در تکاپوی پارلمان مسوول و حکومت کارآمد؛ ناهید فرید و رهبری الهام‌بخش زنانه در دنیای مردانه

ناهید فرید عضو مجلس نمایندگان افغانستان است. او در سال 2010 به نمایندگی از مردم هرات وارد مجلس این کشور شد. تحصیلات خانم فرید بیشتر در بخش حقوق و روابط بین‌الملل بوده و در سال 2009 از دانشگاه جورج واشنگتن فوق لیسانس خود را در رشته‌ی روابط بین‌الملل به‌دست آورد.

بازگشت ناهید فرید از آمریکا بعد از پایان تحصیل، درست زمانی بود که چند ماهی برای شروع ثبت‌نام داوطلبان برای ورود به شورای ملی مانده بود. او به‌تشویق خانواده‌اش وارد کارزار انتخاباتی می‌شود و بیشترین میزان رای را در میان داوطلبان زن در این ولایت بدست می‌آورد.

ناهید فرید در سال 2010 میلادی با شعار “پارلمان مسوول، حکومت کارآمد” وارد نهاد قانون‌گذاری افغانستان شد.

سفر آموزشی

ناهید فرید در ولایت هرات افغانستان متولد شده است. خانواده او بعد از تولدش به ایران مهاجرت کرد. ناهید آموزش‌های ابتدایی خود را در ایران به‌ پایان رساند و سپس به همراه خانواده‌اش به افغانستان بازگشت.

لیاقت و شایستگی او در تحصیل، مورد تحسین آموزگاران ایرانی قرار گرفته بود تا جایی که نمی‌گذاشتند به افغانستان بازگردد.

خانم فرید به خبرنامه می‌گوید که “من و خواهرم آنقدر توانسته بودیم در بین دوستان و مکتب جای باز کنیم که استادان ما حتی همان اسناد و دوسیه مکتب ما را به ما نمی‌دادند. استادان به پدر ما می‌گفتند که شما شاگردان لایق ما را می‌برید به افغانستان و آنجا چون امنیت نیست، ترک تحصیل می‌کنند.”

ناهید و خانواده‌اش با برگشت به افغانستان، زندگی تازه‌ای را شروع کردند. او می‌گوید: “وقتی به هرات آمدیم دیگر آن درد غربت را نداشتیم، احساس خودی بودن و صاحب بودن این سرزمین را با خود داشتیم.”

اما یک ماه نگذشت که حلاوت این دلخوشی به کام ناهید و خانواده‌اش که چند سالی بدور از کشورشان بودند، تلخ شد. طالبان شهر هرات را تصرف کردند و همه‌ی مکاتب دخترانه را بستند. با بسته‌شدن دروازه‌های مکاتب هرات، ناهید و هم‌نسلان ناهید برای شش سال تمام، خانه‌نشین شدند؛ مدتی طولانی که به گفته‌ی خانم فرید، او و هم‌قطارانش، سیاه‌ترین روزهای زندگی‌شان را تجربه کردند.

خانم فرید می‌گوید روزی که طالبان به هرات آمدند یک روز تلخ تاریخی برای او بوده است. چون او هیچ‌وقت فکر نمی‌کرد که روزی یک رژیم و جریانی روی کار آید که مانع آموزش دختران افغان گردد.

او از آوان ورود طالبان به هرات می‌گوید. “صبح روز شنبه بود، آماده شده‌ بودیم که مکتب برویم، مادرم آمد و گفت که کجا می‌روید، شهر را طالبان گرفته، نمی‌گذارند دختران به‌مکتب بروند. اما من به مادرم گفتم که مه باید مکتب بروم، مادرم برای اولین بار یک چادر برقع را به‌سرم گذاشت و من رفتم به مکتب. شاید 13 ساله‌ای بیش نبودم، وقتی به راه مکتب می‌رفتیم شهر کاملا عوض شده بود. خانم‌ها در سرک‌ها دیده نمی‌شدند. وقتی نزدیک مکتب رسیدیم، دیدیم که مکتب ما در میان دود و آتش می‌سوزد؛ طالبان مکتب ما را دَر داده بودند. ساختمان مکتب ما می‌سوخت و ما این صحنه‌ی تلخ را همینطوری خاموشانه نگاه می‌کردیم؛ صحنه‌ای که شش سالِ تمام، هرروز جلوی چشمانم تکرار می‌شد و به من می‌گفت که تو دیگر مکتب رفته نمی‌توانی.”

با این حال، وجود طالبان هم مانع از درس خواندن ناهید نشد. او تمام درس‌هایی که برادرش در مکتب می‌خواند را در خانه مرور می‌کرد و از استاد دیگری نیز برای آموزش کمک می‌گرفت.

11 سپتامبر

شانزده سال پیش، در 11 سپتمبر برج‌های تجارت جهانی در آمریکا هدف حملات تروریستی قرار گرفت و در حدود سه هزار شهروند آمریکایی در این حادثه جان دادند. اما این روز سبب شد تا زندگی مردم افغانستان تغییر کند.

ناهید فرید که حالا نماینده مردم در مجلس افغانستان است به خبرنامه می‌گوید که اگر یازدهم سپتامبر نمی‌بود او ناهید فریدی که حالا مردم می‌شناسند، نمی‌بود.

او حوادث بعد از 11 سپتامبر را اتفاق تاریخی و امیدی تازه برای زندگی خود و مردم افغانستان می‌داند؛ امیدی که شروع آن رفتن به پشت‌بام و تماشای هواپیماهای جنگنده آمریکایی بود که برای حمله به مواضع طالبان از سوی مردم استقبال می‌شدند.

کار در کنار تحصیل

با باز شدن فضا در افغانستانِ پس از طالبان، ناهید هم درس می‌خواند و هم کار می‌کرد. نیمی از روز به مکتب می‌رفت و نیم دیگر را در موسسه‌ای به نام “داکار” در برابر حقوقی اندک کار می‌کرد.

او می‌گوید : “من با کمترین معاش که زیر 50 دالر بود، کار را شروع کردم. کارهایم تایپ اسناد و این چیزها در این موسسه بود. چون تایپ را بلد بودم، همه‌ی اسناد آن را تایپ می‌کردم.”

شرکت او در دوره آموزشی دو ساله مدیریت (institute of leadership development )، دیدگاه او را نسبت به زندگی و آینده تغییر داد.

ناهید فرید در این مورد می‌گوید “پیش از این با خود می‌گفتم که یک کارمند عادی اداری می‌شوم، ازدواج می‌کنم و می‌توانم هزینه‌ی مالی خودم را تامین کنم. اما بعد از شرکت در این دوره آموزشی، دیدگاه من وسیع‌تر شد، آرزوها و هدف‌های من بزرگ‌تر از یک فرد عادی شد. حالا که به این‌جا رسیده‌ام، الهام همان راهنمایی‌ها و درس‌هایی بود که در این دوره آموختم.”

ناهید فرید پس از شرکت در امتحان کانکور، در دانشکده حقوق دانشگاه هرات به تحصیلاتش ادامه داد. اگر چه آرزو داشت تا در رشته طب قبول شود و داکتر شود.

به گفته ناهید فرید به ‌دلیل این که او در کنار درس‌ کار می‌کرد، نتوانست برای امتحان ورودی دانشگاه آمادگی بیشتری بگیرد. او پس از کامیابی در دانشکده‌ی حقوق، می‌خواست از این رشته انصراف دهد و برای کانکور سال بعد آمادگی بگیرد. اما در نهایت، تحصیل در رشته حقوق را بر رشته‌های انجنیری و طب ترجیح می‌دهد و حالا نیز از انتخاب خود راضی است.

خانم فرید هنگام تحصیل به همراه دیگر دختران دانشجو، در سال 2005، سفرهای تحصیلی به آلمان داشت. سفرهایی که نگاهش را به کلی تغییر داد و او را به ادامه تحصیل، مصمم‌تر ساخت.

سرانجام خانم ناهید فرید در سال 1387 لیسانس خود را از دانشگاه هرات بدست آورد. بعد از دوره لیسانس همراه با همسرش طارق فرید به آمریکا رفت و آن‌جا وارد دانشگاه جورج واشنگتن این کشور شده و در رشته روابط بین‌الملل به تحصیلاتش ادامه داد.

زندگی مشترک

او پیش از این که مدرک لیسانس خود را از دانشگاه هرات بگیرد با طارق فرید، نامزد شد. او از همسرش تقاضای شیربها و مهریه نداشته و گفته که می‌خواهد به تحصیلاتش ادامه دهد.

خانم فرید حالا یک دختر و پسر به نام‌های سارا و طاها دارد. سارا 8 ساله و طاها دو و نیم ساله است.

راه‌یافتن به پارلمان

“پارلمان مسوول، حکومت کارآمد “شعار انتخاباتی ناهید فرید برای ورود به مجلس افغانستان بود. او باور داشت که اگر پارلمان مسوولیت خود را به صورت درست ادا کند، می‌تواند حکومت را نیز اصلاح نماید.

او می‌گوید که در ابتدای آمدنش به پارلمان، تصور می‌کرد مجلس افغانستان می‌تواند هرکاری را که مسوولیت و در صلاحیتش می‌باشد را انجام دهد. اما اینک این نظر او کمی تغییر کرده است. انگشت انتقاد او در این قسمت به سمت حکومت است.

او می‌گوید “نظام به صدای مخالف احترام نمی‌گذارد، انتقاد سازنده را بر نمی‌تابد، به صدای مردم به نمایندگی از مردم وقعی نمی‌گذارد. تا روزی که ما نتوانیم این فرهنگ و این دید را نسبت به مجلس و نمایندگان تغییر بدهیم، نهادینه شدن دموکراسی را نمی‌توانیم شاهد باشیم.”

مثبت و منفی

خانم فرید می‌گوید که خاطره‌های خوش زیادی در طول 7 سالی که در مجلس افغانستان بوده، دارد. به‌گفته‌ی او مجلس افغانستان کارهای بزرگی را در طول این چند سال انجام داده است؛ کارهایی که راه را برای نسل‌های بعدی هموار ساخته است.

او گفت : “پارلمان افغانستان استیضاح‌های کلانی را به راه انداخت، ما پروژه‌های فساد وزارت‌های مختلف مثل معادن و تجارت و امثال آن را برملا کردیم که مردم بدانند که در نظام چه می‌گذرد. و حالا خیلی از این پروژه‌های فاسد برملا شده است که همه از این فساد می‌فهمند. “

این نماینده پارلمان اما خاطرات ناخوشایندی نیز از این خانه دارد. به‌گفته‌ی او خاطرات ناخوشایند او از این مجلس، زمانی است که مساله نمایندگی با چالش مواجه شد، روندهای قانونگذاری رنگ و بوی قومی و مذهبی به خود گرفت، استیضاح و نظارت برعملکرد حکومت نادیده گرفته شد و بودجه سالانه به صورت ناعادلانه توزیع گردید.

او از این موارد به عنوان بدترین خاطرات خود در مجلس یاد می‌کند.

نادیده انگاری مجلس

ناهید فرید با تجربه کاری چندین ساله در مجلس افغانستان با همه چالش‌ها و مشکلات حکومت و مجلس این کشور به خوبی آشناست. از نظر او عمده‌ترین چالش مجلس افغانستان، نگاه تقلیل‌گرایانه حکومت به این نهاد است.

از نظر این نماینده مجلس حکومت افغانستان به تصمیم‌های نمایندگان مجلس این کشور احترام نمی‌گذارد و آن‌ها را عملی نمی‌کند. به گفته او “قانون‌گذاری ما زیر سوال است. مصوبه‌های ما احترام نمی‌شود، فرمانی که صادر می‌شود از سوی پارلمان رد می‌شود، اما همانطور عملی است و قانون‌گذاری ما محترم شمرده نمی‌شود. “

ناهید فرید این دید حکومت به مجلس را در جهت تضعیف نهاد قانون‌گذاری افغانستان برای انجام مسوولیت ‌و بخصوص نظارت بر عملکرد حکومت می‌داند.

او می‌افزاید “اگر حکومت بخواهد پارلمان را تضعیف بکند، ضعیف بودن پارلمان به معنی ضعیف بودن نظام است. پارلمان یکی از قوه‌های بسیار مهم و تاثیر‌گذار حکومت است که صدای مردم است. با این وجود اگر رییس‌جمهور پارلمان را تضعیف می‌کند، نظام را تضعیف کرده. دولتی را تضعیف می‌کند که خودش نماینده آن است.”

فساد و ناامنی

به باور نماینده هرات در مجلس، در تضعیف این نهاد موارد دیگری نیز نقش داشته است. او از وجود فساد در مجلس از سوی برخی نماینده‌ها و هم‌چنین ناامنی به عنوان 2 عامل تاثیرگذار در جایگاه ضعیف مجلس نام می‌برد.

به گفته او تعدادی از نمایندگان در مجلس از صلاحیت‌های‌شان سوء استفاده می‌کنند اما این سوء استفاده در حدی نیست که گفته شود همه نمایندگان مجلس این گونه فعالیت می‌کنند. خانم فرید می‌گوید که این مورد باید به صورت جدی پی گیری شود چرا که سوء استفاده برخی از نمایندگان از اختیارات‌شان، در نهایت موجب ایجاد شکاف میان مردم و مجلس می‌گردد.

این نماینده مجلس به خبرنامه می‌گوید” فساد اداری همان‌طور که در سایر نهادها وجود دارد، در پارلمان نیز هست و حمایتی که باید از سوی مردم داشته باشد، متاسفانه مجلس افغانستان آن را نداشته است.”

نگاه به آینده

نگاه ناهید فرید به آینده، نگاهی متفاوت است. او از دوره پسا‌طالبان به عنوان فرصتی برای شکستن مرزهای قومیت، زبان و جنسیت یاد می‌کند که به عنوان یک فرصت برای رسیدن به آینده بهتر باید قدر دانسته شود.

به باور او تغییرات در افغانستان و هم‌چنین فعالیت او و دیگر نمایندگان مجلس، روزنه جدیدی است برای عبور از دشواری‌های امروز و حرکت به سوی معیاری ساختن فردا با حضور جوانان و به ویژه زنان افغانستان.

نماینده هرات در مجلس افغانستان می‌گوید که این مسیر را ناهید فریدهای دیگری باید ادامه دهند. صدایی که نیاز به هم صدا دارد.

 او می‌افزاید “این دروازه را باید ناهید فریدهایی دیگر از هر جنس، قوم، از هر زبان و هر ولایت باز نگه دارند. این نیز از راه کسب علم، تحصیل، نویسندگی و خبرنگاری ممکن است. حداقل مردم بفهمند و ببینند که چند نفر صدای آنها است و این صدا هر روز هم‌صداهای بیشتری پیدا می‌کند. این آرزوی من است.”

ناهید فرید که برای رسیدن به جایگاه امروزش تلاش‌های زیادی داشته و از موانع زیادی؛ از کودکی و مهاجرت گرفته تا کنون عبور کرده است، می‌گوید که پس از این نیز تلاش خواهد کرد تا زمینه حضور و ظهور افرادی دیگری را فراهم سازد تا با تلاش و پشتکار، روزنه امید را به روی مردم خسته از جنگ باز نگه دارند و این مسیر را تا رسیدن به آینده‌ای بهتر ادامه دهند؛ مسیری که او باور دارد به تنهایی ممکن نیست و همه اقشار جامعه و به ویژه جوانان و زنان باید با یکدیگر همراه و هم‌صدا شوند.