50 هزار فارغِ سالانه دانشگاه‌های افغانستان؛ بازار کار این‌کشور رقابتی‌تر می‌گردد

مقام‌های وزارت تحصیلات عالی افغانستان می‌گویند امسال حدود 50 هزار دانشجو از دانشگاهای دولتی و خصوصی افغانستان فارغ شده اند. بر اساس آمار این وزارت، رقم این فارغ‌التحصیلان همه‌ساله بالا می‌رود.

فیصل امین، سخنگوی وزارت تحصیلات عالی افغانستان به خبرنامه گفت که سال‌های قبل از دانشگاهای دولتی افغانستان حدود 20 تا 25 هزار دانشجو فارغ می‌شد که این رقم در سال جاری خورشیدی به 30 هزار و 972 نفر افزایش داشته است. به گفته‌ی آقای امین از میان فارغ‌شدگان امسال دانشگاه‌های دولتی، حدود 6500 تن آنان را دختران تشکیل می‌دهد.

در حال حاضر، ۳۲ دانشگاه دولتی و ۸۲ دانشگاه خصوصی در سراسر افغانستان فعال است که حدود 250 هزار دانشجو در این دانشگاها مصروف آموزش اند.

میزان سرمایه‌گذاری برای هر دانش‌جو در افغانستان ماهانه حدود شصت دالر خوانده شده که این رقم در پاکستان ۲۵۰ دالر و در ایران به ۵۰۰ دالر می رسد.

بیکاری گسترده

نبود کار اما مشکل جدی در برابر 50 هزار دانشجوی است که همه ساله از دانشگاهای افغانستان فارغ می‌شوند. این دانشجویان می‌گویند شغل‌یابی دشوار ترین امر ممکن در افغانستان است. به گفته‌ی آنان معیار استخدام در این کشور پیچیده می باشد.

احد فقیری، یکی از فارغان دانشگاه کابل به خبرنامه گفت که ” خیلی از کسانی که لایق و با استعداد هستند، چون روابط و شناختی در وزارت خانه‌ها ندارند، بیکار هستند. اینان بعد از فراغت هم بار دوش خانواده می‌شوند و هم بار دوش اجتماع. پیش از این که بهانه‌ی ما راست بود که درس می‌خوانیم و خانواده هم خرچ ما را می‌پرداخت اما حالا خانه از ما توقعی دارد.”

آقای فقیری می‌گوید وقتی که وارد دانشگاه شده بود، اعتماد به نفس خاصی پیدا کرده بود. چرا که به باور او ورود به دانشگاه به معنای اشتغال نیز بود. اما حالا که دوره لیسانس خود را نیز گذارنده تا کنون نتوانسته صاحب شغلی شود.

به باور برخی از دانشجویان تجربه کاری از مشکلات دیگری است که فارغ التحصلان با آن روبرو است.

عاقله رشیدی که از یکی از دانشگاهای دولتی فارغ شده است گفت که ” حتی بست‌های پنج و شش هم از ما تجربه کاری می‌خواهد در حال که ما تازه از دانشگاه فارغ شده ایم و بدون تجربه‌ی کاری می‌باشیم.”

نبود فرصت‌های شغلی مناسب در افغانستان، برخی از این دانشجویان تازه فارغ از دوره لیسانس را عازم دیار مهاجرت می‌کند.

همایون محمدی، یکی از دانشجویان که سه سال است از یکی از دانشگاهای دولتی فارغ شده گفت که ” من 12 سال مکتب  خوانده ام، چهار سال هم دانشگاه و سه سال دیگه میشه بیکار هستم، خانواده ام دیگر تحمل پرداختن خرچ من را ندارند، چند بار است که قاچاقی به طرف ایران رفته ام، اما همان چند بار دوباره برگشت داده شده ام.”

ناامیدی طیف تحصیل کرده

بازار محدود در افغانستان باعث شده تا فارغان دوره لیسانس به اقدامات متفاوت از جمله ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر، تداوم تلاش برای شغل‌یابی و یا هم به عقده‌گشایی ها دست بزنند. در یکی از موارد، یکی از فارغان دوره لیسانس زمانی که ماه ها به ادارات مختلف خصوصی و دولتی برای کاریابی مراجعه کرده بود، به خاطر این که تلاش هایش نتیجه نداده، مدارک تحصیلی خود را آتش زده است.

جمعه خان کوشا، فارغ التحصیل یکی از دانشگاهای خصوصی افغانستان، در یک اقدام کم‌سابقه، اسناد تحصیلی و تعلیمی اش را سوختانده است.

او در گفت‌وگو با خبرنامه گفته است که توصیه ام برای جوانان دیگر این است که اگر می‌خواهند صاحب کسب و کار شوند، ۱۶ سال وقت شان را صرف درس و تحصیل نکنند.

جمعه خان می‌گوید که سال قبل از  رشته‌ی اقتصاد از یکی از دانشگاه خصوصی فارغ شده است. کوشا از سال قبل تا کنون بیشتر از ۳۰ بار در اداره‌های دولتی و خصوصی درخواست کار داده و فرم پر کرده است، اما به دلیل نداشتن شناخت در این اداره‌ها ، در هیچ پستی نتوانسته است راه پیدا کند، حتی در بست‌های پنج و شش.

کوشا در حساب فیسبوکی اش بعد از آتش زدن اسنادش این متن را نوشت:

800 هزار بی‌کار مطلق

براساس آمار وزارت کار و امور اجتماعی افغانستان ، حدود ۸۰۰ هزار بیکار مطلق در افغانستان وجود دارد و این آمار در حال افزایش نیز می‌باشد.

این وزارت می‌گوید که در افغانستان  حدود چهار میلیون نفر بیکار اند که از این میان حدود هشت صد هزار نفر بیکار مطلق اند و بقیه در یک هفته با وجودی که چهل ساعت کار می کنند، اما میزان درآمد شان در حدی نیست که صاحب کار تلقی شوند.

بر اساس معلومات این وزارت در افغانستان حدود ۱۴ میلیون واجد شرایط کار می‌باشند. مقام‌های وزارت کار و امور اجتماعی افغانستان می‌گویند که حالا روند استخدام رقابتی شده است و آنان برای شمولیت فارغان در بست یا وظیفه‌ای نقش ندارند.

احمد شاه صالحي، معین این وزارت می‌گوید که “پیش از این وزارت تحصیلات عالی افغانستان فهرستی از تازه فارغان دانشگاها را در اختیار وزارت کار قرار می‌داد و ما بر اساس رشته‌ی تحصیلی و توانایی های آنان به نهادهای مربوط معرفی می‌کردیم. اما حالا روند استخدام رقابتی شده است و حالا رقابت روی بست‌ها و وظیفه ها آزاد می‌باشد.”

علی اکبر همکار این گزارش بوده است.