عسل افغانستان؛ از کاهش واردات تا افزایش چشم‌گیر تولیدات

مقام‌های وزارت زراعت، آبیاری و مالداری افغانستان اعلام کرده اند که میزان تولید عسل این کشور نسبت به سال گذشته حدود 15 درصد افزایش یافته است. این مقام‌ها می‌گویند که در سال 2015 میران تولیدات عسل این کشور به 1864.500 کیلوگرام می‌رسید اما این رقم در سال 2016 میلادی به 2144 کیلوگرام رسیده است.

لطف الله راشد، سخنگوی وزارت زراعت افغانستان به خبرنامه گفت که میزان تولید عسل در افغانستان از سال 2008 بدینسو سیر صعودی داشته است. به گفته‌ی آقای راشد میزان تولید عسل در سال‌های 2008 و 2009 به 1 هزار تُن می‌رسید اما در چند سال اخیر تولیدات عسلی افزایش چشم‌گیری داشته است.

مقام‌های این وزارت، اجرای برنامه‌های آموزشی برای زنبورداران و خرید وسایل مدرن‌ برای زنبورداری را از دلایل عمده افزایش تولید عسل در افغانستان می‌دانند.

وزارت زراعت افغانستان اعلام داشته که پروژه توسعه زنبور‌داری آن برای آموزش زنبورداران حرفه‌ای و افزایش توانایی‌های تولیدی آنان برنامه‌های آموزشی متعددی را دایر کرده است.

افغانستان با داشتن فضای مساعد زنبور‌داری، ظرفیت نگهداری بیش از یک میلیون صندوق زنبور را دارا است. با این وجود وزارت زراعت این کشور تا کنون حدود ۲۳۷۰۰۰ صندوق زنبور عسل را در اختیار زنبور‌پروران قرار داده است.

ولایت‌های خوست، لوگر، ننگرهار، بلخ، هرات، بدخشان، کاپیسا، تخار، پکتیا، پکتیکا و میدان وردک از جمله ولایت‌های است که بشترین عسل را تولید می کنند.

بازار عسل افغانستان

عسل تولید شده در کندوها، پس از تصفیه، وارد بازارهای داخلی افغانستان می‌شود؛ جایی‌که در رقابت تنگاتنگ با عسل‌ خارجی قرار می‌گیرد. بهای هر کیلو عسل تولید شده در داخل افغانستان در بازارهای محلی زیر ۲۰ دالر است. در کنار تولیدات داخلی، عسل تولدی کشورهای پاکستان، عربستان و آلمان وارد بازارهای محلی افغانستان می‌شود.

با این وجود بسیاری از کشاورزان افغان می‌گویند که عسل خارجی به‌دلیل کیفیت پایین، در بازارهای این کشور ارزان تر فروخته می شود و این امر باعث شده که عسل افغانی قدرت رقابت بالا را نداشته باشد.

محمد موسی رحیمی، عسل فروش در کابل می گوید که “عسل افغانستان با کیفیتی که دارد، قیمت‌اش بالا است. اما چون مردم افغانستان اقتصاد ضعیفی دارند، عسل های خارجی را با قیمت ارزان‌تر می‌خرند.”

افغانستان حالا در نظر دارد برای ماندن در بازار عسل شیوه بسته‌بندی آن را معیاری‌تر نماید و تلاش بیشتری برای بازاریابی این محصول کند؛ کاری که کمک خواهد کرد در آینده افغانستان بتواند عسل طبیعی این کشور را صادر نماید.

بهره‌برداری از زنبور عسل در افغانستان معمولا در دو فصل نیمه‌های تابستان و اوایل خزان انجام می‌شود. تقریبا از هر صندوق ۱۰ تا ۱۵ کیلوگرم عسل به دست می‌آید.

کاهش واردات عسل

مقام‌ها در وزارت زراعت افغانستان می‌گویند که افزایش تولیدات داخلی این کشور باعث شده تا میزان واردات عسل به‌گونه چشم گیری کاهش یابد.

بر اساس آمارهای وزارت زارعت افغانستان در سال 2008 سالانه افغانستان نزدیک به 500هزار تُن عسل از وارد می کیرد که این میزان در حال حاضر در حدود 100هزار تُن کاهش یافته است.

لطف الله راشد، سخنگوی وزارت زراعت افغانستان به خبرنامه گفت که افغانستان صادرکننده عسل نیست اما برنامه این وزارت روی اشباع نیازهای داخلی از تولیدات عسل افغانستان متمرکز است. او تاکید کرد که حکومت افغانستان تلاش دارد که میزان واردات عسل خارجی را به حد اقل ممکن برساند.

سخنگوی وزارت زراعت گفت که “متاسفانه بازار عسل افغانستان در داخل این کشور نیز متاثر از ورود عسل بی‌کیفیت کشورهای همسایه است. در حالی که عسل داخلی خیلی از کیفیت بالایی برخوردار است. تلاش ما بر این است که توجه سکتور خصوصی را در این بخش جلب کنیم و روی این صنعت سرمایه گذاری بیشتری صورت گیرد. “

در سال های اخیر دولت افغانستان به تقویت صنعت زنبورداری توجه بیشتری داشته است؛ برنامه‌های که به گفته‌ی مقام‌های وزارت زراعت افغانستان سبب ایجاد شغل برای هزاران تن در سراسر این کشور شده است.

براساس آمارهای وزارت زراعت، مالداری و آبیاری افغانستان حدود 7هزار زنبوردار به صورت دایمی سرگرم پرورش زنبور هستند که هر کدام این زنبور‌داران کارمندان زیادی دارند.

عسل هرات

ولایت هرات بیشترین عسل افغانستان را تولید می کند. آب و هوای مناسب و افرایش فارم‌های زنبورداری از جمله عواملی می باشد که این ولایت در تولید عسل موفق‌تر بوده است.

در حال حاضر در این ولایت نزدیک به ۵ هزار خانواده در ۱۲ ولسوالی، مصروف پرورش فارم‌های زنبورداری می‌باشند.

به گفته‌ی مقام‌های وزارت زراعت افغانستان، عسل این کشور نسبت به عسل کشورهای دیگر به مراتب مرغوب‌تر است.

با این وجود اسدالله ضمیر، وزیر زراعت افغانستان، در ماه ثور سال گذشته‌ی خورشیدی در نمایشگاه عسل که در کابل برگزار شده بود، گفت که رشد زنبورداری در افغانستان نیاز به آسیب‌شناسی جدی دارد. او تاکید کرد که برای عسل افغانستان بازاریابی نشده و مردم افغانستان عسل خارجی را خریداری می‌کنند در حالی که عسل افغانستان از کیفیت و بهداشت بالایی برخوردار است.

اسدالله ضمیر از بخش خصوصی خواست تا روی تولیدات داخلی سرمایه‌گذاری کنند، تا به گفته او افغانستانی‌ها مجبور به واردات محصولات خارجی نباشند. او تاکید کرد که وزارت زراعت تصمیم جدی دارد که روی زنبور داری در افغانستان سرمایه گذاری نماید.

پرورش زنبور

زنبورداری در افغانستان از سابق رواج داشته و عسل به عنوان با ارزش‌ترین فرآورده آن، علاقمندان بیشتری را در این کشور به خود جلب کرده است.

حمایت مالی برنامه انکشاف زنبور‌داری در افغانستان را آژانس توسعه ای فرانسه بر عهده دارد. در حال حاضر بیش از ۶ هزار و ۱۰۰ تن مشغول زنبورداری در افغانستان می باشتد که از آن جمله ۶۵۰ تن آنان را زنان تشکیل می‌دهند. برنامه توسعه زنبور‌داری در قالب ۵۸ کوپراتیف و ۱۰ اتحادیه فعالیت می‌کند.

محصولات زنبورداری افغانستان شامل عسل، موم، گرده، بورپولیس، رایل جیلی و زهر زنبور می‌شود اما بیشتر توجه به تولید عسل معطوف شده است.

از سوی هم مقام‌های وزارت زراعت افغانستان تاکید دارند که پرورش زنبور عسل نه‌ تنها برای تولید عسل مفید است، بل‌که نقش برازنده‌ای در افزایش محصولات زراعتی نیز دارد. سخنگوی وزارت زارعت افغانستان می‌گوید که “زنبورداری و صندوق‌های زنبور، به همان پیمانه‌ی که برای تولید عسل مفید است و برای دهقان پول‌ساز می‌باشد، چند برابر در قسمت افزایش محصولات باغ‌داری نقش دارد.”

به گفته‌ی مقام‌های این وزارت بر اساس پژوهش‌های آن‌ها، زنبور عسل با گردگیری که دارد، 36درصد بر محصولات بادام این کشور و 40 درصد بر محصولات انار در این کشور تاثیر مثبت داشته است.

مقام‌های وزارت زراعت افغانستان می‌گویند که آنان برای ترویج زنبورداری، تلاش می‌کنند. این مقامات به باغبانان افغان توصیه کرده اند تا دست کم دو تا سه صندوق زنبور عسل داشته باشند. آنان می گویند که این صندوق های زنبور، بر محصولات باغ‌داری کشاورزان نیز تاثیر مثبت دارد.