نگرانی بزرگ دیگر؛ افزایش سرسام آور شهرنشینی و آمار جدید سیگار در باره جمعیت شهری افغانستان

افغانستان در مرحله ی انتقال سریع به شهر نشینی که متأثر از اوضاع شکننده امنیتی و بیکاری در مناطق روستایی می باشد، قرار دارد.

به گزارش بازرس ویژه امریکا برای بازسازی افغانستان یا سیگار جمعیت شهری این کشور از 22 درصد در سال  2005 میلادی به 25 درصد درسال 2017 میلادی افزایش یافته است.

این رقم افزایش 3 درصدی جمعیت شهری این کشور را در طول 12 سال اخیر نشان می دهد. با وجود این که درصدی جمعیت شهری افغانستان 25 درصد در سال 2017 کمتر از میانگین جمعیت شهری در منطقه جنوب آسیا 32 درصد می باشد اما نرخ تمایل به  شهرنشینی در این کشور بالا ترین رقم را در میان کشور های منطقه نشان می دهد.

بر اساس گزارش دیگر که بانک جهانی نشر کرده جمعیت شهری افغانستان سالانه 5 درصد رشد می نماید که دو برابر نرخ میانگین رشد جمعیت شهری منطقه را نشان می دهد.

با ادامه این روند در 40 سال آینده حدود 15 میلیون به جمعیت شهر نشین افغانستان افزوده خواهد شد و در سال 2060 میلادی نیمی از جمعیت این کشور در شهر ها جا بجا خواهد.

این روند افزایش قابل توجه را در بخش تقاضا برای کار و فرصت های شغلی در پی خواهد داشت.  بر اساس گزارش بانک جهانی بیش از نصف جمعیت کنونی افغانستان را نوجوانان ۱۵ سال یا پایین‌تر از آن تشکیل می‌دهند که آنها نیز در سال‌های آینده، وارد بازار کار این کشور خواهند شد.

از سویی ‌هم، مسوولان اتحادیه‌ی کارگران افغانستان می‌گویند که همه‌سال ۴۰۰ هزار نیروی جدید وارد بازار کار این کشور می‌شود، اما تنها نصف تعداد این رقم قادر به دریافت شغل در افغانستان هستند.

نا امنی  و شکنندگی مداوم

نا امنی و شکنندگی مداوم اوضاع امنیتی در مناطق روستایی یکی از دلایل عمده مهاجرت به شهرهای افغانستان محسوب می شود. بر اساس گزارش سیگار دولت افغانستان تنها بر 65 درصد قلمرو خود تسلط دارد. در این گزارش به نقل از فرمانده نیروهای امریکایی و ناتو در افغانستان آمده است که بیشتر مناطق تحت تسلط مخالفان مسلح دولت مناطق روستایی این کشور است.

در همین حال، دفترسازمان  ملل متحد برای هماهنگی امور انسانی گزارش داده است که  در سال 2017 میلادی بیشتر از 19 هزار باشندگان روستایی افغانستان به دلیل نا امنی خانه های شان را ترک کرده اند.

بر اساس این گزارش در همین سال 261 مورد آفات طبیعی باعث بیجا شدن بیش از 11 هزار جمعیت روستایی در 33 ولایت افغانستان شده است.

آمار های اداره مبارزه با حوادث افغانستان رقم بیشتر از این میزان را نشان می دهد. بر اساس آمارهای این اداره تنها در یک سال گذشته حدود یک ملیون نفر در داخل افغانستان بیجا شده اند که اکثر شان به دلیل جنگ و نا امنی خانه ها و  روستا های شان را ترک کرده اند.

برعلاوه نا امنی، خشکسالی ها، نبود سیستم منظم آبیاری، روش های ابتدایی کشاورزی، عدم حمایت از کشاورزان و فرآورده های زراعتی سبب درآمد پایین در سکتور زراعت که بیشتر جمعیت روستایی در آن مصروف است باعث شده تا کشاورزان و مالداران به دنبال فرصت های شغلی بهتر و درآمد بیشتر به زندگی در  شهر ها  روی بیاورند.

چالش های شهر نشینی

اکثریت بیجا شدگان داخلی افغانستان به چند شهر بزرگ این کشور مانند کابل، هرات، قندهار و مزار شریف روی می آورد؛ در حالی که جمعیت ساکن این شهرها در حال حاضر بیشتر از ظرفیت و امکانات شهری موجود می باشد. به عنوان نمونه می توان از امکانات و زیرساخت های شهر کابل که برای 700 هزار باشنده ایجاد شده است نام برد که در آن بیش از 6 میلیون تن زندگی می کنند. به گزارش مجله گاردین کابل پنجمین شهر دنیا با رشد سریع نفوس می باشد. پایتخت افغانستان در عین حال برای 700 هزار باشنده طراحی شده است،  نفوس آن از 1و نیم  میلیون در سال 2001 میلادی به بالاتر از 6 میلیون در حال حاضر رسیدهکه بیش از 70 درصد باشندگان آن درساحات غیر معیاری زندگی می کنند.

فراهم آوری مسکن برای جمعیت شهری رو به افزایش یک چالش مهم به حساب می آید که بانک جهانی از چگونگی آن ابراز نگرانی کرده است. حکومت افغانستان با توجه به چالش‌های مهم شهری، برنامه‌های نظیری“برنامه اولویت شهری” و“پروژه بزرگ خانه سازی” در منطقه خواجه رواش کابل و امثال آن را به‌کمک مالی نهادهای بین‌المللی روی دست گرفته است اما با توجه به رشد چشم‌گیر جمعیت شهری افغانستان، این کشور نیازمند برنامه‌های بیشتر مدیریت شهری است.

علاوه بر همه این ها، در نبود برنامه های منظم و فراگیر برای مدیریت افزایش جمعیت شهری، چالش های جدی برای محیط زیست و آلودگی هوا در شهر های بزرگ نیز ایجاد شده است. در این میان ظرفیت اندک شهر داری ها و نهاد های مسول در مدیریت زباله ها و نبود سیستم منظم فاضلاب و آب های اضافی شهر ها به یکی از مشکلات جدی شهر نشینی در پایتخت و بزرگ شهرهای افغانستان مبدل شده است.

برنامه ریزی منظم

مدیریت روند رو به افزایش شهر نشینی در افغانستان مستلزم برنامه های منسجم و دراز مدت توسعه شهری و اشتغال زایی پنداشته می شود. به باور برخی از آگاهان، این برنامه ها بطور فراگیر باید شهر ها و مناطق روستایی این کشور را تحت پوشش قرار دهد تا از یک طرف نرخ بالای تمایل به شهر نشینی را کاهش دهد و از سوی دیگر برنامه های مسکن و مدیریت شهری در شهرهای بزرگ موثر واقع شود.

برنامه های گسترش امنیت و توسعه روستا ها، حمایت از کشاورزان و سکتور زراعت و فراهم آوری تسهیلات بهداشتی، آموزشی و اقتصادی در مناطق روستایی بر کاهش روند شهرنشینی موثر خواهد بود. از طرف دیگر وزارت شهر سازی و مسکن و شهرداری ها برای مدیریت سالم شهر های بزرگ نیاز به اجرای برنامه مدیریت زباله ها و سیستم فاضلاب شهری و ترویج فرهنگ شهر نشینی در میان مردم می باشد.