جابجایی معتادان، از دیگر ولایتهای کشور به بامیان، مسئولان محلی این ولایت را نگران کرده است. این مسئولان میگویند که انتقال معتادان، سطح جرایم را در این ولایت بالا برده و تهدیدی در برابر امنیت بامیان به حساب میرود.
طیبه خاوری، عضوی شورای ولایتی بامیان به خبرنامه میگوید: «از دو سه سال به اینسو معتادان از دیگر ولایتها، به ولایت بامیان منتقل میشوند. استراتژی انتقال معتادان از دیگر ولایتها به بامیان، امنیت این ولایت را به صورت جدی تهدید میکند و از سویی سطح جرایم را بالا برده، سبب گسترش پدیده اعتیاد در میان مردم ولایت شده است.»
خانم خاوری تصریح میکند که افراد معتاد از دو سال به اینسو، از ولایتهای همجوار و کابل به بامیان آورده شده و در مرکز بامیان رها میشوند.
او اضافه میکند: «گشت و گذار معتادان از نگاه روانی خود سبب تشویق دیگر مردم به سوی مصرف مواد مخدر میشود.»
با این حال ریاست مبارزه با مواد مخدر ولایت بامیان نیز با تأیید این گفتهها اضافه میکند: «ما در طی چند سال گذشته، معتاد کارتن خواب نداشتیم، ولی حالا با افزایش معتادان و گردآوری آنها از دیگر جاها به بامیان، کارتنخوابی در مرکز بامیان نیز افزایش یافته است».
به گفته این ریاست، به نظر میرسد این معضل روز به روز فراگیرتر میشود و اگر جلو انتقال و جابهجایی معتادان به مخدر در بامیان گرفته نشود، به زودی در این ولایت فاجعه خلق خواهد شد.
دستهای پنهان
محمد ابراهیم تولا، یکی از فعالین بامیان میگوید: «سال گذشته یک موتری که معتادان را از کابل به بامیان انتقال میداد، از مسیر بامیان در منطقه پسته شش پل، از سوی نیروهای امنیتی شناسایی شد و دوباره پس فرستاده شد.»
او اضافه میکند که از سرنوشت این موتر دقیقا اطلاع ندارد که دوباره به کابل برگشته یا خیر.
رییس اداره مبارزه با مواد مخدر بامیان نیز خاطرنشان میکند که یکی از مهمترین دلایل افزایش شمار معتادن در این ولایت، در کنار انتقال معتادان به بامیان، قرار گرفتن بامیان در مسیر ترانزیت مواد مخدر است و از طرفی دستهای پنهانی برای فراگیر شدن اعتیاد در این ولایت کار میکند.
آقاحسین نظری، رئیس مبارزه با مواد مخدر بامیان به خبرنامه گفت: «پس از پخش شدن خبری مبنی بر انتقال معتادان از دیگر ولایتها، ما مسئولین در جستجو شدیم. متأسفانه دریافتیم که سه موتر نوع فلانکوچ پر از افراد معتاد از ولایت فراه به بامیان منتقل شده، اما اینکه چه کسانی آنها را انتقال داده، معلوم نشد؟ نه تنها این، معتادان دیگری نیز از دیگر ولایتها به بامیان منتقل شده است.»
با این وجود عبدالرحمن احمدی، سخنگوی والی بامیان میگوید: «ما گزارش انتقال دو موتر نوع فلانکوچ پر از معتاد را دریافت کردهایم و تحقیقات در مورد جریان دارد.»
بنا به گفته وی، معتادان به مواد مخدر به صورت فردی نیز از ولایتها و کشورهای همسایه که مهاجر بودهاند، به بامیان آمدهاند.
نبود آمار دقیق معتادان
با این حال، محمد حسین نظری، رییس مبارزه با مواد مخدر بامیان میگوید که آمار دقیقی از معتادان به مواد مخدر در این ولایت ندارند، اما اضافه میکند: «بر اساس سروی دفتر مبارزه با جرایم مواد مخدر سازمان ملل متحد که چند سال قبل صورت گرفته بود، در آن زمان حدود پنجاه هزار افراد متأثر از مواد مخدر در این ولایت وجود داشته که با توجه به گذشت این چند سال، این رقم به دو برابر و حتی بیشتر از آن افزایش یافته است.»
با این حال مسئولین بامیان جمعیت این ولایت را ٧٠٠ هزار تن مىخوانند، اما سروى سال ١٣٩١ اداره احصائیه مرکزی، جمعیت بامیان را بیش از ٣٨۶ هزار تن تخمین زده و نظر به آمار سازمان ملل، جمعیت آن بیش از ۵٨۶ هزار تن اعلام شده است.
سخنگوی والی بامیان نیز در این مورد میگوید: «اعتیاد در بامیان افزایش داشته و براساس تخمین اداره محلی بامیان، بین ۱۰ تا ۱۲ هزار نفر در بامیان متأثر از مواد مخدر اند”.
اما عبدالرحمن احمدی خاطرنشان میکند، آماری که رییس مبارزه با مواد مخدر بامیان ارایه میکند، قابل قبول نیست: «اولا تاکنون در بامیان معتادان سروی نشده، و دوم با توجه به تعداد نفوس و وضعیت مردم بامیان، رقم ارایه شده واقعی به نظر نمیرسد. با این حال ما دوست نداریم حتی یک نفر در افغانستان بهخصوص در بامیان معتاد به مواد مخدر باشد، اما این شرایط سبب اعتیاد شده، تلاش اداره محلی این بوده که معضل اعتیاد را کنترول کرده و در جهت کاهش آن تلاش کند.»
با این وجود، محمد امین ابتهاج، یکی دیگر از فعالین مدنی بامیان میگوید که شمار معتادان بامیان به گونه چشمگیری افزایش داشتهاست.
این در حالی است که بر اساس گزارشها در افغانستان، بیشتر از سه و نیم میلیون نفر آغشته به مواد مخدر اند.
از سرگیری کشت خشخاش
با آنکه وزارت مبارزه علیه مواد مخدر و اداره مبارزه علیه مواد مخدر و جرایم سازمان ملل متحد در گزارشهایشان آورده که کشت خشخاش در بامیان به صفر رسیده، اما رییس اداره مبارزه با مواد مخدر بامیان میگوید که به دلیل ناامنیها، از دو سال به اینسو در شهرستانهای دوردست این ولایت کشت خشخاش از سر گرفته شده است.
محمدحسین نظری، رییس اداره مبارزه با مواد مخدر بامیان به خبرنامه میگوید: «با صفر شدن کشت خشخاش در بامیان در سالهای گذشته، تشکیلات ریاست مبارزه با موادر مخدر بامیان نیز کاهش یافت، یعنی از شمار کل پرسونل ما که در چند سال گذشته که بیش از 30 نفر بودند؛ حالا به کمتر از نصف رسیده است. به این اساس، در هر ولسوالی فقط یک مامور اداره مبارزه با مواد مخدر حضور دارد که با صعبالعبور بودن مناطق، یک نفر نمیتواند تمام نقاط را بررسی کند و جلو کشت تریاک و خشخاش را گرفته، مزارع را از بین ببرد».
وی خاطرنشان کرد: «باید بگویم که حلقاتی پشت پرده از فرصت استفاده کردهاست، به همین دلیل افراد متأثر و معتاد به مواد مخدر در بامیان افزایش سرسامآور داشتهاست. این وضعیت، زمینه تجارت پر رونق مواد مخدر را برای مافیای این پدیده محیا ساخته است.»
بنابر گفته این مقام مسئول، هماکنون در شهرستانهای ورس، سیغان، کهمرد، یکاولنگ ۲ و مناطق مرزی این ولایت، خشخاش کشت میشود.
با این حال، ریس زارعت، آبیاری و مالداری بامیان به خبرنامه میگوید: «در بامیان تریاک کشت نمیشود».
اما سخنگوی والی بامیان نیز با تأیید صبحتهای رییس مبارزه با مواد مخدر این ولایت، میگوید: «در دو سه نقطه بامیان سال گذشته تریاک به صورت جزئی کشت شده بود، اما مسئولین بامیان اجازه نخواهند داد تریاک در این ولایت حتی در همان سه نقطه دوباره کشت شود.»
این در حالی است که بر اساس گزارش ارایه شده از سوی وزارت مبارزه با مواد مخدر و اداره جرایم سازمان یافته ملل متحد، شمار زارعان تریاک در افغانستان نسبت به سال ۹۵، ۱۱ درصد افزایش داشته است.
بر اساس این گزارش، ساحات تحت کشت کوکنار در افغانستان در سال گذشته ۳۲۸ هزار هکتار زمین را در بر میگیرد که این رقم یک افزایش ۶۳ درصدی را نظر به سال ۹۵ نشان میدهد.
طرح بدیل معیشت
با این حال رییس مبارزه با مواد مخدر بامیان میگوید که این ریاست در طول چند سال اخیر در کنار آگاهیدهی به مردم، تلاش کرده طرح بدیل معیشت را در بامیان ترویج دهد.
طرح بدیل معیشت روی بهبود وضع زندگی دهقانان تمرکز دارد و بنابر گفته مسئولان، ریاست مبارزه با مواد مخدر از دهقانان حمایت کرده و برای خانوادهها باغچههای خانگی احداث کرده است.
در کنار اینها، رییس اداره مبارزه با مواد مخدر از باشگاههای ورزشی و فعالیتهای ورزشی نیز نام میبرد که همه در قالب طرح بدیل معیشت راهاندازی شدهاست، اما نظر به توقع این اداره، این فعالیتها خیلی موثر نبوده و اعتیاد به خانهها رسیده است.
با این حال رییس امور زنان بامیان به خبرنامه میگوید که سیاست دولت در قبال مبارزه با پدیده اعتیاد در کل افغانستان ناکارآمد است.
کریمه سالک، رییس امور زنان بامیان با اشاره به افزایش شمار معتادن مواد مخدر میگوید: «دولت برای ارگانهای محلی وظیفه داده تا با ترویج طرح بدیل معیشت، جلو کشت تریاک را گرفته و از اعتیاد جلوگیری کند. ما برای تطبیق طرح بدیل معیشت تلاش میکنیم که مشکلات معیشتی مردم حل شود، اما این طرح جلو فراگیر شدن معضل اعتیاد را نمیگیرد و دولت نیز برای رسیدگی به مشکلات مردم توجه نمیکند.»
فعالین مدنی بامیان هم میگویند که به دلیل مشکلات معیشتی، فقر و دسترسی نداشتن به مراکز صحی، تعدادی از باشندگان بامیان از تریاک به عنوان دارو استفاده میکنند؛ چیزی که به گفته این فعالین، سبب افزایش معتادان به مواد مخدر شده است.
عبدالرحمان احمدی، سخنگوی والی بامیان نیز میگوید: «مسئولان محلی بامیان در کنار حمایت از طرح بدیل معیشت، در راستای عملیسازی آن گام برداشته و همچنان به مردم آگاهیدهی کردهاند، اما به دلیل اینکه ۵۰ درصد مردم بامیان زیر خط فقر زندگی میکنند و برای درمان از مواد مخدر استفاده میکنند، پروسه مبارزه با مواد مخدر در بامیان به چالش کشیده شده و امکاناتی که دولت برای ما فراهم کرده، برای حل مشکلات کافی نبوده و نیست.»
رییس امور زنان بامیان به خبرنامه میگوید، در مناطقی از شهرستان ورس، حدود ۹۵ درصد از ساکنان به گونهیی به مواد مخدر آغشته شده و مادران نیز سبب گسترش آن میشوند.
اعتیاد مادران
محمد حسین نظری، رییس اداره مبارزه با مواد مخدر بامیان نیز از وضعیت مبارزه علیه مواد مخدر در این ولایت ابراز نگرانی کرده و میافزاید: « عدم توجه جدی و لازم دولت و نهادهای بینالمللی، جهت مبارزه با این پدیده در ولایت بامیان نگرانکننده است و اگر توجه نشود، وضع از این وخیمتر میشود.»
بنابر گفته آقای نظری، در بعضی نقاط بامیان، اعتیاد و افراد متأثر از مواد مخدر، اکنون به ۴۰ درصد رسیده و این احتمال میرود که این رقم با دوام وضعیت، در آینده نه چندان دور چند برابر شود.
او اضافه میکند: «متأسفانه اعتیاد به خانوادهها سرایتکرده، زنان و کودکان را نیز در این ولایت مبتلا ساختهاست؛ چیزیی که هر لحظه اعتیاد را وسعت میبخشد.»
رییس امور زنان بامیان نیز در گفتوگو با خبرنامه این گفتهها را تأیید میکند و میگوید: «در بعضی از نقاط بامیان زنان از تریاک به عنوان درمانکننده استفاده میکنند که به مرور زمان به اعتیاد میانجامد و مادران معتاد، کودکانشان را نیز معتاد میکنند.»
توجه ناکافی حکومت مرکزی و جامعه جهانی
با این وجود، عبدالرحمان احمدی، سخنگوی والی بامیان میگوید: «دولت مرکزی و سایر نهادها به درخواست ما برای مبارزه با مواد مخدر در این ولایت تا حدی پاسخ داده، اما با توجه به مشکلات، کاری که دولت مرکزی و سایر نهادها در بامیان کرده، به هیچ عنوان بسنده نیست و ما از دولت و نهادهای که در راستای مبارزه با مواد مخدر کار میکنند، میخواهیم در این زمینه توجه کنند.»
به گفته این مسئول محلی، دو مرکز تداوی معادان در بامیان که از تجهیزات و امکانات کافی برخوردار نیست، برای حل معضل اعتیاد کارآ نیست.
در چنین شرایطی، همه مسئولان محلی بامیان هشدار میدهند، در صورتی که جامعه جهانی و دولت مرکزی برای رسیدگی به این معضل در بامیان اقدام عملی نکنند، این احتمال میرود که گروه های مخالف دولت و دهشتافگنان، از افراد معتاد، بعد از آموزش در کمپهای آموزشی، به عنوان نیروی کاری در انجام حملات تروریستی در بامیان و در سطح کشور استفاده کنند.
آنها تصریح میکنند که برای معتادان فقط رسیدن مواد مهم است؛ به همین دلیل با توجه به وضعیت بد امنیتی در سراسر کشور، قاچاقبران مواد مخدر و گروههای مخالف دولت به آسانی میتوانند از آنها در فعالیتهای خرابکارانه کار گیرند.
محمد حسین نظری، رییس اداره مبارزه با مواد مخدر بامیان در گفتوگو با خبرنامه، خطاب به حکومت مرکزی سه پیشنهاد مشخص را ارائه میدهد: «اکیدا از دولت مرکزی و سایر نهادها میخواهم که جلو انتقال معتادان مواد مخدر را به بامیان بگیرند و معتادان موجود در بامیان را جمعآوری کنند و زمینه ترک اعتیاد را برای آنها فراهم کنند».
وی افزود: «در قدم دوم درخواستم این است که پرسونل ریاست مبارزه با مواد مخدر را هرچه زودتر افزایش دهند، تا جلو کشت خشخاش و ترک در بامیان گرفته شود».
و در قدم بعد، آقای نظری تصریح کرد: «شفاخانه ترک اعتیاد بامیان مجهز نیست، آنرا تجهیز کرده و در کنار آن به دلیل آمار بلند معتادان، شفاخانه ترک اعتیاد دیگری باید اعمار کرده، آنرا تجهیز کنند، وگرنه این سونامی خاموش به زودی به فاجعه خواهد کشید و این ولایت امن، ناامن شده و تهدیدی برای سایر ولایتها و حتی پایتخت خواهد بود».