افراد نابینا قرار بگیرد. و با تغییر رهبری کمیسیون با همکاری اعضای کمیسیون این پلان عملی شده و با فرا رسیدن روز جهانی عصای سفید توانستیم این مرکز را افتتاح کنیم تا در اختیار همه قرار بگیرد.”
این مرکز نه تنها برای نابینایان بلکه برای همه افراد ایجاد شده که از آن استفاده کنند.
کتاب‌های این کتابخانه صوتی که به صورت رایگان در اختیار نابینایان قرار گرفته است. این کتابخانه از سوی موسسه بازتوانی رهیاب به کمیسیون حقوق بشر هدیه داده شده که افراد می‌تواند با گرفتن عضویت از این کتاب‌ها استفاده کنند.
با توجه به تلاش نهادهای خصوصی و دولتی اکنون برای معلولین که بخشی از آن را نابینایان نیز تشکیل می‌دهد سعی شده تا امکانات بیشتری فراهم شود.
سیدانعام صالحی سخنگوی اداره تخنیکی و مسلکی کشور به خبرنامه گفت: “ما برنامه و طرح‌های زیادی داریم تا افراد نابینا و ناشنوا بتوانند در خصوص تعلیمی امکانات بیشتری داشته باشند، با روی دست گرفتن یک استراتیژی سعی داریم مکاتب بیشتری ساخته شود که تا کنون در هرات، مزارشریف، قندهار، جلال آباد و کابل این امر عملی شده است.”
این اداره در بخش نصاب آموزشی به صورت شنیداری نیز با هماهنگی یونسکو و جی آی زی امکانات خوبتری را در اختیار این افراد قرار داده تا مانند ناشنوایان و نابینایان در خارج از کشور تحصیل کنند.
نصاب تعلیمی محدود
اما هنوز هم از لحاظ امکانات، نابینایان مشکلات خود را دارند. با این که بر اساس گزارش سازمان بهداشت جهانی در سال 1396 حدود نیم میلیون شهروند کشور از نابینایی رنج می‌بردند، اما تنها 1 هزار و 200 نفر آنان تحت آمریت خاص برای نابینایان و ناشنوایان مشغول آموزش هستند.
یکی از چالش‌های عمده این افراد در کنار رفتارهای مردم در جامعه مشکل نصاب تعلیمی و مواد درسی نیز برای این قشر وجود دارد.
نابینایان برای تحصیل و آموزش به دو بخش آموزش فراگیر و آموزش خاص تقسیم شده‌اند که در آموزش فراگیر افراد معلول از لحاظ بینایی با دانش‌آموزان دیگر در یک مکتب درس می‌خوانند ولی آموزش خاص در لیسه مسلکی برای نابینایان ارائه می شود که در آن تلاش شده تا بیشترین امکانات مثل کتاب‌های بریل در اختیار آنان قرار گرفته و خط بریل به آنان آموزش داده شود. اما این گونه مکاتب محدود بوده و فقط در ولایات کابل، هرات و بلخ فعالیت دارند.
در ولایت کابل نیز مکانی به نام مطبعه ملی بریل ایجاد شده اما هیچ فعالیت و تشکیلاتی ندارد تا کتاب‌های نابینایان در آن به چاپ برسد.
در کنار این تدابیر یکی دیگر از اقداماتی که حوزه نابینایان انجام شده اهدای 7 درصد از بورسیه‌ها برای این افراد است.
ضیاالحق فضلی سخنگوی وزارت دولت در امور شهدا و معلولین گفت: “ما سعی کرده‌ایم در بخش تحصیلی 7 درصد بورسیه‌ها را به معلولین اختصاص دهیم و همچنان در طرحی که به کابینه ارائه شده و تایید شده آمده است که در وزارت‌خانه‌ها و تمام نهادهای دولتی در سراسر کشور باید حداقل 3 درصد آن به معلولین اختصاص داده شود تا آنان بتواند کار کنند.”
به گفته آقای فضلی تا کنون حدود 150 هزار معلول در کشور مشغول به کار هستند.
ضیاالحق فضلی سخنگوی وزارت دولت در امور شهدا و معلولین
چالش‌های دیگر
مشکلات آموزش به نصاب تعلیمی خلاصه نمی‌شود، افراد معلول در مکاتب مسلکی و خاص نابینایان لیلیه نیز ندارند.
احسان فیاض استاد فعلی مکتب مسلکی نابینایان و معاون انجمن ملی نابینایان در این خصوص به خبرنامه گفت: “اکنون ما در لیسه مسلکی نابینایان لیلیه برای دانش‌آموزانی که از ولایات می‌آیند نداریم و در بخش نصاب تعلیمی نیز مطبعه‌یی نداریم که کتاب‌ها را به صورت خط بریل چاپ کند؛ تعمیری که برای این مطبعه در نظر گرفته شده 3 سال است که با 2 نفر کار می‌کند با این که لیسه مسلکی نابینایان کابل 70 درصد نیازهای نصاب تعلیمی خود را برآورده می‌کند اما در ولایات دیگر چنین امکانی میسر نیست.”
اکنون در حدود 3 هزار دانش آموز نابینا در سطح کشور مشغول به آموزش اند که 220 نفر آن در لیسه مسلکی نابینایان کابل مشغول تعلیم هستند. از این 3 هزار دانش آموز 30 درصد آنان دختران و باقی پسران می باشند.
دادخواهی برای حقوق معلولین
مسوولان کمیسیون مستقل حقوق بشر با تجلیل از “روز جهانی عصای سفید” گفته‌اند که نابینایان در کشور با مشکلات فراوان روبه‌رو اند. به گفته مسوولان این کمیسیون، ساختارهای اجتماعی و دولتی زمینه های لازم برای رشد استعداد و ظرفیت این طبقه را فراهم نکرده است.
به این سبب کمیسیون مستقل حقوق بشر با همکاری نهادهای مدنی برای حقوق فردی نابینایان دادخواهی کرده است.
شهرزاد اکبر، رییس کمیسیون مستقل حقوق بشر روز یک‌شنبه، بیست‌ویکم میزان در روز جهانی نابینایان یادآور شده است که این کمیسیون در دادخواهی که انجام داده، زمینه‌ی ایجاد حساب بانکی برای افراد دارای معلولیت حسی را فراهم کرده است.
پیش از این افراد دارای معلولیت در باز کردن حساب بانکی با محدودیت روبه‌رو بودند و نمی‌توانستند به گونه‌ی انفرادی حساب بانکی ایجاد کنند که برای باز کردن حساب باید کسی دیگری نیز در این حساب شریک می‌بود و به نوعی جانشین فرد معلول در حساب بانکی ثبت می‌شد.
رییس کمیسیون مستقل حقوق بشر این محدودیت را نقض حقوق فردی افراد دارای معلولیت حسی عنوان کرد و گفته بود که “با امکاناتی که اکنون وجود دارد و زمینه‌های دسترسی به معلوماتی که هست، نابینایان نیز می‌توانند حساب بانکی داشته باشند.”
اکنون نیز در کنار دادخواهی‌های انجام شده از سوی این کمیسیون، مرکز مطالعات آموزشی برای نابینایان در آینده نزدیک در ولایات و دفاتر ساحوی کمیسیون مستقل حقوق بشر نیز منتقل خواهد شد تا همه از این کتاب‌های صوتی استفاده کنند.
این امکان نیز وجود دارد که اپلیکشن این مرکز ساخته شود تا سهولت بیشتری برای نابینایان ایجاد گردد.
افزودن دیدگاه