دهه‌ها جنگ، ناامنی و فقر در افغانستان، باعث شده که این کشور یکی از کشورهای غم‌گین در جهان لقب بگیرد، زیرا این‌جا بسترهای شادزیستی و عوامل خوشحال‌کننده خیلی اندک است. جنگ چهل سالهای که در این مدت دامن‌گیر مردم افغانستان بوده، همه ابعاد زندگی افغان‌ها را تحت شعاع قرار داده است. در رده بندی شاخص امید به زندگی، این کشور رتبه هفتم را در میان کشورها کرده است. با آن‌هم در سالهای اخیر مردم افغانستان به خصوص جوانان در صدد راه‌اندازی جشنواره‌ها و تجلیل از بعضی مراسم‌ها شده‌اند که در تقویم رسمی این کشور به طور رسمی درج نشده است.
روز عشاق (ولنتاین)
ولنتاین یکی از روزهای مهم برای عشاق است تا بتوانند در این روز خاطره‌ای عاشقانه را برای عشق خود به ثبت برسانند. در روز ولنتاین عشاق با هم قراری عاشقانه می‌گذارند و روز خود را با یک‌دیگر سپری می‌کنند، اما روز ولنتاین مانند دیگر روزهای خاص سال، آیین و آداب خاص خود را دارد.
بیست و ششمین روز از ما دلو امسال در تقویم، برابر با چهاردهم فبروری، روزی است که به نام والنتاین نامیده شده است.
روز جهانی عاشقان در بیشتر کشورهای غربی با به راه اندازی جشن‌های کوچک و بزرگ تجلیل می‌شود، اما چند سالی است که تجلیل از این روز در افغانستان نیز چشم‌گیر شده است. با آن‌که افغانستان یک جامعه سنتی است و عاشقان نمی‌توانند آزادانه از این روز تجلیل کنند، با آن‌هم پسران و دختران به گونه پنهانی این روز را گرامی می‌دارند. گل‌فروشی‌ها و شیرینی فروشی‌های کابل از چند روز پیش آمادگی این روز را می‌گیرند. حال و هوای این نقاط از شهر دیدنی است و پسران و دختران افغان با وجود همه چالش‌ها، بازهم از این روز در کنار یک‌دیگر تجلیل می‌کنند.
شب یلدا
شب یلدا یا “چله” و جشن‌هایی که در این شب برگزار می‌شود، یک سنت باستانی است که از زمان‌های گذشته تا به امروز در میان افغان‌ها مرسوم بوده است.
این شب به زمان بین غروب آفتاب از ۳۰ قوس(آخرین روز خزان) تا طلوع آفتاب در اول ماه جدی(نخستین روز زمستان) اطلاق می‌شود. افغان‌ها و بسیاری از مردمان کشورهای مختلف شب یلدا را جشن می‌گیرند. این شب در نیم کره شمالی زمین با انقلاب زمستانی مصادف است و به همین دلیل از آن زمان به بعد، طول روز بیشتر و طول شب کوتاه‌تر می‌شود.
واژه یلدا ریشه “سریانی” دارد و به معنای “ولادت و تولد” است. منظور از تولد، “ولادت خورشید” (مهر/میترا) است. رومیان آن را “ناتالیس آنایکتوس” یعنی “روز تولد مهر شکست‌ناپذیر” می‌نامند. ابوریحان بیرونی از این جشن با نام میلاد اکبر نام برده و منظور از آن را میلاد خورشید دانسته است.
بنابر سنت‌های باستانی در افغاستان نیز شب یلدا نمادی از پیروزی نور و خیر بر شَر، بدی و تاریکی است. این شب قدمتی طولانی در حدود ۷۰۰۰ سال دارد و مردم افغان این رسم باستانی را زنده نگه می‌دارند.
در این شب شهروندان افغانستان خانه‌های خود را با چراغ و آذین‌بندی روشن می‌کنند و خوراکی‌های ویژه‌ای تدارک می‌بینند؛ همچنین به دعا، خواندن نماز و ذکر اذکار مذهبی برای صلح و ثبات در کشور می‌پردازند.
شب یلدا در افغانستان با نام “شب چله” (chilla) نیز شناخته می‌شود و در بیشتر شهر‌های این کشور به ویژه کابل و ولایت‌های شمالی چون بلخ، پروان و پنجشیر گرامی داشته می‌شود. در این شب خانواده‌های افغان کنار یک‌دیگر جمع می‌شوند و به فعالیت‌های فرهنگی مختلف از جمله شعرخوانی می‌پردازند. از سوی دیگر، افغان‌ها در شب یلدا به توزیع شیرینی، میوه‌هایی چون تربوز، انار و خشک‌بار می‌پردازند.
یکی از رسوم زیبا درشب یلدا چیدمان سفره است که بانوان به زیبایی آن را تزیین می‌کنند.
روز جهانی دختر
۱۱ اکتوبر برابر با ۱۹ میزان، به عنوان روز جهانی دختر نام‌گذاری شده است.
دختران در افغانستان با چالش‌های بی‌شماری روبرو هستند؛ از جایگاه‌شان در اجتماع گرفته تا نقش آن‌ها در خانواده‌ها، همه و همه تحت تأثیر باورها و اعتقادات سنتی قرار گرفته است. در افغانستان دختران معمولا به عنوان جنس دوم و یا فرزند درجه دوم خانواده نگریسته می‌شوند و این باعث می‌شود که بیشتر با خشونت‌های خانوادگی و اجتماعی مواجه شوند. علاوه بر این، ازدواج‌های قبل از وقت و همچنین اجباری، چالش عمده‌ای فرا روی دختران این کشور است.
از سوی دیگر، زمینه‌های آموزش برای دختران در بیشتر مناطق افغانستان مساعد نیست و خانواده‌ها به آسانی حاضر به فرستادن دختران‌شان به مکتب نیستند. در سالهای اخیر بعضی خانواده‌ها اقدام به برداشتن این تابوی اجتماعی کرده و در روز جهانی دختر، آن‌ها را با تحفه‌ها و هدایا متعجب می‌کنند. حتی برخی محافل کوچکی را به این مناسبت برگزار می‌کنند و این تجلیل، چیزی تازه در افغانستان است.
روز مادر
در دنیای امروز که اکثر محبت‌ها و عشق‌ها از ذهن افراد نشات می‌گیرد، این مادر است که عشقش را با قلبش به طور ذاتی و فطری لمس می‌کند. مادر در تمام اقلیم‌ها و تمدن‌ها از جایگاه والایی برخوردار است. مادر در یک جامعه‌ی موفق نه تنها نقش سازنده‌ای در پرورش و تربیت کودک خود، بلکه در پرورش و رشد فرهنگ جامعه دارد؛ زیرا قرار است همان فرزند به همراه هم‌سالان دیگر، جامعه را ساخته و رونق دهند.
در افغانستان نیز مانند هر نقطه‌ای از جهان، از روز جهانی مادر به گونه‌ی با شکوهی تجلیل می‌شود. در این روز، فرزندان خانواده با خریدن تحایف و بوسیدن دستان مادر، از مقام والای آن‌ها تجلیل می‌کنند. در افغانستان در ۲۴ جوزا از این روز تجلیل می‌شود.
روز جهانی زن
هشتم مارچ، روز جهانی زن نیز از روزهای خاصی است که در بسیاری از کشورهای جهان گرامی داشته می‌شود. ۸ مارچ روزی است که زنان جهان بدون توجه به گرایشات مختلف فکری، عقیدتی، نژادی و… به یادآوری موفقیت‌ها و دست‌آوردهای‌شان می‌پردازند. در حقیقت، این روز مجالی است برای نگاه کردن به گذشته و نگریستن به آینده در جهت شکوفایی استعدادها و فرصت‌هایی که در انتظار زنان است.
با فرارسيدن ۸ مارچ به عنوان روز جهاني بزرگ‌داشت مقام زن، دولت افغانستان نيز در صدد برآمده، کوشش می‌کند اين روز را با اجراي برنامه‌هاي ويژه تلويزيوني و راديويي در بين مردم معرفي كرده و بزرگ شمارد. هم‌چنين برای تجلیل از این روز، گردهم‌آیی‌های کوچک و بزرگی نیز در نقاط مختلف افغانستان به خصوص در کابل برگزار می‌شود.
میله گل سرخ
ایام نوروز افغانستان غرق در شادی و جشن است و اوج آن‌را می‌توان در بارگاه منسوب به حضرت علی(ع) در شهر مزارشریف و مسجد و نظرگاه این پیشوای بزرگ دینی در کابل دید.
جشن نوروز در مزارشریف با عنوان “میله گل سرخ” برگزار می‌شود. نوروز به عنوان یک فرهنگ دیرینه، به حیث میراث فرهنگی جهانی در فهرست میراث‌های سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد(یونسکو)، ثبت شده و از جانب مجمع عمومی سازمان ملل به عنوان روز بین‌المللى رسمیت یافته است. در این روز از جانب اکثر کشورهای عضو سازمان ملل، پیام‌های تبریکی به مردم کشورهایی که از این روز تجلیل می‌کنند، فرستاده می‌شود. این یعنی جشن نوروز، ارزش جهانی دارد و قدمت فرهنگی دور و دراز که باید از آن تجلیل شود.
در آغاز سال نو خورشیدی، کشورهای زیادی در جهان به استقبال نوروز می‌روند و از آن به عنوان روز بین‌المللی تجلیل می‌کنند. سال قبل ایالات متحده امریکا نیز نوروز را در کاخ سفید جشن گرفت. در این جشن که به میزبانی میشل اوباما، بانوی اول امریکا، برپا شده بود، گروهی از صاحبان کسب و کار، مدیران مدارس، مسوولان و هنرمندان در آن شرکت کرده بودند.
گوگل، شبکه جهانی که پیوسته به مناسبت‌های مختلف، نشان صفحه اول خود را تغییر می‌دهد؛ در این روز نیز نشانه‌های ویژه‌ای به مناسبت نوروز طراحی می‌کند. نشان نوروزی گوگل، که برای کاربران افغانستان، آذربایجان، ترکمنستان، قرقیزستان و ازبکستان به نمایش درمی‌آید، از گل و سبزه و زنبور استفاده شده است.
میله گل ارغوان
“جشن ارغوان” که در تپه “گل‌غندی” شهر چاریکار، مرکز ولایت پروان برگزار می‌شود، یکی دیگر از جشن‌هایی است که در فرهنگ و سنت افغانستان به رسمیت شناخته شده است.
هر ساله افراد زیادی از مردم، اساتید، شاعران و نهادهای مختلف، دختران و پسران در جشن ارغوان جمع شده و به شعرخوانی و تفریح می‌پردازند. این جشن به نام ارغوان نامیده شده، چرا که در ماه اول سال، گل‌های ارغوان در این تپه باز می‌شود و فضای زیبا و مفرحی را ایجاد می‌کند.
وزیر فرهنگ افغانستان در خصوص پیشینه «ارغوان‌زار» تپه «گل غندی» در ولایت پروان اظهار داشته که این تپه صدها سال است که محل تفریح مردم منطقه و ولایت‌های هم‌جوار آن بوده و معمولا در روز ۱۲ ماه حمل برگزار می‌شود.
یکی از تفریحات در این روز، “گودیپران بازی” یا همان “بادبادک بازی” است. در کنار این جشن، شماری از جوانان و فرهنگیان با گودیپران بازی آسمان را هم مانند تپه‌های ارغوانی پروان، رنگارنگ می‌کنند و این نشان‌دهنده این است که “جنگ گودی‌پران‌ها” و آزاد شدن “گودیپران” به معنی رهایی کینه‌ها از دل انسان‌ها است.
میله گل بادام
جشن گل بادام، فرهنگ دیگری است که از آن در ولایت مرکزی دایکندی تجلیل می‌شود. در این جشن که همه‌ساله در فصل بهار برگزار می‌شود، زن و مرد اشتراک می‌کنند.
ولایت مرکزی دایکندی به دلیل داشتن بادام‌های فوق‌العاده مشهور است و در بیشتر زمین‌های زراعتی این ولایت، بادام پرورش داده می‌شود. گل بادام، نیز زیبایی گل ارغوان را دارد و نمایی که هر ببینده را جذب خود می‌کند. هوس دیدن این گل در فصل بهار، در کنار دو جشن بهاری دیگر(میله گل سرخ و جشن اروغوان) شهرت جهانی دارد.
علاوه بر دایکندی، جنش گل بادام در ولایت شمالی سمنگان نیز همه ساله برپا می‌شود.
میله گل کچالو
با آن‌که میله گل کچالو در ولایت بامیان هنوز رسمیت ندارد و این میله در بین کشاورزان این ولایت معمول نشده است، اما تعداد زیادی از شهروندان بامیان خواستار برگزاری این میله میباشند.
شهروندان بامیان از ریاست اطلاعات و فرهنگ و مقام‌های این ولایت می‌خواهند که برای برگزاری میله گل کچالو در این ولایت، کار کنند. آن‌ها به این باور اند که این کار سبب تشویق کشاورز بامیانی می‌شود و بهانه‌ی خوبی برای برگزاری یک جشن و سرور میان جوانان خواهد بود.
میله توت
“میله توت‌خوری” یکی دیگر از جشن ها و سرگرمی‌های سنتی افغانستان است که همه ساله در ولایت پنجشیر افغانستان برگزار می‌شود. استقبال بی‌سابقه از این جشنواره باعث شده که در سالهای اخیر، این مراسم به گونه‌ای دولتی و از سوی مقامات بلندپایه حکومتی برگزار شود.
افزودن دیدگاه