جان کری، وزیر خارجه پیشین امریکا در دولت باراک اوباما، با انتشار کتاب خاطراتش، در مورد افغانستان نوشته است که طرح ایجاد حکومت وحدت ملی از محمد اشرف غنی، رییس جمهوری فعلی افغانستان بود و او تنها از آن طرح حمایت کرده است.
وی که هفته گذشته کتاب خاطراتش را منتشر کرده، در بخش‌های از آن به صورت فشرده در مورد نقش‌هایش که در دوره سوم حکومت حامد کرزی و حکومت وحدت ملی پرداخته است. وی در کتابش گفته که برای آمریکا، داکتر عبدالله و اشرف غنی بهتر از کرزی بود؛ اما از هیچ یک از این دو نامزد حمایت نکرده است.
آقای کری شرح گسترده‌ی از زمان جوانی‌اش به ویژه از چهار سال خدمت سربازی‌اش (۱۹۶۶-۱۹۷۰) که چهاره ماه آن‌را در جنگ ویتنام بود، ارائه کرده است. پس از سربازی، کری برای ۲۸ سال به حیث سناتور ایالت ماساچوست در کنگره امریکا کار کرد، در سال ۲۰۰۴ نامزد حزب دموکرات در انتخابات ریاست جمهوری شد که آن‌را به جورج بوش از حزب جمهوری‌خواه باخت، و از سال ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۷ به حیث وزیر خارجه امریکا نقش ایفا وظیفه کرد.
نقش کری در حکومت سوم کرزی
جان کری در افغانستان بیشتر به عنوان طراح حکومت وحدت ملی شناخته می‌شود، اما کری در کتابش کمتر و به گونه فشرده به مسایل افغانستان پرداخته و هیچ رمز و راز تازه‌ای را برملا نکرده است.
ماجرای میانجی‌گری یا مداخلات جان کری در انتخابات افغانستان به سال ۲۰۰۹ برمی‌گردد. در آن زمان حامد کرزی فکر می‌کرد که ریچارد هولبروک، نماینده ویژه آمریکا برای افغانستان و پاکستان، و کارل ایکن‌بری، سفیر وقت امریکا در افغانستان، در پی برکناری او از اریکه قدرت اند. در پی ادعاهای تقلب گسترده در آرا، داکتر عبدالله، رقیب اصلی حامد کرزی، نتایج انتخابات را رد کرد و طرفداران قدرتمند وی تهدید به اعلان حکومت موازی کردند. از آن‌جا که اعتماد در روابط میان کرزی، ایکن‌بری و هولبروک وجود نداشت، سناتور کری در نقش یک دیپلمات با رئیس‌جمهور کرزی وارد کار شد و پس از چندین دور گفت‌وگوهای همه‌جانبه، بالاخره کرزی را به رفتن به دور دوم آرا قانع ساخت. اما داکتر عبدالله از حضور در دور دوم انتخابات پا بیرون کشید و به این ترتیب، کرزی برنده انتخابات اعلان شد.
25 رأی پشتون برابر با 10 هزار رأی است
کری از یک ملاقات‌اش با کرزی نوشته است: یک‌بار کرزی چشم در چشمم دوخت و گفت: «جان من نمی‌توانم که ۲۵۰ هزار رأی پشتون‌ها را باطل کنم. من زنده نخواهم ماند.» او از اطاق بیرون شد تا به تلفن جواب بدهد، اما من فکر کردم که او می‌خواست که حرف‌هایش طنینی برجا بگذارد و خودش را برای حربه بعدی آماده کند. روی خود را به طرف معاون سفیر ما، فرنک ریکاردونی، که یک کارمند فوق‌العاده وزارت خارجه و از مدفورد ماساچوست بود، کردم. او رک و راست صحبت می‌کرد. «فرنک، آیا واقعا ۲۵۰ هزار آرای پشتون‌ها باطل شده است؟» فرنک تبسم نموده، جواب داد: «نه، بیشتر مثل ۲۵ رأی پشتون است که هرکدام آنها ۱۰ هزار برگه انداخته است.»
دور اول انتخابات 2014
دور نخست انتخابات ریاست جمهوری افغانستان در سال ۲۰۱۴ فارغ از انتقادهای گسترده اجرا شد و از میان هشت نامزد، دو تن ـ اشرف غنی و داکتر عبدالله ـ به دور دوم راه یافتند. اما آن دور به جنجالی‌ترین انتخابات افغانستان مبدل گردید که پای جان کری، وزیر خارجه امریکا، را برای مدیریت آن به کابل کشانید.
آقای کری در کتابش نوشته است، برای امریکا هم داکتر عبدالله و هم اشرف غنی بهتر از کرزی بود؛ اما آمریکا از هیچ یک از دو نامزد حمایت نمی‌کرد.
دیدگاه کری در مورد اشرف غنی
کری در مورد اشرف غنی نوشته است «غنی یک پشتون ناسیونالیست طرفدار غرب بود که از زبانش اصطلاحات تکنوکراتیک می‌بارید. در حالی که بیشتر کارش را در بانک جهانی در امریکا کرده بود، غنی در پیوستن با سیاسیون محلی مشکل داشت. او مغز عالی داشت، اما سیاست‌مدار کم‌تجربه‌ای بود. بعضی اوقات او در واکنش مایل به افراط می‌شد. او هم‌چنان یک مرد شدیدا منحصر به خودش بود و به مایکرومنجمنت تمایل داشت که همیشه به نفع‌اش تمام نمی‌شد».
دیدگاه کری در مورد عبدالله
در مقابل غنی، از دید جان کری، داکتر عبدالله «شخصی آرام، مؤقر و نرم‌زبان بود. او دیدگاه تکنوکراتیک غنی را نداشت، اما همیشه از اوضاع درک خوبی داشت. او در ساخت ائتلاف مهارت داشت و می‌دانست که چگونه در عقب صحنه کار کند. او یک سیاست‌مدار خوبی بود».
هر یکی از این دو نامزد، به نوشته کری، به مراتب بهتر از حامد کرزی بودند. روابط کرزی با آمریکا، به ویژه در سال‌های ۲۰۱۳-۲۰۱۴، به شدت به تیرگی گرائیده بود و کرزی از امضای توافق‌نامه امنیتی و دفاعی با امریکا، ابا ورزیده بود.
دور دوم انتخابات 2014
اما مشکل اساسی این بود که دور دوم انتخابات به یک افتضاح تمام عیار مبدل شده بود.
جان کری نوشته است که «به فکر ما، هر طوری که نتایج را آزمایش کرد، نتیجه بُرد غنی بود. اما اتهامات تقلب و بی‌نظمی‌ها بر چیزی که می‌شد آن‌را یک لحظه کام‌یابی برای مردم افغانستان نامید، سایه افگنده بود».
با آن‌که اشرف غنی دست‌کم از دید مقام‌های آمریکایی و بر اساس شمارش آرا، برنده انتخابات بود، اما حامیان قدرتمند داکتر عبدالله با تهدیدهای جدی در مقابل آن ایستاده شدند.
کری نوشته است: «در جولای، یکی از حامیان کلیدی عبدالله تهدید به ایجاد حکومت موازی در دوازده تا چهارده ولایت نمود». این حامی کلیدی آقای عبدالله، والی پیشین بلخ، عطا محمد نور بود که حالا منتقد و مخالف داکتر عبدالله است.
دیپلمات‌های امریکایی در آن زمان به جان کری گفتند که در صورت اعلان اشرف غنی به حیث برنده انتخابات، جنگ‌های داخلی در افغانستان شعله‌ور شده و نظام نوپای این کشور از درون متلاشی خواهد شد.
کری نوشته است: «سفیر ما در کابل استدلال می‌ورزید که خطر کودتا واقعی است».
طرح تشکیل حکومت وحدت ملی
افزایش جنجال‌ها در دور دوم انتخابات و تهدیدهای حامیان داکتر عبدالله، پای جان کری را برای بار دوم برای مدیریت بحران انتخاباتی افغانستان به کابل کشانید و وی ساعت‌های طولانی را صرف چانه‌زنی‌ها و اندرزگویی با هر یک از نامزدان ریاست جمهوری نمود.
کری در نوشته‌اش طوری وانمود می‌سازد که او به جز از ترغیب داکتر عبدالله و اشرف غنی به خویشتن‌داری و ایثارگری برای میهن، طرح مشخصی را برای حل بحران به وجود آمده از انتخابات در دست نداشت.
او نوشته است: «ما به یک مرحله حساس مذاکرات نزدیک می‌شدیم که در یک حرکت حیرت‌انگیز، غنی به ایده‌ی تشکیل یک حکومت وحدت ملی پرداخت. من همیشه حدس می‌زدم که وی از محبوبیت این ایده آگاهی داشت. بعدش، من به طرف غنی دورم خوردم، دستم را بر شانه‌اش گذاشتم و گفتم: اشرف، تو رئیس‌جمهور خواهی بود. عبدالله با تو در تطبیق یک اجندای مشترک کمک خواهد کرد. اما تو باید در انتقال واقعی قدرت به او راضی باشی و به او فرصت حکومت‌داری مشترک را بدهی، به خاطری که این کار به نفع کشور است».
پایان جنجال‌های انتخابات 2014
با این طرح، بالاخره بحران دور دوم انتخابات ریاست جمهوری افغانستان پایان یافت و اشرف غنی و داکتر عبدالله متن توافق‌نامه تشکیل حکومت وحدت ملی را امضا نمودند. در پای این توافق‌نامه، امضای یان کوبیش، فرستاده پیشین دبیرکل سازمان ملل برای افغانستان، و جیمز کنینگهم، سفیر وقت امریکا در کابل هم وجود دارد.
به این ترتیب، غنی، رئیس‌جمهور و عبدالله، رئیس اجرایی حکومتی شد که قدرت سیاسی در آن به صورت مساویانه تقسیم شده است؛ ساختاری که در قانون اساسی افغانستان تسجیل نیافته است.
کری در آخر یاداشت‌هایش از افغانستان نوشته که به آینده این کشور خوش‌بین است: «افغانستان امروزی با آزمون‌های بزرگ اقتصادی و امنیتی روبروست، اما شانس شناخته شدن به حیث یک کشور، نه فقط یک جنگ را دارد. دیپلماسی که [افغانستان] را تا این حد آورد، ارزش‌اش را داشت».
افزودن دیدگاه