مرز بسته؛ ضرر ده‌ها میلیون‌دالری پاکستان پس از بستن مرز بر افغانستان

مقام‌های اتاق مشترک تجارت و صنایع افغانستان- پاکستان اعلام کرده اند که در نتیجه تنش‌های مرزی میان افغانستان و پاکستان حدود 70 میلیون دالر به اقتصاد پاکستان زیان رسیده است.

مقام‎های اتاق تجارت و صنایع افغانستان در اعلامیه‌ی گفته اند که در حال حاضر بیش از۱۲۰۰ موتر باربری پاکستان در مرزها متوقف شده‌اند و شماری از کارخانه‎های تولیدی پاکستان در مرز با افغانستان با رکود روبه‌رو اند.

بر اساس آمار اتاق تجارت و صنایع افغانستان، پیش از این حدود ۳۰۰ موتر میوه و سبزی‎ تازه از پنجاب و سند پاکستان به افغانستان وآسیای میانه صادر می‎شد اما در سه ماه گذشته به دلیل تنش‌های مرزی این دو کشور پاکستان بیشترین زیان را از این بابت دیده و صادرات میوه و سبزی آنها متوقف شده است.

مقام‌های اتاق تجارت و صنایع افغانستان می‌گویند که با بسته شدن دو هفته مرز تورخم، حجم مبادلات تجاری میان افغانستان و پاکستان صفر شده است.

صیام‌الدین پسرلی، سخنگوی اتاق تجارت و صنایع افغانستان به خبرنامه گفت که در این مدت هیچ‌گونه مبادله تجاری میان این دو کشور انجام نشده است.

با این حال، بسته شدن مرز تورخم، تغییراتی جدی را در نرخ اقلام خُرده بازار افغانستان به‌خصوص در ولایت‌های مرزی این کشور که کماکان وابستگی بازرگانی با پاکستان دارد، ایجاد کرده است.

این تغییرات نشان می‎‌دهد که بهای برخی از مواد اولیه نظیر سبزی و میوه در بازارهای کابل دو برابر شده است.

هم‌زمان با این، مورد دیگر که به شدت متاثر شده بازار گل در کابل می‌باشد. این روزها اکثر گل‌فروشی‌های شهر کابل تقریبا بسته اند. بر اساس آمار اداره احصاییه مرکزی افغانستان، این کشور ۵٫۹ میلیون تُن گل تازه در سال ۲۰۱۶ نیاز داشته که از آن جمله ۱٫۴۴ میلیون تُن آن  را وارد کرده و بقیه آن از تولیدات داخلی افغانستان تهیه شده است.

به نظر می رسد که افغانستان نیازمند راه حل بدیل از تولیدات داخلی و یا واردات مواد اولیه خوارکی و گل می‌باشد. این مواد اکنون بازار افغانستان را متاثر ساخته است.

از شرق به غرب

تنش‌های سیاسی افغانستان با همسایه‌ی شرقی‌اش در چند سال گذشته باعث شد که روابط تجاری کابل و اسلام آباد نیز متاثر گردد و به پایین‌ترین سطح ممکن برسد؛ امری که سبب شد افغانستان سیاست و برنامه‌های اقتصادی و بازرگانی خود را از شرق به غرب و شمال تغییر دهد.

تجارت افغانستان تا سال ۲۰۱۳ از طریق مرز شرقی به شکل قابل ملاحظه‌ای، بیشتر از مرزهای غربی و شمال این کشور بود. اما پس از سال ۲۰۱۴، پاکستان با رد پیشنهادات تجاری افغانستان و افزایش تنش های سیاسی با کابل، سبب شد که کابل راه‌های بدیل را جستجو کند و با همسایه‌های غربی و شمالی‌اش روابط نیک بازرگانی را ایجاد نماید.

در سال ۲۰۱۳ مجموع صادرات پاکستان به افغانستان به ۱۷۴۲ میلیون دالر می‌رسید و در مقایسه صادارت ایران به افغانستان در حدد ۱۵۱۰۰ میلیون دالر بود. با این حال، آخرین آمار از سال ۲۰۱۶ نشان می‌دهد که صادرات ایران به افغانستان به ۱۸۰۸ میلیون دالر افزایش یافته است، در حالی که صادرات پاکستان به افغانستان به ۱۳۴۶ میلیون دالر کاهش یافته است.

آغاز به کار بندر چابهار و همکاری‌های سه جانبه کابل، تهران و دهلی نو در این بندر وضعیت جدیدی را برای تجارت افغانستان به میان آورد؛ امری که توانست بدیلی برای بندر کراچی و گوادر شود. علاوه بر این، افغانستان چندین موافقت‌نامه‌ چند‌جانبه‌ی ترانزیتی و تجاری با کشورهای شمالی و غربی خود داشته است.

دو موافقت نامه‌ی سه جانبه‌ی حمل و نقل تجاری (افغانستان-ایران_ هند) و (افغانستان –ایران- تاجیکستان) و هم‌چنان چهار موافقت‌نامه دوجانبه با ایران، ترکمنستان، ازبکستان و هند از جمله تلاش‌های افغانستان برای تغییر استراتژی بازرگانی این کشور به سمت غرب و شمال بوده است.

در دسامبر ۲۰۱۴ یک قرارداد پنج جانبه راه آهن میان افغانستان، چین، قرغزیستان، تاجیکستان و ایران امضا شد که این راه چین را از طریق افغانستان با ایران ارتباط می‌دهد. با استفاده از این راه‌آهن در سپتامبر سال گذشته‌ی میلادی، چین از طریق اولین قطار، به ارزش ۴ میلیون دالر کالاهای تجاری به افغانستان فرستاد.

از سوی هم افغانستان در نوامبر سال گذشته‌ی میلادی، شبکه راه آهن لاجورد را با ترکمنستان افتتاح شد که از آن طریق این کشور می‌تواند با کشورهای اروپایی و چین از  طریق ترکمنستان، قزاقستان، آذربایجان، گرجستان و ترکیه راه پیدا کند.

تغییر ملموس

نشانه‌های بازار اقتصادی افغانستان در طول دو هفته گذشته حاکی از آن است که سیاست اقتصادی و بازرگانی دولت افغانستان در حوزه پاکستان موثر و سازنده بوده است. با توجه به این‌که در سال گذشته نیز زمانی که تنش‌های سیاسی مرز میان افغانستان و پاکستان را بسته بود، بازارهای اقتصادی افغانستان به شدت متاثر می گردید، اما در حال حاضر رخداد چنین اتفاقی، نشان می‌دهدکه تغییرات ملموس در وضعیت بازرگانی افغانستان به وقوع پیوسته است.

پاکستان تنها سال گذشته میلادی، پنج بار مرز تورخم را مسدود نمود و یکبار دیگر مرز سپین بلدک را حدود ۱۲ روز بسته کرد. این شش مورد وضعیت بازار را در افغانستان به شدت متاثر کرد و تاجران افغان ادعا دارند که در سال گذشته دچار ضرر مالی شدیدی از این بابت شده اند.

با توجه به این اقدامات پاکستان اکنون فضای تجاری افغانستان نیز علیه این کشور شده است. مقام‌های اتاق تجارت و صنایع افغانستان از تاجران این کشور می‌خواهند که مبادلات تجاری خود را با اسلام آباد و از طریق پاکستان متوقف کنند.

این موضوع نشان‌گر آن است که بازار به عنوان نبض اقتصادی افغانستان و حکومت وحدت ملی دست‌کم در حوزه پاکستان به یک همسویی جدی رسیده است؛ امری که می‌تواند در پیش برد سیاست خارجی افغانستان علیه پاکستان این کشور را به شدت کمک کند.