صابونهای میوهای دستساز قندهار شهره بازارهای جهانی شده است. این صابونها از میوهها و گیاهانی چون هستهی انار، روغن بادام، هستهی زردآلو، پودینه و برخی مواد طبیعی دیگر ساخته میشود.
کارخانه ارغند در سال ۱۳۸۳ هجری خورشیدی در ولایت ناامن قندهار تاسیس شد و در آن زمان، تنها امور پروسس شیر را انجام میداد. پس از آن در سال ۱۳۸۷ خورشیدی در این کارخانه به تولید صابونهای جلدی و لوشنهای طبی گیاهی شروع کرد که توانست راه خود را به بازارهای کشورهای امریکایی، اروپایی و عربی باز کند و مورد استقبال قرار گیرد. اما با این حال هنوز محصولات کارخانهی ارغند در بازارها نایاب است.
سرور امانی، رییس کارخانه ارغند میگوید که برای تاسیس آن یکصد هزار دالر سرمایهگذاری کرده که در حال حاضر این کارخانه روزانه چهلکیلوگرام صابون تولید میکند اما از وضعیت مالی خوبی برخوردار نیست.
آقای امانی تاکید میکند که در صدد توسعه تجارت این کارخانه به ولایتهای ننگرهار، هرات و کابل بود اما مورد حمایت جدی قرار نگرفته و اکنون با وضعیت دشوار مالی روبرو است. او میگوید که کارخانهاش در حال سقوط میباشد.
کار متفاوت
سرور امانی، رییس این کارخانه به خبرنامه میگوید که بسیاریها در فکر تجارت و کسب و کار تجاری هستند. اما او دنبال کار مفید و متفاوت از دیگران بوده است؛ کار متفاوت که بتواند افغانستان را در سطح بینالمللی با چهرهی متفاوت و مثبت معرفی کند. امانی اضافه میکند که «از ۹ سال پیش دریافتم که کار متفاوت تولید صابونها و لوشنهای طبی که از مواد طبیعی است و از همان زمان به این سو کار ساخت صابون جریان دارد. در کشور ما بسیار کم است و به خارج، از جمله کشورهای امریکا و کانادا صادر میشود.» سرور امانی میگوید که صابونهای ساخته شده در کارخانه او طبی بوده و براساس فرمولهای کیمیاوی جهانی صحی تولید میگردد.
صابونهای طبی گران قیمت
رییس کارخانه ارغند میگوید که صابونها، لوشنها و مواد آرایشی که در کارخانه ارغند تولید میشود، طبی است. این صابونها از میوههای خشک، هسته میوهها و گیاهان طبیعی با کیفیت بالا تولید میشود.
آقای امانی میافزاید: «همهی کار ساخت این صابون با دست انجام میشود به جز روغن گیاهان که توسط ماشین گرفته میشود.»
کارخانه ارغند، هفت نوع صابون مختلف تولید میکند. سرور امانى میگوید که از انار، بادام کوهى، گلاب، زیره، بادام، و مغز دیگر میوهها در ساخت صابونهاى مختلف کار میگیرد که علاوه بر خوشبویى و خواص طبیعى، برای پوست نیز مفید است.
او افزود هر چند گروه متخصص طبى ندارد که صابون تولید شده و سایر مواد در بخش تداوى را توصیه کند اما آزمایشگاههایی در امریکا و کانادا پس از تجزیه تولیدات آن، معیارهای تولیدی این کارخانه را ستودهاند.
آقای امانی اضافه میکند که کار دستی و بهداشتی بودن و گران بودن مواد اولیه آن سبب میشود که هزینه تولید افزایش یابد و قیمت آن نیز بالا برود. به گفته او، به همین دلیل مردم حاضر نیستند پول زیادی را بابت خرید این محصول بپردازند. امانی اضافه میکند که «هر دانه صابون در بازارهای جهانی در حدو۲۰ تا ۳۰ دالر قیمت دارد و طبیعی است که مردم نمیتوانند این قیمت را بپردازند و ما هم محصولات را به خارج از کشور صادر میکنیم.»
امانی همچنان اضافه میکند که اکنون بازار فروش این صابونها در داخل افغانستان اندکی بهتر شده. محصولات و تولیدات صابون ارغند در شهرهای بلخ، کابل و جلالآباد قابل دسترس است که هر دانه آن ۴ تا ۶ دالر قیمت دارد.
اشتغالزایی برای نیازمندان
در کار تولید صابون و دیگر مواد تولیدی در کارخانه ارغند بهطور غیرمستقیم بیشتر از شصت نفر مصروف هستند که بیشتر این کارگران را خانوادهها و افراد نیازمند تشکیل میدهند.
سرور امانی میگوید که شماری از کارمندان کارخانه او، در شهرستانهای قندهار مشغول میباشند. این کارمندان بیشتر بوتههاى مختلف طبیعى را جمعآورى کرده و تعدادی دیگر مسئولیت مغز کردن هستهها را بدوش دارند و در بدل تمام کارهای شان دستمزد دریافت میکنند.
آقای امانی تاکید میکند که «ما میتوانستیم که برای تولیدات کارخانه ماشین و دیگر وسایل را به هر ترتیب که میشد، خریداریکنیم اما یکی از اهداف ما ایجاد شغل برای زنان و مردان اند و از همین رو ما بهجای به کارگیری ماشین افراد را استخدام کردیم و به آنان معاش میدهیم تا در ایجاد اشتغال سهمی هم داشته باشیم.»
مهارت زنان در کار تولید
هرچند براساس رسم و رواجهای موجود در شهر قندهار زنان کمتر میتوانند در اجتماع مشارکت داشته باشند اما با این حال در کارخانه ارغند قندهار ۱۲ نفر در بخش تولید صابون مصروف هستند که از آن جمع پنج خانم نیز در آن کار کرده و از همین طریق خانوادههای شان را تمویل مالی میکنند.
راضیه زازی یکی از همین کارمندان است. شوهر این بانو از کارمندان دولت افغانستان بوده و به گفته خودش در اثر انفجار ماین شهید شده است. خانم زازی شش فرزند دارد و میگوید که همه آنها کوچک اند و از این رو او مجبور به کار در خارج از منزل بود.
راضیه با تمام مشکلاتی که خانمها در ولایت ناامن قندهار دارند، به سختی میتواند در این کارخانه مشغول به کار شود. نرگس کارمند دیگر این کارخانه نیز داستان شبیه او را دارد و میگوید که همه خانمهایی که با او در تولید صابون همکار اند، با مشکلات اقتصادی مواجهاند و به کار نیاز دارند.
هرچند این کارمندان زن کارخانه ارغند از فشارهای بیرونی که برای محدودیت زنان در قندهار وجود دارد، شکایت دارند اما با تمام این فشارها آنان از کارشان راضی و خوشحال اند.
نرگس میگوید که کار او و زنان دیگر در بخش شکلدهی، رنگ، دیزاین و بستهبندی صابونها صبح تا ظهر انجام میشود و به ازای این کار خود حدود شش هزار افغانی دستمزد دریافت میکنند.
سرور امانی میگوید خرسند است که توانسته از مهارت زنان در حوزه تولید استفاده نماید و از طرفی برای آنان نیز زمینه کار برای رفع مشکلات اقتصادی شان را فراهم سازد.
آقای امانی میگوید که «به منظور ایجاد سهولت ما برای زنان بخش جداگانه را اختصاص دادیم تا آنان به فکر آرام و به راحتی بتوانند از مهارتهای شان کار بگیرند.»
در آستانه سقوط
با تمام اینها سرور امانی از مشکلاتی که در عرصه تولید با آن مواجه است، شکایت دارد. او میگوید که با دنیایی از امید ۹ سال پیش کارخانه تولیدی ارغند را راهاندازی کرد و با آنکه تولیدات خوب و باکفیت دارد اما دولت افغانستان از او حمایت نکرده است.
کارخانه تولیدی ارغند در شهر قندهار در محل مسکونی فعالیت میکند.
آقای امانی تاکید دارد که «دولت از ما حمایت نکرد با آن که در قندهار پارکهای صنعتی وجود دارد اما ما تا حال نتوانستهایم که در آن جا مکانی داشته باشیم. از این که بگذریم هنوز در قسمت صادرات صابون نیز با مشکل مواجه هستیم و هنوز مسئولان گمرک نمیدانند و تصور میکنند که میوهی خشک و… باید صادر شود در حالیکه تولید ما صابون و مواد بهداشتی آرایشی است و ما را با مشکلات مواجه میسازد.»
مسئول کوپراتیف یا کارخانه ارغند میگوید که نبود برق، عدم همکارى دولت و نبود راه ترانزیتى و ترانسپورتى در بخش صادرات، از مشکلات اساسى آنها است.
او افزود که حالا یک کیلوگرام صابون را از طریق هوا در بدل دو دالر انتقال میدهند و این برای آنها مصارف زیادی میباشد. در کنار آن پولقبضههای برق و کرایه تعمیر مشکل دیگری است که کارخانه ارغند با آن مواجه است. از این رو، کوپراتیف ارغند نه تنها که تعداد کارمندان خود را کاهش داده، بلکه سطح تولید آن نیز پایین آمده و اگر این مشکلات همچنان ادامه یابد بیم آن میرود که کوپراتیف مذکور بسته شود.