افغانستان به عنوان کشوری درگیر جنگ، پایینترین نرخ سواد در جهان را دارا میباشد.
بر اساس آخرین آمارهای منتشر شده از سوی مقامات افغانستان، بیش از 60 درصد مردم این کشور بی سواد هستند که بخش بزرگی از زنان این کشور را نیز شامل می شود. بر اساس این گزارشها، از آنجا که بیشتر زنان افغانستان در روستاها زندگی می کنند، از نعمت سواد محرومند.
پس از سقوط طالبان و روی کار آمدن نظام جدید در این کشور طی 16 سال گذشته، تلاشهای زیادی شده است تا میزان بیسوادی در افغانستان و بخصوص در میان زنان این کشور کاهش یابد. اما با این وجود نرخ بی سوادی در میان زنان این کشور همچنان بالاست.
با آن که حالا در افغانستان 36 نهاد تحصیلی دولتی و 126 نهاد تحصیلی خصوصی در بخش ارایه خدمات آموزش عالی در کشور فعال است، اما تا کنون در بسیاری از مناطق این کشور، به دلیل جنگ و ناامنی و هم چنین رسم و رواجهای نادرست، زنان نمیتوانند تعلیم یا تحصیل نمایند. با این حال تلاشها برای بالا بردن سطح سواد و آگاهی در زنان افغانستان ادامه دارد و نهادهای تعلیمی و تحصیلی زیادی نیز ایجاد شده تا در این رابطه فعالیت کنند.
از سوی زنان، برای زنان
یکی از این نهادهای بزرگ تحصیلی که به منظور آموزش زنان در عرصههای مختلف ایحاد شده مجتمع تعلیمی و تحصیلی مورا در کابل است که در سال 1394 تاسیس گردید. مورا به عنوان بزرگترین نهاد تعلیمی و تحصیلی در عرصه ارایه خدمات تربیتی، تحصیلی و صحی برای زنان در شهر کابل فعالیت خود را آغاز کرد. گفته میشود که این نهاد از سوی زنان و برای زنان، فعال شده است.
عزیزالله امیر، ریس مجتمع تعلیمی و تحصیلی مورا میگوید:” ما با توجه به ارزشهای اسلامی و افغانی و متابعت از قوانین نافذ کشور و با توجه به .محرومیتهای تاریخی زنان، مورا را تاسیس کردیم تا بتوانیم برای افزایش دسترسی زنان به تعلیم و تحصیل و بلند بردن ظرفیتهای آنان کار کنیم. مورا بر اساس نیازهای زنان و مشکلات اجتماعی، در بخشهای مختلف تعلیمی و تحصیلی برای دختران و زنان زمینههای بیپیشینه تعلیم و تحصیل را مهیا میسازد. آرزو داریم تا بتوانیم توسط مورا سطح بیسوادی را در افغانستان پایین بیاوریم و برای افزایش سطح سواد زنان، نقش حیاتی را ایفا کنیم.”
هرچند موسس این نهاد یک مرد است؛ اما اداره کنندگان این نهاد آموزشی بزرگ، زنان هستند.
این مجتمع با داشتن امکانات معیاری در بخشهای دانشگاه، انستیتوت علوم صحی، لیسه، کودکستان و خوابگاه خدمات منظم و معیاری را عرضه میکند.
مورا از روشهای پذیرفته شده بین المللی، استادان با تجربه در عرصه ملی و بین المللی و مواد درسی معیاری استفاده میکند. مورا نهاد تعلیمی و تحصیلی در کشور است که تنها برای زنان ایجاد شده است و توسط زنان تدریس و مدیریت میشود.
هم اکنون این نهاد 200 کارمند دارد که بیشتر آنها را خانمها تشکیل میدهند.
برای تاسیس این مجتمع آموزشی، 8 میلیون دالر سرمایهگذاری شده که گنجایش پذیرش 12 هزار دانشآموز را دارا میباشد.
موسسه تحصیلات عالی
مورا برای زنان شرایط تحصیل در دانشگاه را فراهم کرده است. موسسه تحصیلات عالی زنان افغان در مورا، در مقطع لیسانس دانشجو دارد و قرار است تا در آینده نزدیک در مقطع فوق لیسانس هم آغاز شرایط تحصیل را برای زنان فراهم سازد.
ذکیه خاشعی مدیر بازاریابی و یکی از استادان این موسسه به خبرنامه میگوید که نباید وجود رسوم و باورهای نادرست، مانع تحصیل زنان شوند. به باور خانم خاشعی “به مرور زمان باورهای نادرستی که مانع تحصیل زنان در محیط مختلط میشوند از بین میرود؛ اما تا گذشت این زمان، فرصت تحصیلی نیز از آنها گرفته خواهد شد.”
او می افزاید “مورا محیطی است که خانمهای علاقهمند به تحصیل میتوانند با خاطر آسوده در آن تحصیل کنند. هر چند فعلن تا مقطع لیسانس در این نهاد تدریس میشود؛ اما در آینده نزدیک زمینه تحصیل در مقاطع بالاتر نیز فراهم میشود.”
در این موسسه تحصیلات عالی، رشتههای طب معالجوی، اداره وتجارت، کمپیوتر ساینس و تعلیم وتربیه تدریس میشود.
خانم خاشعی همچنان اضافه میکند که در موسسه تحصیلات عالی زنان افغان استادان مرد نیز تدریس میکند. به گفته او، این نهاد در صدد یافتن زنان با ظرفیت علمی هستند تا تمامی استادان نیز خانمها باشند.
امکانات فراوان
مورا در محدوده 22 جریب زمین تاسیس شده و محیط سبز وسیعی دارد. مسوولان دانشگاه میگویند مورا در کنار اینکه یک مکان تحصیلی و تعلیمی است، با داشتن امنیت خوب یک محیط تفریحی مطمین برای دختران و خانمها میباشد. زمین این دانشگاه مربوط به سره میاشت (هلال احمر) است.
ذکیه خاشعی استاد این دانشگاه به خبرنامه گفت “ما اینجا محیطی را فراهم نموده ایم که زنان بتوانند به خاطری آسوده اینجا تحصیل کنند. زنانی که به دلایل گوناگون نتوانسته اند در محیط مختلط دانشگاههای دیگر درس بخوانند.”
خاشعی میافزاید “حتا برای محصلان ما که از ولایتها در اینجا درس میخوانند، خوابگاه مجهز وجود دارد. برای کودکانشان کودکستان و شیرخوارگاه ایجاد شده است. اصلن نیازی پیدا نمیشود که این خانمها از دانشگاه بیرون شوند و به این ترتیب با مشکل مواجه گردند.”
با این حال در محوطه این دانشگاه، کلینیک صحی نیز برای مواظبت شاگردان و محصلان وجود دارد. کتاب خانه ای با داشتن 22 هزار جلد کتاب، استادیوم ورزشی مجهز با وسایل پیشرفته، پارکهای تفریحی، خدمات انترنتی 24 ساعته، سوپر مارکت و سالون کنفرانس بزرگ از دیگر امکانات این مجتمع تحصیلی است.
بخش امنیتی و ترانسپورت مجتمع مورا را مردان اداره میکنند.
دومین مانع تحصیلی
خوابگاه دختران و زنان افغان در مجتمع تعلیمی و تحصیلی مورا، گنجایش 960 تن را دارا میباشد. در این مجتمع اکنون 1060 نفر مصروف آموزش هستند. از این جمله، 550 نفر در موسسه تحصیلات عالی، 260 نفر در لیسه درس میخوانند. 250 کودک نیز در بخش کودکستان این نهاد آموزش میبینند.
ذکیه خاشعی میگوید که بسیاری از محصلان این نهاد را خانمهایی از ولایتهای شمالی کشور تشکیل میدهند. در کنار اینکه زنان در این دانشگاه تحصیل میکنند برای فراهمآوری سهولت بیشتر، برای کودکانشان شیرخوارگاه در نظر گرفته شده، تا آنان به کودکانشان نزدیک تر باشند و وجود کودکشان مانعی برای درس خواندنشان نباشد.
خانم خاشعی میگوید که داشتن فرزند در افغانستان دومین مانع تحصیلی برای زنان است. خاشعی اضافه میکند ” ما با در نظرداشت این محدودیت محیط مناسبی برای این زنان ایجاد کردهایم.”
او میگوید که در مجتمع تحصیلی مورا، شیرخوارگاه برای نگهداری کودکان ایجاد شده تا دانشجویان در وقت فراغت بتوانند از کودکانشان خبر گرفته و به تغدیه کودکانشان برسند.
مکتب دختران افغان
بخش دیگر این مجتمع مورا، مکتبی است که با ارایه تمام خدمات معیاری برای دختران در نظر گرفته شده است.
در مکتب دختران افغان، 260 دانشآموز درس میخوانند. داشتن آزمایشگاههای مجهز و جداگانه برای هر درس، تدریس درسهای معلومات عمومی، محیط و صحت ،تدریس مضامین انگلیسی و کمپیوتر از صنف اول الی دوازدهم بر اساس یک برنامه خاص تدریجی از ویژگیهای این مکتب است.
تدریس تمامی درسها را استادان باتجربه که توسط رقابت آزاد استخدام شدهاند و مدرک لیسانس دارند، صورت میگیرد.
انستیتیوت علوم صحی
انستیتیوت علوم صحی زنان افغان که بخش دیگری از این مجتمع است، برای به میان آوردن زمینههای تحصیلی در عرصه علوم صحی برای زنان ایجاد شده است.
ذکیه خاشعی میگوید که در این انستیتوت، علوم صحی قابلگی عالی، نرسنگ عالی ، دواسازی، پروتیز دندان، تکنالوژی طبی، انستیزی، رادیولوژی و فزیوتراپی تدریس میشود.
برای کار عملی این دانشجویان، در داخل این مجتمع شفاخانه مجهزی نیز در نظر گرفته شده است تا در کنار این که دانشجویان دوره عملی را زیر نظر استادان فرا میگیرند، بتوانند برای دیگر دانشجویان و نزدیکانشان هم خدمات پزشکی ارایه نمایند.
مسوولان مجتمع مورا علاوه بر این برای شاگردان این نهاد، بخشی را در نظر گرفتهاند که خدمات مشاوره در امور آموزشی و روانی ارایه میکند. به گفته آنها، هر بخش از این مجتمع دارای بخش مشاوره جداگانه ای است تا در صورت لزوم برای دانش آموزان و دانشجویان خدمات مشاورهای ارایه کنند.
مجتمع مورا همانند بسیاری از نهادهای علمی و آموزشی دیگر در کابل و دیگر شهرهای بزرگ افغانستان، با هدف بالا بردن سطح علمی زنان این کشور ایجاد شده است.
به باور کارشناسان مسایل آموزشی این نهادهای تحصیلی در صورت بالابردن کیفیت آموزشی، هر کدام میتوانند در این مسیر نقش موثری داشته باشند.