مدیریتِ صنعت توریزم و گردشگری، خصوصا گردشگری پایدار در بسیاری از کشورها به منزله زنده نگهداشتن و معرفی نمادهای هویت فرهنگی، طبیعی، انسانی و از مهمترین بخشهـای اقتصادی به شمار میرود؛ از اینرو، پایداری در گردشگری، مستلزِم دید استراتژیک و توجه نظاممند به ابعاد فنی، فرهنگی، سیاسی، اقتصادی، تاریخی و محیط زیستی، در راستای استفاده موثر از جاذبههای گردشگری مطابق با نیاز امروز و حفظ و ماندگاری این منابع برای آیندهها است.
افغانستان با داشتن مناظِر زیبای طبیعی و آبدات بینظیر تاریخی، بِستر خوبی برای ترویج و گسترش صنعت توریزم و گردشگری بوده، اما نبود امنیت مطمئن و عدم توجه لازم حکومت مرکزی باعث گردیده تا از این سرمایه عظیم و کمنظیر ملی استفاده درستی صورت نگیرد. در این نوشته در رابطه به “نقشِ صنعت توریزم در بهبود اقتصاد ولایت بامیان” به گونه مختصر اشاره میگردد.
معرفی بامیان
ولایت بامیان در شمال سلسلهکوههای بابا و جنوب کوه هندوکُش، در مرکز افغانستان و در ارتفاعِ سه هزار متر از سطح بحر موقعیت دارد. بامیان یکی از باستانیترین ولایاتِ افغانستان است که برعلاوه دو تندیسِ تخریب شده بودا و صدها مغاره در اطراف آن، نخستین پارک ملی کشور (بند امیر) و اولین ساحه حفاظتشده را در دامنههـــای کوه بابا، در خود جای داده است. این ولایت با داشتن فضای آرام امنیتی، علاوه بر مجسمههای بودا، دارای ساحات حفاظت شده و تفریحی فولادی، موجودیت بِسترِ خوبی برای ورزشهای زمستانی(انتخاب اولین پارک اسکی در سطح کشور)، آبداتِ تاریخـی فراوانی نظیری شهر غلغله، شهر ضحاک، شهر شاهی، چهل ستون، درۀ اژدر، چهل برج، منطقه فیروز بهار، استوپه کلیگان و قلعههـــای “چهل برجِ” گوهرگین، کافری و چهل دُختران، و دهها مورد دیگر از آثارِ باستانی، توجه سیاحانِ فراوانِ داخلی و خارجی را به خود جلب نموده و با انکشاف آن دولت و مردم میتوانند سالانه عوایدِ خوبی را از درکِ توریزم به دست بیاورند.
مواردی که میتواند در رشد و توسعه صنعت توریزم نقش داشته و در بهبود اقتصاد مردم بامیان نقشِ بهسزایی بازی کند، از قرار زیر است:
۱ـ رونق و توسعه ترانسپورت
با وجودی که ولایت بامیان فاقد میدان هوایی استندرد و خطوط هوایی منظم و دایمی میباشد؛ با آنهم مشکلات فوق و چالشهای مسیر راههای آن، جلو حضور علاقهمندان و توریستان در این ولایت را نگرفته و سرازیر شدن سیاحان در فصولِ مختلف گرما و سرما، باعث رشد و رونق ترانسپورت زمینی این ولایت گردیده و از دَرَک آن عواید خوبی برای دولت، شرکتهـای مسافربری و مردم بامیان حاصل میگردد.
با وجود آنکه مسیرهـای زمینی منتهی به این ولایت در سـاحاتِ جلریز ولایت میدان وردک و درۀ غوربندِ ولایت پروان، اکثر اوقات تهدیدات جدی و بلند امنیتی دارند؛ با آنهم در سالهای اخیر با رشد گردشگری و رفت و آمد سیاحان در این ولایت، خدمـاتِ ترانسپورتی-اقتصادی نیز توسعه و رونق خوبی پیدا نموده است.
۲ـ هوتلداری و فروش مواد غذایی
شهر بامیان از جمله محدود شهرهای کشور است کــــه بر علاوه هوتلهای رایج کلاسیک و عمومی؛ دارای چندین چایخانه ویژهی بانوان و فامیلی نیز است که توسط خانمها مدیریت میگردد. وجود چایخانههای ویژه بانوان بامدیریت بانوان، باعث آسایش خاطر و آرامِش زنان و کودکان میگردد.
رشد صنعت توریزم، نه تنها باعث اعمار و ایجاد رستورانتها و هوتلهای مجلل در این ولایت گردیده؛ بلکه هوتلداری، فروش غذاهای محلی و سایر مواد غذایی در ساحاتِ باستانی، تفریحی و شهر بامیان رونق نسبتا خوبی پیدا نموده است. اگر در رابطه به امنیتِ راههای مواصلاتی این ولایت توجه جِدی صورت گیرد، میدان هوایی بامیان به صورت استندرد ساخته شود، خطوط هوایی و پروازهای منظم و معیاری ایجاد گردد، در آینده نه چندان دور، در توسعه مشاغل هوتلداری و استفاده و فروش غذاهای بومی، تغییرات مثبت و مفیدی رونما خواهند شد.
۳ـ فروش لبنیات و محصولاتِ زراعتی
تولید، بازاریابی و فروش لبنیات و محصولات زراعتی در این ولایت ارتباط مستقیم با گسترش گردشگری و توریزم دارد. تولیدات لبنی بامیان نظیر قروت، قیماق، پنیر، مسکه، ماست، شیر، چکه، دوغ و محصولاتِ زراعتی مانند کچالو، عسل و بعضی میوهجات در سطح کشور کمنظیر میباشند، با گسترش توریزم، فروش و قیمت این محصولات افزایش یافته و در اقتصاد ساکنین بامیان کمک شایانی خواهد نمود.
۴ـ بازاریابی و فروش صنایع دستی
از اینکه بیشترِ شهروندان بامیان زندگی روستایی دارند، چرخه اقتصادی آنها نیز پس از زراعت و مالداری؛ به صنایع دستی و فروشِ آنها وابسته است. صنایع دستی مُرَوِج در این ولایت شامل قالین بافی، ساختن نمد، بَرَگ، خامکدوزی و مورهدوزی میباشند کـه هر کدام آن در ظرافت و کیفیت، از شُهرت خوبی برخوردار است، همزمان با توسعه توریزم و ازدیاد سیاحان داخلی و خارجی، در تولید، بازاریابی و فروشِ آن، رونقِ قابل ملاحظهای رُخ داده و سبب بهبودی وضعیتِ معیشتی ـ اقتصادی خانوادهها خواهد شد.
علیالرغم آنکه نبود برق و ناامنی مسیرهای منتهی به بامیان از عمدهترین مشکلات فراروی مردم و صنعتگران این ولایت به حساب میروند؛ با آنهم باشندگان بامیان امیدوار اند که با سرعت گرفتنِ خدماتِ انکشافی ـ اجتماعی و رونقِ گردشگری، تولیدات و صنایع دستیشان، از حالت ابتدایی و انفرادی فعلی به شکل گروهی ـ تولیدی مدرن آن درآمده و راهیِ بازارهای منطقه و جهان گردد.