در آخرین روز مهلت ثبت‌نام نامزدان انتخابات ریاست جمهوری افغانستان، چهار تن به شمول عبدالله عبدالله، رییس اجرایی کنونی حکومت افغانستان و محمد اشرف‌غنی، رییس جمهوری این کشور نام‌نویسی کردند.
روند ثبت‌نام نامزدان انتخابات ریاست جمهوری، امروز ۳۰ جدی پایان می‌یابد. پیش از این، 12 تن به شمول حنیف اتمر، مشاور امنیت ملی پیشین افغانستان، گلبدین حکمتیار، رهبر حزب اسلامی، رحمت‌الله نبیل، رییس پشین امنیت ملی افغانستان و احمدولی مسعود، برادر احمدشاه مسعود و رییس بنیاد مسعود همراه با معاونان‌شان به‌عنوان نامزدان انتخابات ریاست جمهوری نام‌نویسی کرده‌بودند.
دولت‌ساز
در تیم انتخاباتی محمداشرف‌غنی، رییس جمهوری کنونی افغانستان، امرالله صالح، معاون نخست و سرور دانش، معاون دوم است و این تکت انتخاباتی زیر نام “دولت‌ساز” وارد میدان رقابت‌های انتخابات ریاست جمهوری افغانستان شد.
آقای غنی حین ثبت‌نام به عنوان نامزد انتخابات ریاست جمهوری، طرح ایجاد حکومت موقت را “احمقانه” خواند و گفت که چنین طرح‌ها قابل پذیریش نیست. او تاکید کرد که در صورت برنده شدن در انتخابات، برای آوردن صلح، تأمین امنیت و حکومت‌داری خوب تلاش خواهد کرد.
رئیس‌جمهور غنی درباره صلح نیز خطاب به طالبان گفت که این گروه دو انتخاب دارد؛ این‌که می‌خواهد از پاکستان و سایر کشورها نمایندگی کند و یا خود نماینده باشد.
او تصریح کرد: «اگر طالبان می‌خواهند از پاکستان نمایندگی کند، ما با پاکستان صحبت می‌کنیم و اگر به‌عنوان افغان می‌آید، باید با عزت به خانه برگردد».
رقیب نامزدان پیروز انتخابات قبل
داکتر عبدالله عبدالله، رییس اجرایی کنونی افغانستان و یکی از نامزدان انتخابات ریاست جمهوری پیش‌رو، در دوره قبلی انتخابات ریاست جمهوری افغانستان در سال ۲۰۰۹، به عنوان رقیب حامد کرزی، رییس جمهوری پیشین وارد کارزار انتخاباتی شد که انتخابات به دور دوم رفت.
آقای عبدالله در انتخابات ۲۰۱۴ نیز در مقابل محمد اشرف غنی به رقابت پرداخت که باز هم انتخابات به دور دوم رفت و در نهایت منجر به تشکیل حکومت وحدت ملی شد.
اما او این‌بار و در سومین رقابت برای دست‌یابی به کرسی ریاست جمهوری، عنایت‌الله فرهمند و اسدالله سعادتی را به عنوان معاونان اول و دوم خود معرفی کرده است. آقای فرهمند، رئیس دفتر جنرال عبدالرشید دوستم، رهبر حزب جنبش ملی اسلامی افغانستان و از قومیت ازبیک است؛ و آقای سعادتی، از افراد نزدیک به محمد کریم خلیلی، رهبر حزب وحدت اسلامی افغانستان و از قومیت هزاره.
آقای عبدالله امروز بعد از ثبت‌نام به عنوان نامزد انتخابات ریاست جمهوری گفت که با استفاده از حق شهروندی خود، به نمایندگی از حزب جمعیت اسلامی و با حمایت حزب جنبش ملی اسلامی و حزب وحدت اسلامی وارد مبارزات انتخابات ریاست جمهوری سال آینده شده است.
شعار تیم آقای عبدالله “ثبات و همگرایی” اعلام شده است.
او گفت که نگرانی‌هایی درباره وجود مشکلات در کمیسیون انتخابات گزارش شده است.
رییس اجرایی حکومت درباره این‌که در زمان مبارزات انتخابات ریاست جمهوری از قدرت کنار خواهد رفت یا نه، توضیح مشخصی نداد، اما گفت که تلاش می‌کند طرزالعملی تهیه شود که از یک طرف حکومت‌داری تعطیل نشود و از طرف دیگر، زمینه رقابت برابر برای همه نامزدها فراهم باشد.
آقای عبدالله گفت که خواستار نظام صدارتی و تعدیل و اصلاح قانون اساسی افغانستان است.
در حال حاضر، در نظام سیاسی افغانستان، رئیس جمهوری، ریاست کشور و هم‌زمان ریاست حکومت و قوه مجریه را در دست دارد.
فراتر از قانون
اما شماری از نامزدان انتخابات ریاست جمهوری در کنار معاون اول و دوم، شخص سوم را نیز شامل تیم انتخاباتی‌شان کرده‌اند.
در تیم انتخاباتی داکتر عبدالله عبدالله، حکمت خلیل کرزی به عنوان رییس اجرایی حکومت آینده در نظر گرفته شده است. این در حالی است که موجودیت شخص چهارم در تیم‌های انتخاباتی و هم‌چنین رییس اجرایی در قانون اساسی افغانستان تعریف نشده است.
با این حال کمیسیون مستقل انتخابات افغانستان می‌گوید که بر اساس قانون انتخاباتی هیچ نامزدی نمی‌تواند با سه معاون ثبت‌نام کنند.
حفیظ هاشمی، یکی از اعضای کمیسیون مستقل انتخابات افغانستان به خبرنامه می‌گوید که این مسأله در قانون وضاحت دارد. او تاکید دارد که «کمیسیون مستقل انتخابات مصمم است بر اساس قوانین نافذه کشور، انتخابات ریاست جمهوری را برگزار کند. چیزی که در قانون وضاحت دارد، ما بر اساس آن پیش خواهیم رفت و به هیچ وجه داشتن سه معاون برای کمیسیون قابل قبول نیست».
با آن‌که کمیسیون مستقل انتخابات افغانستان داشتن سه معاون را در تیم‌های انتخاباتی خلاف قانون می‌داند، اما شماری از نامزدان انتخاباتی به‌نوعی قانون را دور زده و به‌گونه‌ای شخص سوم را در تیم انتخاباتی خود تحت عنوان نماینده خاص و سایر عنوان‌ها جای داده‌اند.
محمد اشرف غنی، رییس جمهوری کنونی نیز در تیم انتخاباتی خود علاوه بر امرالله صالح(تاجیک) و سرور دانش(هزاره) به عنوان معاونان اول و دوم، ثریا دلیل، وزیر پیشین صحت و سفیر کنونی افغانستان در سوییس (ازبیک) را به عنوان شخص سوم در تیم انتخاباتی خود جای داده است.
انتخابات ریاست جمهوری توسط شرکت خصوصی برگزار شود
اما با نزدیک شدن زمان برگزاری انتخابات ریاست جمهوری افغانستان، شماری از احزاب سیاسی این کشور طرحی شامل چهار اصل مبتنی بر استفاده کامل از تکنولوژی در انتخابات، تغییر در سیستم انتخابات، تغییر در رهبری کمیسیون‌های انتخابات و نظارت را به حکومت افغانستان، سازمان ملل متحد و جامعه جهانی ارایه کرده‌اند.
رهبران شماری از احزاب سیاسی افغانستان می‌گویند که اعتمادی به شفافیت سیستم کنونی انتخابات افغانستان ندارند و برای تأمین شفافیت در انتخابات ریاست جمهوری پیش‌رو، این طرح را پیشنهاد کرده‌اند.
محمد ناطقی، معاون حزب وحدت اسلامی مردم افغانستان می‌گوید: «کمیسیون‌های انتخاباتی افغانستان در انتخابات های هفده سال اخیر [پروسه انتخابات را] خراب کردند، [در استفاده از تکنولوژی بایومتریک] تجربه نداشتند. ما با دیگر احزاب سیاسی طرحی دادیم که بر آن اساس پروسه رأی‌گیری و شمارش آرا به کمپنی(شرکت) خصوصی مجرب داده شود تا نتایج انتخابات بر اساس به کارگیری تکنولوژی مشخص و شفافیت در انتخابات تأمین شود.»
یکی از نگرانی‌های احزاب سیاسی و نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری عدم شفافیت در پروسه انتخابات است. با نزدیک شدن به رقابت‌های انتخاباتی نامزدهای ریاست جمهوری، این نگرانی‌ها ابعاد مختلفی به خود گرفته است.
در این زمینه، انستیتوت مطالعات استراتژیک افغانستان روز پنج‌شنبه گذشته(27 جدی)، نتایج تحقیق توماس جانسون، پژوهشگر آمریکایی درباره انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۱۴ افغانستان را بررسی کرد.
انستیتوت مطالعات استراتژیک افغانستان به تازگی نتایج این تحقیق را با عنوان «افسانه دموکراسی انتخاباتی افغانستان، بی‌نظمی‌های انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۱۴» منتشر کرده است. به‌گفته دست‌اندرکاران این مرکز، ارائه نتایج تحقیق حاضر در این دوره زمانی بسیار مناسب است تا از نتایج آن برای انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۱۹ استفاده شود.
آقای جانسون نیز از طریق ویدیو کنفرانس از واشنگتن در این نشست شرکت کرد. وی در این تحقیق از تقلب گسترده در انتخابات ریاست جمهوری گذشته افغانستان صحبت کرد. این پژوهشگر آمریکایی در تحلیل نتایج این تحقیق خاطرنشان کرد: «حتی با محدودترین درک از دموکراسی هم نمی‌توان کوچکترین نشانه‌ای از یک نظام دموکراتیک را در انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۱۴ و دو دوره قبل از آن مشاهده کرد. انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۱۴ برای بهبود زندگی افغان‌ها طراحی نشده بود.»
علاوه بر این، در گزارش انستیتوت مطالعات استراتژیک افغانستان به صراحت اعلام شده که عبدالله عبدالله، نامزد پیشتاز انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۱۴ بوده است. بر اساس این گزارش، در دور دوم انتخابات ریاست جمهوری که منجر به برنده شدن اشرف غنی احمدزی شد، بیشتر آرای وی (۲ میلیون رأی، معادل یک چهارم آرا) مربوط به محلاتی است که بیشترین بی‌نظمی انتخاباتی از آن گزارش شده است.
افزودن دیدگاه