شورای علمای شیعه افغانستان با تشکیل یک نشست اضطراری در پیوند به حادثه خونین دوم ثور در یک مرکز توزیع تذکره در حوزه ششم شهر کابل، از مردم خواسته تا زمانیکه امنیت اطمینانبخش و همهجانبه مردم تأمین نگردیده، جهت گرفتن تذکره و ثبتنام برای رأیدادن در انتخابات شرکت نکنند.
در یک خبرنامه شورای علمای شیعه افغانستان آمده است که «متأسفانه دولت وحدت ملی در تأمین امنیت مردم، به خصوص در واقعه اخیر ناکام و ناموفق بوده و به دلیل ناتوانی یا خدای ناخواسته سهلانگاری مسئولین امنیتی، هر روز شاهد به خون غلتیدن مردم مظلوم و بیدفاع خودمان هستیم».
این شورا در این خبرنامه تأکید کرده که «از همه مردم مسلمان افغانستان به ویژه آنهایی که طلایهدار و حامی مردمسالاری دینی در این کشور بوده و هستند، میخواهیم که: با توجه به ناامنیهای فزاینده در کشور، تا امنیت اطمینانبخش و همهجانبه مردم تأمین نگردیده، جهت گرفتن تذکره و ثبتنام برای رأی دادن در انتخابات شرکت نکنند. چون حفظ جان مردم مهمتر از هر مسأله دیگر است».
شورای علمای شیعه افغانستان خطاب به دولت این کشور خاطرنشان نموده که باید در جهت تأمین امنیت مردم توجه جدی داشته و همچون گذشته در حفظ جان و امنیت مردم کوتاهی ننماید تا بنیانهای مردمسالاری دینی آسیب نبیند.
با این حال آگاهان بخش انتخاباتی این اعلامیه علمای شیعه افغانستان را نگرانکننده میخوانند و تأکید دارند که این اعلامیه به دلیل نفوذی که علما در جامعه افغانستان دارند، میتواند بر میزان مشارکت مردم در انتخابات تأثیر منفی داشته باشد.
برنا صالحی، آگاه مسائل انتخاباتی به خبرنامه گفت: «این اعلامیه در حال حاضر موقتی و مشروط میباشد و در صورتکه دایمی شود و انتخابات از سوی یک قوم تحریم شود، بخش بزرگ مشروعیت انتخابات زیر سوال میرود».
آقای صالحی تأکید کرد: «در صورتی که انتخابات از سوی یک قوم در افغانستان تحریم شود، بخش کلانی از مشروعیت آن را زیر پرسش میبرد و حتی انتخابات برگزار نخواهد شد. یکی از شرایط انتخابات، عمومیبودن آن است که همه اقوام و طیفها را در بر بگیرد.»
با این حال این آگاه بخش انتخاباتی تصریح میکند که حکومت در مشوره با رهبران سیاسی و مذهبی جامعه هزاره، این مسأله را حل کند و امنیت انتخابات به ویژه امنیت مناطق هزارهنشین را که حالا بیشتر آسیبپذیر شده، بهصورت شاید و باید تأمین کند.
نگرانی ناظران انتخاباتی
نهادهای ناظر انتخاباتی افغانستان میگویند که علما نقش برازندهیی در چگونگی تصمیمهای جمعی در افغانستان دارند. به گفته آنان، کمیسیون مستقل انتخابات برای تشویق مردم در سهمگیری روند انتخابات همواره از علما کمک خواسته است. با این وجود در صورتی که قضیه برعکس شود، این امر به مراتب روی روند انتخابات تأثیر منفی گذاشته و از میزان مشارکت مردم کاسته میشود.
رحمتالله صالحی، مسئول بنیاد انتخابات آزاد و عادلانه افغانستان(فیفا) به خبرنامه گفت: «از اینکه 99 درصد مردم افغانستان مسلماناند و مسایل دینی و اعتقادی پیش آنان نقش بالا دارد، گفتار علما و تبلیغ آنان نقش مهمی دارد. با این وجود، چنین اعلامیهیی میتواند نقش مردم را در پروسه انتخابات کمرنگ کند.»
آقای صالحی میگوید، گرچند در قانون انتخابات سطح مشارکت مردم به عنوان یک معیار مشروعیت اشاره نشده و قید نشده که چقدر مردم در انتخابات شرکت کنند تا انتخابات مشروعیت پیدا کند، اما از نگاه مشروعیت اجتماعی و مردمی، طبعا تأثیر منفی دارد.
از سویی هم مسئولان بنیاد انتخابات شفاف افغانستان(تیفا) تأکید دارند که اعلامیه علمای شیعه در چنین وضعیت امنیتی، زیاد واقعبینانه نیست. آنان تاکید دارند که علما به جای اینکه انتخابات را تحریم کنند، مردم را تشویق کنند که برای تامین امنیت انتخابات با نیروهای امنیتی همکاری نمایند.
آنان تأکید دارند که این اعلامیه آنقدر محسوس نیست که مانع مشارکت یک قوم در روند انتخابات شود، اما بازهم آنان نگران مشارکت مردم در انتخابات اند.
نعیم ایوبزاده، رییس تیفا به خبرنامه گفت: «من چنین موضعگیری را زیاد محسوس نمیدانم، چون قوم هزاره اراده خود را برای سهمگیری در چنین روندها ثابت کرده است. اما با آنهم از مشارکت مردم نگران هستیم، خواست ما از علما این است که مردم را در چنین پروسههای ملی تشویق و ترغیب کنند.»
با این حال مقامهای کمیسیون مستقل انتخابات افغانستان تأکید دارند که نیروهای امنیتی افغانستان برنامهریزیهایی را برای تأمین امنیت انتخابات دارند و تلاش میکنند که از اتفاق ناگوار جلوگیری کنند. آنان از علمای افغانستان میخواهند که در روند انتخابات همکار باشند.
ملیحه حسن، یکی از کمیشنران کمیسیون انتخابات به خبرنامه گفت: «حرفهای علمای دین در جامعه ما تأثیرگذار و قابل قبول است. ما امیدوار هستیم با جایگاهی که علما در کشور دارد، حرفهای آنها تأثیر خوب و مثبت بالای انتخابات داشته باشد، نه تأثیر منفی.»
تحریم یا فشار بر حکومت
شماری از آگاهان بخش انتخاباتی در افغانستان میگویند که علمای شیعه با این اعلامیه میخواهند فشارها را بر حکومت به خاطر تأمین امنیت مراکز ثبتنام و رأیدهی بیشتر کنند. به گفته آنان، این حق هر شهروند است که با کمال خاطر به طرف صندوقهای رأی برود و امنیت آنان تأمین باشد.
برنا صالحی، آگاه بخش انتخاباتی به خبرنامه میگوید، این واکنش علمای شیعه افغانستان در برابر حملهیی که در غرب کابل در یک مرکز توزیع تذکره صورت گرفت، بهجا است و در واقع حساسیت مردم هزاره را در برابر حفظ جانشان نشان میدهد.
او گفت: «من فکر میکنم که این اعلامیه موقتی است، و به خاطری که در بخش تأمین امنیت مراکز ثبتنام بر دولت بیشتر فشار بیاورند، این اعلامیه را صادر کردهاند. من فکر نمیکنم که جامعه هزاره بهصورت دایمی انتخابات را تحریم کند؛ به خاطر اینکه این قوم سیاسیتر از سایر اقوام در افغانستان بوده و سطح شرکتکردن آنان در انتخاباتهای گذشته گسترده و بیشتر از هر اقوام دیگر بوده است.»
از سویی هم مسئولان شورای علمای شیعه افغانستان حکومت را به سهلانگاری و کوتاهی در برابر حفظ جان مردم متهم میکنند و تأکید دارند که آنان چندین بار در جلسههایی که با مقامهای بلندپایه حکومتی داشته، طرحهای امنیتیشان را برای تأمین امنیت مراکز ثبتنام و رأیدهی در میان گذاشتهاند، اما حکومت این طرحها را نادیده گرفته است.
محمد حسین رضوانی، مسئول کمیسیون فرهنگی شواری علمای شیعه افغانستان به خبرنامه گفت: «حکومت در بخش تأمین امنیت ثبتنام رأیدهندگان و مراکز توزیع تذکره کوتاهی میکند. درست است که انتخابات برای ما اهمیت دارد، اما آنچه بیشتر برای ما اهمیت دارد، حفظ جان مردم است. وقتی ما حیات و زندگی مردم را نداشته باشیم، در آن صورت انتخابات به چه درد مردم میخورد؟»
با این حال حکومت افغانستان امروز پنجشنبه جلسه فوق العادهیی را به خاطر تأمین امنیت انتخابات در ارگ ریاست جمهوری برگزار کرده است.
در یک اعلامیه ارگ ریاست جمهوری افغانستان آمده است که «در این جلسه روی امنیت انتخابات، مراکز ثبت نام و توزیع تذکره، انتقال مواد مربوط به پروسۀ انتخابات، پیشنهادات احزاب سیاسی، آگاهی عامه و شفافیت در استخدام کارمندان کمیسیون مستقل انتخابات در مرکز و ولایات، بحث و تبادل نظر صورت گرفت.»
متهم شدن حکومت به مداخله در انتخابات
ریاست جمهوری افغانستان تمام ادارات دولتی در مرکز و ولایتهای افغانستان را بر اساس یک جدول زمانبندی رخصت داده که کارمندان این نهادها برای شرکت در انتخابات پارلمانی و شورای شهرستانها ثبتنام کنند.
The president has no right to order government employees & their families to get voting cards. Are they his slaves? Is elections an order-based process? If the president’s orders are met today, he will order all to whom they vote and to whom they don’t.#Afghanistan pic.twitter.com/0x1x6iov2r
— Arif Rahmani (@arifrahmanii) April 20, 2018
مقامهای حکومت افغانستان گفتهاند، بر اساس فهرستی که نشر شده، تمام کارمندان دولتی باید در مدت ده روز برای شرکت در انتخابات پارلمانی و شورای شهرستانها ثبتنام کنند.
پیش از این رییسجمهور غنی به همه والیهای افغانستان دستور داده بود تا از مأمورین دولتی بخواهند ظرف یک هفته با خانوادههایشان برای شرکت در انتخابات پارلمانی ثبتنام کنند.
اما شماری از نمایندگان پارلمان افغانستان به دستور رییسجمهور غنی انتقاد کرده و تأکید دارند که آقای غنی بهصورت غیرمستقیم در روند انتخابات مداخله میکند.
محمدعارف رحمانی، یکی از نمایندگان مجلس افغانستان به خبرنامه گفت: «رییس جمهور به والیان ۳۴ ولایت دستور میدهد تا کارمندان دولت و خانوادههایشان را وادار به ثبتنام کنند؟ مگر مردم برده و غلام ایشان است؟ مگر انتخابات دستوری است؟ اگر امروز این دستورها اجرا شد؛ فردا میتواند دستور دهد که به چه کسانی رأی دهند و یا اصلا رای ندهند؟»
از سویی هم نهادهای ناظر انتخاباتی نیز تاکید دارند که کسی بهصورت قانونی حق ندارد به خاطر مشارکت در پروسههای دموکراتیک بر مردم فشار بیاورد و آنان را مجبور به سهمگیری در این روندها کند.
آنان تأکید میکنند که تشویق و ترغیب مردم کار اشتباهی نیست، باید آگاهیدهی صورت بگیرد و مردم تشویق و بسیج شوند، اما نباید این مشارکت اجباری باشد.
نعیم ایوبزاده، رییس تیفا به خبرنامه گفت: «ما از برنامههای تشویقی و ترغیبی حکومت در این بخش استقبال میکنیم، اما هیچ کسی حق ندارد بر مردم فشار وارد کند یا تحمیل کند که این کار را بکند. تحمیل خلاف قانون اساسی است.»
مسوولان بنیاد انتخابات شفاف و عادلانه افغانستان(فیفا) نیز تأکید دارند در چنین شرایطی گرچند مردم افغانستان نیاز به تشویق رهبران و بزرگان دارند، اما نباید این امر به صورت «دستور» باشد.
رحمتالله صالحی، رییس بخش انتخابات فیفا به خبرنامه گفت: «این نگرانیها هم بهجا است که رییسجمهور بعد به همان اشخاص بگوید که شما به فلان کس رأی بدهی. اما خوشبختی در این است که در استعمال رأی اجبار نمیتواند بیشتر نقش داشته باشد. شاید کسی به امر شخصی برود رأی بدهد، اما رأی خود را بر اساس دستور او استعمال نکند.»