«26 سال گذشت، اما زخم از دست دادن «او» هنوز تازه است و هیچ‌گاهی التیام پیدا نکرد. برادر من تنها 12 سالش بود؛ نه جنگ‌جو بود، نه در ساختن راکت و ابزارهای جنگی نقش داشت و نه در براندازی کدام حکومتی دست داشت. او صرف متعلم بود، با آرزوهای بزرگ.
شاید شما حالا در منطقه کارته سه کابل، نزدیک پل سرخ، مارکیت «ترکیش بازار» را دیده باشید، این‌جا خانه ما بود. همین‌جا راکت بی‌رحم جنگ‌سالاران بر منزل ما فرود آمد و در پیش چشمانم، برادر 12 ساله‌ام را از من ربود.
تنها چیزی که از بعد از فرو نشستن خاک و گرد از برادرم دیدم، تکه و پارچه‌های گوشت بود.
من هر بار، هر ساعت و هر روزی که از این منطقه می‌گذرم، همان لحظه پیش چشمانم تداعی می‌شود که تن تکه تکه‌ی برادرم را در میان آوار یافتم.
برادر من مثل هزارها افغانی است که جان‌ها و یا اعضای بدن خود را در افغانستان از دست داده‌اند، اما به کدام گناه، به کدام جرم و چرا؟ این سوال‌هایی است که ما سال‌ها از خود می‌پرسیم.
برخی‌های می‌گویند که با گذشت زمان همه‌چیز التیام پیدا می‌کند، اما این دردهای ناسور هیچ‌گاهی التیام پیدا نمی‌کند. من همین لحظه که با شما صحبت می‌کنم، فکر می‌کنم همین دیروز بود که برادرم با آن شکل فجیع از ما گرفته شد.
آن‌چه برای من دردآورتر است، این‌که امروز می‌بینم آن کسانی که سبب این همه ویرانی، تباهی و بربادی افغانستان شده، هنوز هم بر قدرت هستند. آنها گاهی در مسکو می‌روند، هم‌دیگربخشی می‌کنند، گاهی در پارلمان می‌آیند هم‌دیگر بخشی می‌کنند و گاهی هم در جای دیگر.
آیا تا به امروز کسی از ما به‌عنوان خانواده‌های قربانی پرسیده که از این مرتکبین و قاتلین چه می‌خواهیم؟! این صلح‌ها و حاتم‌بخشی‌های که اینان می‌کنند، درد ما را دوا نمی‌کند. این فقط تداوم خشونت، بدبختی و جنگ در افغانستان است.»
این بخشی از گفته‌های حوریه مصدق، یکی از خانواده‌های قربانیان جنگ در افغانستان است. او زمانی که برادرش را از دست داد، تنها یک دخترخانم نوجوان بود. او می‌گوید که این 40 سال جنگ تنها یک عدد نیست: «وقتی‌که جنگ در افغانستان شروع شد، من یک کودک خیلی خرد بودم. امروز من مادر هستم، اولادهایم جوان شده و سرم سفید شده است، اما هنوز جنگ ادامه دارد. تمام عمر ما در بدبختی و جنگ گذشت. کی جواب این جنگ و بدبختی را می‌دهد؟»
مصالحه به جای محاکمه؛ عدالت کجاست؟
حوریه مصدق، یکی از خانواده‌های قربانی جنگ در افغانستان می‌گوید که یکی از دلیل تداوم جنگ در این کشور در طول چهل سال گذشته، این است که خانواده‌های قربانی هیچ‌گاهی به عدالت دست نیافته‌اند.
او می‌گوید، وقتی که نام 5 هزار قربانی را می‌بینیم، همه‌ی آنان محصل، متعلم، کارگر، مولوی و معلم بودند، اما آنان طوری کشته شدند که حتی جسد برخی آنان را کسی ندید.
خانم مصدق به خبرنامه می‌گوید: «دلیل این‌که هر روز به‌نام گروه‌های مختلف هراس‌افگنی در افغانستان سربلند می‌کند، این است که آنان می‌دانند هر قدر در این خاک جنایت کنند، به جای محاکمه به‌آنان قدرت و امتیاز داده می‌شود. در این خاک کسی هر قدر که بیشتر جنایت کرد، به همان اندازه حقش بیشتر می‌شود.»
این خانواده قربانی جنگ در افغانستان تاکید دارد که «چهار تیکه‌دار قومی» نمی‌توانند از مردم افغانستان و خانواده‌های قربانیان در گفت‌وگوهای صلح نمایندگی کنند. او می‌افزاید کدام یکی از افرادی که در میز مذاکره مسکو با طالبان نشسته بود، پسرش، برادرش یا عضو خانواده‌اش کشته شده باشد؟
به گفته‌ی حوریه، او بارها از رهبران شنیده است که «در جنگ حلوا بخش نمی‌شود»، او اما تاکید دارد که می‌دانند در جنگ حلوا بخش نمی‌شود، اما جنگ به معنای راکت‌باران مناطق مسکونی نیست؛ جنگ به معنای این نیست که منطقه مردم را به نام “قواره”، قوم و مذهب راکت‌باران کنید.
این خانواده قربانی جنگ در افغانستان تاکید دارد که «چهار تیکه‌دار قومی» نمی‌توانند از مردم افغانستان و خانواده‌های قربانیان در گفت‌وگوهای صلح نمایندگی کنند
خانم مصدق تصریح می‌کند: «به‌عنوان خانواده‌های قربانیان جنگ در افغانستان، می‌خواهیم هر صلحی که در افغانستان می‌آید، باید صدای مردم و به‌ویژه صدای قربانیان جنگ شنیده شود. مردم باید در آن‌جا حرف‌های خود را بگویند. این قربانیان جنگ است که می‌خواهند با قاتلان فرزندان، برادران، پدران، خواهران و مادران خود صلح کنند یا نه.»
فرهنگ معافیت، دلیل تداوم جنگ
مقام‌های کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان می‌گوید که فرهنگ معافیت در این کشور سبب تداوم جنگ در افغانستان شده است. آنان تاکید دارند، تا زمانی‌که به فرهنگ معافیت در افغانستان پایان داده نشود، جنگ ادامه خواهد داشت.
سیما سمر، رییس کمیسیون حقوق بشر افغانستان روز چهارشنه هفته‌ی گذشته در برنامه نظرسنجی زنان درباره مصالحه تاکید کرد که «با اعلام عفو عمومی در افغانستان، انتقام‌جویی‌های شخصی در این کشور آغاز شد و این امر بر تداوم جنگ در افغانستان تأثیر به سزایی گذاشت.»
هادی معرفت، رییس اجرایی موسسه حقوق بشر و دموکراسی افغانستان نیز که به تازگی خاطرات قربانیان جنگ را زیر نام مرکزی به‌نام «مرکز خاطره و گفت‌وگوی افغانستان» جمع‌آوری کرده، تاکید دارد که فرهنگ معافیت سبب افزایش منازعه در افغانستان شده است.
آقای معرفت به خبرنامه می‌گوید: «ما متاسفانه فرهنگ پیچیده معافیت در افغانستان داریم و این سبب شده که میزان قربانیان در افغانستان هر روز بیشتر شود. خواست این قربانیان این است که آنان به نوعی به عدالت برسند و حداقل یادآوری شوند، اما این‌جا عدالت جزایی نیست، سمبولیک و نمادین است.»
مسوولان موسسه حقوق بشر و دموکراسی افغانستان، نهادی که با خانواده‌های قربانیان جنگ در افغانستان از نزدیک کار می‌کند، تاکید دارند که قربانیان می‌خواهند خواست‌های‌شان در روند صلح مدنظر گرفته شود.
هادی معرفت رییس اجرایی این موسسه می‌گوید: «قربانیان جنگ می‌خواهند در تمام مراحل مذاکره و گفت‌وگوی طالبان و حکومت حضور داشته باشند. خواست‌های خود را، خودشان مطرح کنند که در نهایت این امر سبب شود صلح به‌میان آمده، یک صلحی پایدار باشد.»
به گفته‌ی وی، قربانان جنگ در افغانستان در صدد این اند که از چرخه منازعه و قربانی‌شدن عبور کنند. آنان شاید قاتلان فرزندان‌شان را ببخشند، اما سخت است که فراموش کنند.
افزودن دیدگاه