جنبش روشنایی در دومین سال از فعالیت خود امروز در مونیخ آلمان تظاهرات می‌کند. هواداران این جنبش از نقاط مختلف جهان به مونیخ سفر کرده و همزمان با برگزاری کنفرانس امنیتی مونیخ تظاهرات می‌کنند.
کنفرانس سالانه امنیتی مونیخ با حضور 500 سیاستمدار و کارشناس از جمله 20 نفر از سران کشورها و ده‌ها وزیر در هتل بایریشرهوف در مونیخ برگزار شده است و در آن به مسایل «سیاست خارجی، دفاعی و بحران‌های بین‌المللی پرداخته خواهد شد.»
کنفرانس امنیتی مونیخ از سال 1963 میلادی تاکنون همه ساله برگزار می‌شود که جنبه اجرایی ندارد اما بیشتر مشورتی است. کنفرانس امسال پنجاه و چهارمین دور از این نشست است که تا روز یکشنبه، 29 دلو ادامه دارد.
تظاهرات جنبش روشنایی همزمان با کنفرانس امنیتی مونیخ درحالی برگزار شده که پیش از این، این جنبش بیش از 35 تظاهرات را در سراسر افغانستان و شهرهای مختلف جهان برگزار کرده است. سلسله‌ای از تظاهرات‌های جنبش روشنایی در داخل و خارج از افغانستان همواره رهبران حکومت وحدت ملی این کشور را به چالش کشیده است.
جنبش روشنایی
جنبش روشنایی پس از 11 ثور 1395 خورشیدی در اعتراض به تصمیم کابینه حکومت وحدت ملی در پی تغییر مسیر لین برق وارداتی 500 کیلوولت ترکمنستان از مسیر بامیان-میدان وردک به سالنگ شکل گرفت. این جنبش حکومت افغانستان را متهم به اعمال تبعیض سیستماتیک نسبت به مناطق مرکزی افغانستان کرده و خواهان عبور لین برق وارداتی توتاپ از مسیر بامیان است.
استدلال این جنبش متکی بر دلایل فنی است که اعضای شورای عالی مردمی جنبش روشنایی همواره در بحث‌های خود آن را ارایه کرده و همچنان بر عملی شدن مطالعه کمپنی آلمانی فیشنر که ماستر پلان برق افغانستان را تهیه کرده، تاکید کرده است. فیشنر در مظالعه خود گفته که عبور لین برق وارداتی 500 کیلوولت ترکمنستان از مسیر بامیان-میدان وردک نسبت به مسیر سالنگ با آسیب‌های احتمالی کمتر مواجه است و نیز به توسعه افغانستان با فعال ساختن معادنی چون معدن آهن حاجی‌گک کمک می‌کند.
حکومت افغانستان اما پس از شکل گیری اعتراضات جنبش روشنایی، طرح بدیلی را ارایه کرد. این طرح که اکنون به گفته‌ی ریاست جمهوری افغانستان طی مراحل قانونی خود را سپری می‌کند، انتقال برق 220 کیلوولت از دوشی به ولایت بامیان است که در نخست قرار است برای 20 هزار فامیل برق توزیع کند.
جنبش روشنایی اما این طرح را رد کرده است. این جنبش استدلال می‌کند که حکومت افغانستان باید توسعه متوازن و عدالت اجتماعی را رعایت کرده و مطابق قانون اساسی این کشور با تمام شهروندان افغانستان یکسان برخورد کند.
حکومت افغانستان تاکنون به مطالبه جنبش روشنایی پاسخ مثبت نداده است. در یک مورد وزیر انژی و آب افغانستان اعلام کرد که تغییر مسیر لین برق وارداتی ترکمنستان از سالنگ به بامیان ناممکن است. استدلال او این بود که تغییر مسیر این لین در کابینه حکومت حامد کرزی، رییس جمهور پیشین افغانستان تصویب شده و در حکومت کنونی تغییر آن ممکن نیست.
تظاهرات
جنبش روشنایی پس از شکل‌گیری برای نخستین بار به تاریخ 27 ثور 1385 خورشیدی در کابل تظاهرات بزرگ خود را راه‌اندازی کرد. این تظاهرات از مصلی شهید مزاری، واقع در غرب کابل آغاز شد و در چهارراهی دهمزنگ شهر کابل خاتمه یافت. حکومت افغانستان با مسدود کردن مسیرهای منتهی به ارگ توسط کانتینر، مانع پیشروی معترضان شد.
دومین تظاهرات بزرگ این جنبش با رویداد خونین دوم اسد گره خورد. وقوع چند انفجار در محل گردهم‌آیی هواداران جنبش روشنایی در دهمزنگ شهر کابل، بیش از 80 کشته و 400 زخمی برجای گذاشت.
داعش مسئولیت این رویداد را بر عهده گرفت و کشته شدن شمار زیادی از جوانان جنبش روشنایی، دادخواهی این جنبش را وارد مرحله تازه کرد. حکومت افغانستان اما هنوز به مطالبه این جنبش پاسخ نداده بود و تحقیق در مورد عاملان انفجار دهمزنگ نیز تاکنون روشن نشده است.
فاتحه پس از یک سال
حمله بر معترضان جنبش روشنایی در دهمزنگ شهر کابل با واکنش‌های گسترده مواجه شد. حکومت افغانستان یک روز را ماتم ملی اعلان کرد و کشورهای مختلف و نهادهای بین‌المللی نیز واکنش نشان دادند. سازمان ملل حمله بر جنبش روشنایی را «جنایت جنگی» خواند.
یک سال پس از وقوع رویداد دهمزنگ، ارگ ریاست جمهوری افغانستان مراسم گرامیداشت از فاجعه دهمزنگ را برگزار کرد. اشرف غنی، رییس جمهور افغانستان در ماه اسد سال جاری کمیته فنی را جهت ازریابی مطالبات جنبش روشنایی ایجاد کرد تا خواسته‌های آنان را از لحاظ فنی بررسی کند.
مذاکرات بی‌نتیجه
کمیته فنی متشکل از نمایندگان حکومت افغانستان و اعضای شورای عالی مردمی جنبش روشنایی پس از یک سال از وقوع فاجعه دهمزنگ تشکیل شد. این کمیته درحالی تشکیل شده بود که چندین تلاش برای میانجی‌گیری میان حکومت و جنبش روشنایی بی‌نتیجه مانده بود.
دو طرف باهم گفت‌وگو کردند اما سرانجام در ماه قوس سال جاری جنبش روشنایی از پایان یافتن مذاکراتش با حکومت خبر داد و اعلام کرد که مذاکرات بدون نتیجه پایان یافته است.
شورای عالی مردمی جنبش روشنایی به تاریخ 15 قوس سال جاری اعلام کرد که «کمیسیون بررسی مطالبات مردم ناشی از لین انتقال برق 500 کیلوولت» مسیر بامیان-میدان وردک را از نگاه کیفی و کمی با منافع ملی افغانستان سازگار خوانده است.
اعضای این شورا در یک نشست خبری بار دیگر از کارشکنی مقام‌های حکومت سخن زده و اعلام کردند که همایون قیومی، مشاور رییس جمهور غنی که ریاست کمیسیون حقیقت‌یاب را بر عهده داشته، بر خلاف حکم آقای غنی از برگزاری جلسه پایانی کمیسیون و ارسال گزارش یافته‌های تخنیکی و ارایه راه‌حل پیشنهادی به رییس جمهور خودداری کرده است.
چرا بن‌بست؟
اعضای شورای عالی مردمی جنبش روشنایی می‌گویند که مذاکرات با ارگ ریاست جمهوری با فراز و فرودهای زیادی به همراه بود و این شورا طرحی را به رییس جمهور ارایه کرد. اما آنان ادعا دارند که به دلیل این‌که «ارگ را یک حلقه تمامیت‌خواه و فاقد نگاه ملی پرکرده سخنان اعضای شورای مردمی جنبش روشنایی شنیده نشد.»
محمد عارف رحمانی، عضو مجلس نمایندگان افغانستان و عضو شورای عالی مردمی جنبش روشنایی به خبرنامه گفت که «عمده‌ترین دلیل یا علت شکست مذاکرات این بود که هیأت حاکمه نگاه تمامیت خواهانه و استبدادی به سیاست دارند. آنان بدون هیچ دلیلی و صرف با نگاه قبیله با یک مسأله ملی برخورد کردند.»
نبی احمدی، یکی دیگر از اعضای شورای عالی مردمی جنبش روشنایی استدلال می‌کند که حکومت افغانستان تبعیض‌گرا است و «عمق قضیه را درک کرده است که اگر از دیدگاه‌های تبعیض‌گرایانه خود دست بردارد، تمام برنامه‌های آن افشا می‌شود.»
او به خبرنامه گفت که حکومت می‌خواهد داعیه و حرکت‌های چون حرکت و داعیه جنبش روشنایی را نادیده بگیرد زیرا پاسخ مثبت به این داعیه‌ها، «عدالت را در افغانستان تأمین می‌سازد و دموکراسی نهادینه می‌شود.»
پاسخ حکومت افغانستان اما این است که در آغاز شورای عالی مردمی جنبش روشنایی حاضر به مذاکره با حکومت نبودند و چندین بار هیأت حکومت را نپذیرفتند. اما به گفته شاه حسین مرتضوی پس از دوم اسد «در حالی‌که حکومت برای تامین برق بامیان تمام اقدمات و مراحل تدارکاتی را انجام داده است، از سوی دیگر رییس برشنا و مشاور رییس جمهور، قیومی با رهبران جنبش روشنایی در حال صحبت بوده تا دیدگاه‌های آنان را نیز داشته باشند.»
شاه حسین مرتضوی، سخنگوی ریاست جمهوری افغانستان به خبرنامه گفت که گفت‌وگوها منظم جریان داشت و طرح‌ها و دیدگاه اعضای شورای عالی مردمی جنبش روشنایی شنیده شده است.
آقای مرتضوی جزئیات بیشتر در مورد نتایج مذاکرات را به شرکت برشنا ارجاع داد و گفت که رییس این شرکت عضو کمیسیون بوده است. اما وحیدالله توحیدی، سخنگوی برشنا در پاسخ به سوال خبرنامه گفت که شرکت برشنا هر آن فیصله‌ای را که در نشست اخیر نمایندگان حکومت و جنبش روشنایی صورت گرفته، اجرا می‌کند.
او در مورد این‌که جنبش روشنایی حکومت افغانستان را به نشنیدن خواسته‌های این جنبش متهم می‌کند گفت که شرکت برشنا هرآنچه را که رهبری حکومت تصمیم بگیرد، اجرا می‌کند.
تظاهرات مونیخ
جنبش روشنایی در حدود دو سال پس از تشکیل و دادخواهی، اکنون در مونیخ آلمان تظاهرات کرده است. هرچند به نمایندگی از حکومت افغانستان در این کنفرانس کسی شرکت نکرده است، اما اعضای شورای عالی مردمی جنبش روشنایی می‌گویند که چون کنفرانس امنیتی مونیخ یکی از کنفرانس‌های مهم امنیتی در جهان است، آنان از این فرصت استفاده کرده و می‌خواهند جهانیان را در «جریان ستم و تبعیض و بی‌عدالتی هیأت حاکمه کابل قرار دهند.»
آقای رحمانی در این مورد گفت که هواداران جنبش روشنایی به اشتراک کنندگان کنفرانس امنیتی مونیخ خواهند گفت که بر جریان کمک‌های شان به افغانستان نظارت بیشتر به خرج بدهند تا کمک‌های آنان صرف «استحکام بنیان و بناهای استبداد در این کشور نشود.»
شورای عالی مردمی جنبش روشنایی استدلال می‌کند که از جامعه جهانی در مونیخ می‌خواهند که نباید در برابر تبعیض و بی‌عدالتی و قبیله‌گرایی و فساد سیاسی، مالی و اداری دستگاه حاکم در افغانستان بی‌تفاوت باشند.
از سوی دیگر در دو سال گذشته جنبش روشنایی خود نیز با چالش‌هایی روبرو بوده است. «فقدان انسجام سازمانی»، «آثار منفی ضربه سنگین دوم اسد سال گذشته»، «رسیدگی به خانواده شهدا و زخمیان همزمان با ادامه اعتراضات» و «تهدید و ارعاب و حاکمیت فضای سرکوب و تخریب از سوی دستگاه‌های امنیتی» از چالش‌های فراروی جنبش روشنایی عنوان شده است.
اعضای شورای عالی مردمی جنبش روشنایی درحالی از وجود این چالش‌ها سخن می‌زنند که پیش از این در چندین مورد نهادهای امنیتی افغانستان از عدم تأمین امنیت تظاهرات این جنبش و وجود تهدیدهای امنیتی سخن گفته‌اند.
این‌که تظاهرات در مونیخ و یا تظاهرات‌هایی از این دست از سوی جنبش روشنایی تاثیرگذار است یا خیر، همواره مورد بحث موافقان و منتقدان جنبش روشنایی بوده است. جنبش روشنایی استدلال می‌کند که از هر فرصت علیه تبعیض صدای خود را بلند می‌کنند اما عده‌ای به این باور اند که هواداران جنبش روشنایی به جای سفر به مونیخ و تظاهرات در آنجا، پول شان را در جای دیگر مصرف کنند زیرا چنین تظاهرات‌هایی بی‌نتیجه است.
با آنهم اعضای شورای عالی مردمی جنبش روشنایی استدلال می‌کنند که اکنون مردم به آگاهی رسیده و بیداری شهروندان افغانستان باعث شده تا برای دست یافتن به حقوق شان در سراسر جهان دادخواهی کنند. به گفته‌ی این افراد، جنبش روشنایی در پی این است که برای مصرف عادلانه کمک‌های جامعه جهانی به افغانستان دادخواهی کند و تلاش می‌کند که پروژه‌هایی که از سوی جامعه جهانی تمویل می‌شود، به‌گونه‌ی عادلانه در افغانستان اجرا گردد.
افزودن دیدگاه