حریم هوایی افغانستان؛ از نگرانی‌های امنیتی مدیریت هوافضا تا ناتوانی در تشخیص پروازهای مشکوک

اداره‌ی مستقل هوانوردی ملکی افغانستان، قرارداد کنترل، حفظ و مراقبت دستگاه‌‌های رادار این کشور را با یک شرکت فرانسوی امضا کرد.

مسوولان این اداره، هدف از نصب این سیستم را امن ‌سازی حریم هوایی افغانستان می‌دانند. محمد قاسم رحیمی، سخن‌گوی اداره‌ی مستقل هوانوردی ملکی افغانستان به خبرنامه گفت که با فعال‌ شدن این سیستم، مصونیت حریم هوایی این کشور بیشتر شده و ظرفیت ترافیک هوایی نیز بالا می‌رود.

به گفته‌ی مقام‌های اداره مستقل هوانوردی ملکی افغانستان، هزینه نصب و مونتاژ این سیستم، ۲۴ میلیون یورو پیش‌بینی شده و هر سال هزینه حفظ و مراقبت آن به 8.484 میلیون یورو می‌رسد. گفته می‌شود با فعال شدن این سیستم، حریم هوافضای افغانستان به‌ روی صفحه رادار ظاهر می شود، مصوونیت حریم هوایی این کشور گسترش یافته و ظرفیت ترافیک هوایی نیز بالا می‌رود.

آقای رحیمی گفت که “با این سیستم، خدمات ترافیک هوایی بیشتر شده و هواپیماها می‌توانند در ارتفاعی بالاتر (بیش از 29 هزار فت) پرواز کنند که این مساله به پایین آمدن هزینه سوخت آن‌ها نیز کمک می‌کند”.

مقام‌های حکومت افغانستان تاکید می‌کنند که نصب سیستم رادار (MLAT ) می‌تواند افغانستان را در ایجاد مسیرهای پروازی جدید کمک کرده و بُعد عمودی و افقی فاصله میان هواپیماها را کاهش دهد. با این وجود، با بهره برداری از سیستم رادار، هزینه پروازها از 500 دالر به 700 دالر در هر پرواز افزایش یافته که این افزایش براساس قوانین هوایی یا سازمان جهانی هوانوردی ملکی (ICAO) تعیین شده است.

امنیت حریم هوایی

قرارداد کنترل دستگاه‌های رادار در حالی به امضا رسیده که اخیرا، انتقادها از پرواز چرخ‌بال‌های مشکوک و ناشناس، در مناطق تحت کنترول طالبان افزایش یافته است.

ظاهرا، انتشار گزارش‌هایی درباره نشست چرخ بال‌های مشکوک درمناطق تحت اداره‌ی طالبان، حکومت را واداشته است تا به دنبال یافتن راه چاره‌ای برای حل این مشکل باشند.

یکی دیگر از نگرانی‌هایی که مقام‌های اداره هوانوردی افغانستان به آن اشاره می‌کنند، چگونگی انتقال محموله‌های این هواپیماها و چرخ بال‌های نظامی از حریم هوایی افغانستان است.

این مقام‌ها در عین حال تاکید می‌کنند که “بر اساس توافق‌نامه‌های امنیتی، فقط هواپیماها و چرخ بال‌های نظامی آمریکا وکشورهای عضو ناتو اجازه‌ی استفاده ازحریم هوایی افغانستان را دارند، نه دیگرکشورهای خارجی.”

با این وجود تاکنون چندین بار گزارش شده است که هواپیماهای کشورهای خارجی در هماهنگی با برخی مقام‌های محلی و زورمندان و بدون آگاهی مقامات مسوول در کابل، وارد حریم هوایی افغانستان شده و در ولایت‌های مختلف فرود آمده‌اند.

حدود یک سال پیش هوا پیمای مربوط به یکی ازکشورهای عربی در هرات فرود آمد که حامل برخی از بازرگانان عربی بود که برای شکار پرنده‌ به ولایت فراه آمده بودند. در ماه های گذشته نیز برخی رسانه ها و مقامات محلی از پرواز و فرود آمدن چرخبال های مشکوک و ناشناس در ولایت های بغلان، قندوز، سرپل و ننگرهار خبر داده بودند.

ناتوانی در تشخیص

با این حال سخن‌گوی وزارت دفاع افغانستان می گوید تا زمانی که سیستم رادار فعال نشود، این کشور هیچ نوع وسیله‌ای برای تشخیص هواپیماهای مشکوک ندارد.

آقای وزیری می‌گوید که بعد از افتتاح سیستم رادار در اداره هوانوردی افغانستان، این سیستم در وزارت دفاع این کشور نیز فعال خواهد شد.

مقام‌های امنیتی افغانستان تاکید می‌کنند که برای جلوگیری از پروازهای مشکوک در آسمان این کشور، برنامه‌هایی را روی‌دست دارند و در صورت اثبات چنین مواردی آن را از راه‌های دیپلماتیک پی‌گیری می‌کنند.

دولت وزیری، سخنگوی وزارت دفاع افغانستان به‌خبرنامه گفت که “تمام نیروهای دفاعی و امنیتی ما برای دفاع از حریم هوایی و زمینی کشور آماده هستند. به آنان دستور داده شده که در صورت شناسایی هواپیماهای مشکوک، مانع پرواز آنها شده و دستور شلیک به آنها داده شده است.”

افزایش هزینه عبور

حریم هوایی افغانستان روزانه به صورت میانگین شاهد ۳۰۰ تا ۵۰۰ پرواز می باشد. پروازها و عبور و مرور از آسمان افغانستان از ۹ مسیر هوایی انجام می شود.

مقام‌ها در اداره هوانوردی ملکی افغانستان تاکید می‌کنند که براساس تصمیم کابینه این کشور هزینه عبور از حریم هوایی افغانستان از 400 دالر به 500 دالر افزایش داده است.

قاسم رحیمی، سخن‌گوی اداره هوانوردی ملکی افغانستان به خبرنامه گفت که “از یک سال به این سو به دلیل افزایش خدمات بهتر حمل و نقل هوایی و هم‌چنان، شبانه روزی شدن فعالیت میدان هوایی بین المللی حامد کرزی،‌ درآمد مالی اداره مستقل هوانوردی ملکی تا 25 درصد افزایش یافته است.”

به گفته‌ی مقام‌های اداره هوانوردی افغانستان، در سال 2016 میلادی این کشور از پروازهای عبوری از آسمان افغانستان، 40 میلیون دالر درآمد داشته است. با این وجود این مقام‌ها ابراز امیدواری می‌کنند که با نصب سیستم رادار، درآمد این کشور از پروازهای عبوری، به 58 میلیون دالر افزایش پیدا کند.

این مبلغ از طریق انجمن بین المللی حمل و نقل هوایی افغانستان که شرکت های هوایی هم عضویت آن را دارند، جمع آوری شده و به شکل الکترونیک به حساب دولت افغانستان واریز می شود.

راهرو کلیدی

از سوی دیگر مقام‌های اداره مستقل هوانوردی افغانستان می‌گویند که مسیر هوایی این کشور تا 16 کریدور افزایش خواهند داد.

در حال حاضر ۲۰ شرکت هوایی در افغانستان فعالیت دارند که ۱۵ شرکت آن خارجی و ۵ شرکت آن داخلی می باشد. افغانستان با ۱۲ کشور دیگر در بخش حمل و نقل هوایی موافقت‌نامه امضا کرده است.

سیستم حمل و نقل هوایی افغانستان در ۲۷ ولایت فعال است و به گفته‌ی مقام‌های اداره مستقل هوانوردی، تلاش ها برای توسعه آن به تمام ولایات افغانستان جریان دارد.

فضای هوایی افغانستان که یک راهرو کلیدی میان اروپا و آسیا است، بعد از سقوط حاکمیت طالبان در سال ۲۰۰۱ میلادی، توسط نیروهای بین المللی با رهبری ایالات متحده آمریکا مدیریت می شد.

در سال ۲۰۱۰ پرواز خطوط هوایی افغانستان به کشورهای اروپایی، به دلیل نداشتن معیارهای ایمنی بین المللی توسط کمیته امنیت پرواز اتحادیه اروپا تحریم شد. این تحریم ها بر پروازهای افغانستان به آلمان، هند، پاکستان، ترکیه، آسیایی مرکزی و کشورهای حوزه خلیج فارس نیز تاثیر گذاشته بود.