با گذشته 17 سال از حادثه 11 سپتامبر 2001، افغانستان در کجای جهان ایستاده است؛ و امریکا به منظور مبارزه با تروریزم، چقدر هزینه پرداخته و جان سربازانش را در این راه از دست داده است؟
به بهانه‌ی فرا رسیدن 17مین سال‌روز وقوع حادثه تروریستی 11 سپتامبر در امریکا که افغانستان، منطقه جهان را متحول کرد، تلاش کردیم مروری بر هزینه‌های جنگ 17 ساله در افغانستان و جان باختن سربازان امریکایی در این جنگ داشته باشیم.
روز گذشته دوشنبه (19سنبله) سازمان ملل متحد اعلام کرد که نزدیک به 8میلیون از شهروندان افغانستان به دلیل جنگ، فقر، بی‌کاری و خشک‌سالی مهاجر شده‌اند.
فیلیپو گراندی، کمشنر عالی ملل متحد در امور پناهندگان گفت: “تخمین می‌کنیم که اگر همه کتگوری‌های افغان را در نظر بگیریم، حدود هشت میلیون افغان وجود دارد که در خانه‌های‌شان زندگی نمی‌کنند؛ یا بی‌جاشدگان داخلی اند و یا هم به کشورهای همسایه و سایر کشورها مانند کشورهای اروپایی رفته‌اند.”
تلفات غیرنظامیان در افغانستان
درکنار افزایش آمار مهاجرین در افغانستان، چندی پیش دفتر یوناما یا سازمان ملل متحد در کابل، اعلام کرد که تنها در سال 2017، بیش از ده هزار غیرنظامی در این کشور کشته و یا هم زخمی شده‌اند.
این نهاد گفته، تلفات حملات انتحاری در افغانستان ۱۷ درصد نسبت به سال‌های گذشته افزایش یافته است.
این در حالی است که به اساس گزارش یوناما، در سال گذشته میلادی نزدیک به ۳۵۰۰ غیرنظامی در افغانستان کشته و بیش از ۷ هزار غیرنظامی دیگر زخمی شدند. گزارش سازمان ملل نشان می‌دهد که در میان کشته‌شدگان ۳۵۹ زن و ۸۶۱ کودک و در میان زخمی‌شدگان، ۸۶۵ زن و بیش از دو هزار کودک شامل هستند.
به اساس گزارش یوناما، چهل درصد این تلفات ناشی از حملات انتحاری و مواد انفجاری جاسازی شده و ۳۳ درصد ناشی از جنگ‌های زمینی بودند. قتل‌های هدفمند، عملیات هوایی و مواد منفجره باقی‌مانده از جنگ، به ترتیب عوامل بعدی این تلفات بودند.
مسئولان یوناما می‌گویند، تلفات ناشی از حملات انتحاری و مواد انفجاری جاسازی شده ۱۷ درصد افزایش یافته است.
تلفات سربازان امریکایی در افغانستان
از سویی نیز آمار تلفات نظامیان امریکا در افغانستان چشم‌گیر است.
بر اساس آمارها، از سال 2001 تا 2018، دو هزار و 408 سرباز آمریکایی کشته و بیش از 20 هزار تن دیگر نیز زخمی شدند.
در مجموع، وب سایت icasualties که تلفات جنگ به رهبری امریکا را گزارش می‌دهد، شمار قربانیان نظامی خارجی در افغانستان را از آغاز جنگ در سال ۲۰۰۱ میلادی تا سال ۲۰۱۸، 3546 نظامی اعلام کرده است.
بر اساس یافته‌های این سایت، از میان ۳۵۴۶ نظامی خارجی که از ۳۰ کشور در افغانستان کشته شده‌اند، آمریکا با 2408 تن، بریتانیایی با ۴۵۵ تن و کانادا با ۱۵۸ تن بیشترین تلفات را متقبل شده‌اند.
مجموع تلفات جنگ در 17 سال
افزون بر این، در جنگ 17 ساله افغانستان، در مجموع بیش از 111 هزار نفر کشته شده‌اند.
بر اساس گزارش شبکه تلویزیونی سی‌ان‌ان، از سال ۲۰۰۱ تا ۲۰۱۶ میلادی، در مجموع ۱۱۱ هزار و ۴۴۲ تن در این جنگ کشته شده‌اند؛ از این میان ۴۲ هزار و ۱۰۰ جنگجوی طالب و دیگر گروه‌های شورشی، ۳۱ هزار و ۴۱۹ غیرنظامی افغان، ۳۰ هزار و ۴۷۰ سرباز و پولیس افغان، ۳ هزار و ۹۴۶ پیمان‌کار، کارمندان نهادهای بشردوستانه و خبرنگار، ۲ هزار و ۳۷۱ سرباز امریکایی و ۱ هزار و ۱۳۶ تن از نیروهای متحد امریکا کشته شده‌اند.
هزینه جنگ از سوی آمریکا
در کنار آمار تلفات، روزنامه نیورک تایمز در گزارشی گفته است، ایالات متحده بیش از ۸۴۰ میلیارد دالر را برای مبارزه با طالبان و کمک و بازسازی افغانستان هزینه کرده است.
هزینه‌ی این جنگ با در نظرداشت ارزش فعلی دالر، خیلی بیشتر از مبلغی است که صرف برنامه‌ی مارشال برای بازسازی اروپا پس از جنگ جهانی دوم شد. این مقدار سرمایه‌گذاری باعث ایجاد فشار شدید برای امریکایی‌ها شده تا نشان دهند که طالبان در حال شکست و وضع افغانستان در حالی بهبودی است، اما از سال ۲۰۱۷ به این‌سو، طالبان بیش از هر زمان دیگری پس از حمله‌ی ایالات متحده، قلمرو خود را گسترش داده‌اند.
تنها در طول یک هفته در ماه گذشته، شورشیان طالبان ۲۰۰ افسر پولیس و سرباز افغان را کشته‌اند، دو پایگاه اصلی نیروهای امنیتی افغانستان را سقوط دادند و شهر غزنی را مورد تاخت و تاز قرار دادند.
گسترش قلمرو طالبان
در گزارش نیویورک تایمز آمده است که ارتش امریکا می‌گوید دولت افغانستان به طور مؤثر ۵۶ درصد از خاک این کشور را «تحت کنترل یا نفوذ» خود دارد، اما این ارزیابی بر پایه‌ی نیرنگ و فریب آماری استوار است. در بسیاری از شهرستان‌ها، حکومت افغانستان تنها بر مقر شهرستان و پادگان‌های نظامی کنترول دارد، در حالی که بقیه‌ی شهرستان تحت کنترل جنگجویان طالبان است.
آمار خیالی از سربازان افغان
از سویی آمارهای خیالی در مورد سربازان افغان در جنگ این کشور وجود دارد. در روی کاغذ، شمار نیروهای امنیتی افغانستان با ۱۰ در برابر ۱، بیشتر از جنگجویان طالبان است، اما برخی از مقامات افغان تخمین می‌زنند که یک سوم سربازان و نیروهای پولیس این کشور «خیالی» هستند و کسانی اند که صفوف نیروهای امنیتی را ترک گفته، یا فرار کرده، اما از فهرست پرداخت معاشات حذف نشده‌اند.
از سویی نیز بسیاری از نیروهای امنیتی افغانستان چنان‌که باید، آموزش نظامی ندیده‌اند و فاقد شرایط لازم برای میدان نبرد هستند.
حادثه 11 سپتامبر
این درحالی است که 17 سال قبل از امروز، در ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱، گروه القاعده، با چهار هواپیما به خاک ایالات متحده آمریکا حمله کرد و دو هواپیما را در فاصله‌های زمانی گوناگون به برج‌های دوقلوی مرکز تجارت جهانی در شهر نیویورک کوبید. در نتیجه این دو برخورد، همه مسافران به همراه عده بسیاری که در ساختمان‌ها حضور داشتند، کشته شدند. هر دو ساختمان، پس از دو ساعت به‌طور کامل ویران شدند و آسیب‌های زیادی به ساختمان‌های پیرامون زدند. در کنار خسارات مالی، در حادثه 11 سپتامبر نزدیک به 3هزار نفر که عمدا شهروندان عادی جامعه آمریکا و شهروندان 90 ملت کشورگوناگون بودند، کشته شدند.
پس از حادثه 11 سپتامبر، امریکا در سال 2001 میلادی برای مبارزه با تروریزم به افغانستان حمله کرد و رژیم امارت اسلامی طالبان را در این کشور سرنگون ساخت؛ زیرا طالبان در آن زمان به درخواست این کشور مبنی بر تحویل دادن رهبر القاعده پاسخ رد داد و اسامه بن‌لادن، رهبر القاعده را «مهمان» خواند.
اما به دنبال سرنگونی حکومت طالبان توسط جامعه جهانی، تحولات بزرگی در افغانستان رخ داد. نمایندگان چهار گروه مختلف سیاسی و نظامی افغانستان در شهر بن آلمان گردهم آمده و برای تشکیل ساختار یک حکومت موقت به توافق رسیدند. اشتراک‌کنندگان کنفرانس بن، حامد کرزی، چهره‌ای که در آن زمان چندان شناخته شده نبود را برای یک دوره شش ماهه به عنوان رییس دولت موقت انتخاب کردند.
ورود ائتلاف ضد تروریزم
به دنبال تشکیل حکومت موقت و سقوط دولت امارت اسلامی طالبان در افغانستان، در ماه جنوری سال ۲۰۰۲ میلادی اولین گروه از نیروهای بین‌المللی ضد تروریزم به رهبری آمریکا وارد افغانستان شدند و با ورود آنان، جنگ 17 ساله نیروهای بین‌المللی علیه شورشیان وابسته به گروه طالبان آغاز شد. در ماه اگست ۲۰۰۳ میلادی نیروهای ناتو مسئولیت تامین امنیت شهر کابل را بر عهده گرفتند و نخستین ماموریت عملیاتی این سازمان در خارج از اروپا آغاز شد.
در ماه اکتوبر ۲۰۰۶ میلادی، نیروهای ناتو مسئولیت تأمین امنیت سراسری را در افغانستان عهده‌دار شدند و در سپتامبر ۲۰۰۸ میلادی، جورج بوش، رییس‌جمهور وقت ایالات متحده امریکا دستور اعزام ۴۵۰۰ نیروی اضافی به افغانستان را صادر کرد. در فبروری ۲۰۰۹ میلادی کشورهای عضو ناتو بر سر افزایش نیروهای نظامی و تعهدات دیگر خود در افغانستان به توافق رسیدند. این توافق به دنبال اعلام تصمیم امریکا برای اعزام ۱۷ هزار نیروی نظامی دیگر به افغانستان صورت گرفت.
نیروهای بین‌المللی مستقر در افغانستان رفته رفته برای جنگ با هراس‌افگنی در افغانستان بیشتر درگیر شدند. در ماه مارچ ۲۰۰۹ باراک اوباما، رییس‌جمهور پیشین امریکا استراتژی جدید کشورش را در قبال افغانستان و پاکستان اعلام کرد. بر اساس این استراتژی، ۴ هزار نیروی اضافی برای آموزش و پشتیبانی از ارتش و پولیس افغانستان و همچنان کمک به توسعه در بخش‌های غیرنظامی به افغانستان اعزام شدند.
بارک اوباما، رییس‌جمهور پیشین آمریکا
اوباما بار دیگر در دسامبر ۲۰۰۹ میلادی از افزایش نیروهای نظامی امریکا در افغانستان خبر داد و بر اساس تصمیم تازه دولت این کشور، ۳۰ هزار نیروهای دیگر به افغانستان اعزام شدند و مجموع نیروهای امریکایی در افغانستان به ۱۰۰ هزار تن رسید.
در ماه نوامبر ۲۰۱۰ میلادی کشورهای عضو ناتو در نشست لیسبون بر سر برنامه‌ای برای انتقال مسوولیت‌های امنیتی افغانستان به نیروهای افغان تا پایان سال ۲۰۱۴ میلادی به توافق رسیدند.
درحالی که امریکا پس از حملات ۱۱ سپتامبر برای مبارزه با تروریزم به افغانستان گام مانده بود، اما نتوانست در افغانستان امنیت را تأمین کند و هراس‌افگنی را پایان دهد. طالبان که پس از یازده سپتامبر شکست خورده بودند، بار دیگر در شمار زیادی از مناطق افغانستان در برابر نیروهای ناتو و افغان ایستادند و به جنگ ادامه یافت.
قتل بن لادن
در ماه می۲۰۱۱ میلادی باراک اوباما اعلام کرد که اسامه بن‌لادن، رهبر القاعده در یک عملیات ویژه نیروهای کماندوهای امریکایی در ابیت‌آباد، در نزدیکی اسلام‌آباد پاکستان کشته شده است. رهبر القاعده که از چنگ امریکا از افغانستان فرار کرده بود، در خاک کشور همسایه افغانستان کشته شد. او که پس از حملات یازدهم سپتامبر به عنوان متهم اصلی هدف قرار گرفته بود، بهانه‌ای برای جنگ امریکا با ترور بود.
القاعده به دنبال اعلام خبر کشته‌شدن رهبرشان توسط امریکا، خبر مرگ بن لادن را تایید کرد، اما گفت که خون او هرگز به هدر نخواهد رفت. درحالی که پرسش اصلی پس از مرگ او این بود که جنگ امریکا با تروریزم چه می‌شود، گروه طالبان اعلام کردند که کشته شدن اسامه بن لادن به آنان انگیزه تازه‌ای برای جنگ «علیه اشغال‌گران خارجی در افغانستان می‌دهد.»
هرچند در زمان مرگ اسامه بن لادن، القاعده دیگر نقش قابل توجهی در افغانستان نداشت، اما طالبان همچنان یک چالش اصلی برای نیروهای امریکایی، ناتو و افغان باقی ماندند.
خروج از افغانستان
در ماه جون ۲۰۱۱ میلادی، باراک اوباما، رییس‌جمهور امریکا از خروج ۱۰ هزار نظامی مستقر در افغانستان تا پایان همان سال خبر داد. او همچنان گفت که ۲۳ هزار سرباز دیگر تا سپتامبر ۲۰۱۲ میلادی از افغانستان خارج خواهند شد.
آقای اوباما همچنان گفت که پس از این، نظامیان امریکایی با روندی ثابت از افغانستان خارج خواهند شد و مأموریت این سربازان به تدریج از شرکت در عملیات‌های رزمی به پشتیبانی از ارتش افغانستان تغییر می‌کند. او گفت که سال ۲۰۱۴ روند انتقال تأمین امنیت به نیروهای افغان کامل می‌شود.
در سال ۲۰۱۴ میلادی، درحالی که نیروهای امریکایی مستقر در افغانستان به ۳۴ هزار نفر کاهش یافته بود، باراک اوباما اعلام کرد که نیروهای کشورش تا پایان سال ۲۰۱۶ میلادی به صورت کامل از افغانستان خارج می‌شوند. اما دوام خشونت‌ها و افزایش حملات ستیزه‌جویان سبب شد تا در ماه اکتوبر ۲۰۱۵، رییس‌جمهور امریکا اوضاع را برای خروج نیروهای امریکا از افغانستان نامناسب بخواند و تصمیم حفظ ۸ هزار و ۴۰۰ سرباز نیروهای امریکایی در افغانستان به منظور مبارزه با تروریزم و کمک و مشاوره به نیروهای افغان را تا پایان ۲۰۱۶ میلادی اعلام کند.
ورود دوباره
در حالی که مأموریت رزمی نیروهای ناتو و امریکایی در سال ۲۰۱۴ میلادی پایان یافت و این نیروها مسئولیت آموزش، پشتیبانی و مشوره‌دهی نیروهای افغانستان را به عهده گرفتند، بار دیگر پنتاگون یا وزارت دفاع امریکا از اعزام سربازان بیشتر به افغانستان خبر داد.
به دنبال ماه‌ها چانه‌زنی بر سر اعزام شمار بیشتر سربازان امریکایی به افغانستان، در اوایل ماه سنبله سال جاری، پنتاگون اعلام کرد که در حال حاضر ۱۱ هزار سرباز امریکایی در افغانستان حضور دارند. مقام‌های آمریکایی گفته‌اند که این تعداد نظامیان آمریکایی شامل نیروهای معمولی، ویژه، مخفی و موقت ارتش آمریکا است.
استراتژی جدید آمریکا
دونالد ترامپ، رییس‌جمهور ایالات متحده امریکا نیز پس از دوره اوباما، آمادگی خود را با طرح استراتژی جدید آمریکا در امر مبارزه با تروریزم در افغانستان اعلام کرد. او در زمان اعلان استراتژی خود گفت، راهبرد جدید کشورش بر ادامه حمایت از حکومت افغانستان و نابودی گروه‌های تروریستی و از بین بردن پایگاه‌های امن این گروه‌ها در پاکستان، متمرکز می‌کند.
او به نتایج عجولانه خروج نیروهای امریکایی از عراق اشاره کرد و گفت، خرج نیروهای کشورش از افغانستان به قدرت گرفتن گروه‌های تروریستی مانند داعش و القاعده منجر خواهد شد.
پا گرفتن داعش
حالا با گذشت 17 سال از حضور امریکا در افغانستان، با وجود هزینه‌های گزاف مالی و انسانی که صورت گرفته است، جنگ نه تنها در افغانستان خاتمه نیافته که روز به روز اوضاع امنیتی این کشور با پچیدگی تمام در حال وخیم‌تر شدن است.
از سویی نیز با دخالت‌های کشورهای منطقه در افغانستان، از سه سال به این طرف گروه داعش نیز در این کشور پاگرفته و به دنبال راه‌اندازی جنگ مذهبی، روز به روز بر شدت حملاتش می‌افزاید.
در تازه‌ترین حمله داعش در منطقه شیعه‌نشین غرب کابل، دو مرکز آموزشی و ورزشی هدف قرار گرفتند و ده‌ها تن کشته و زخمی شدند.
باشندگان غرب کابل و نهادهای امنیتی افغانستان همچنان بیم حملات داعش در ایام ماه محرم را دارند؛ از همین‌رو دولت طرح کمربند امنیتی را در منطقه غرب کابل در دستور کار خود گرفته است.
افزودن دیدگاه