تعداد زیاد از شهروندان افغانستان سرود ملی این کشور را از حفظ ندارند. شاید حفظ سرود ملی یکی از مادههای قانون اساسی افغانستان نباشد، اما ارزش آن را دارد که در برنامههای رسمی مطابق کلمات این سرود، لب تکان داده شود نه آن که برخی ها فقط لب تکان میدهند.
این مساله اما برای کسانی مشکلساز میباشد که بیشتر در برنامههای سیاسی و سایر برنامه ها در موقع پخش سرود ملی، زیر ذرهبین کمرهها قرار میگیرند. در این میان ورزشگاران و سیاسیون بیشتر مورد توجه است.
در مسابقات خارجی رسمی ورزشی، بیشتر ورزشکاران افغانستان در زمان پخش سرود ملی مورد توجه همگانی قرار می گیرند و نیاز دارند تا زمانی که سرود ملی نواخته می شود آن را بخوانند.
سیاست مداران نیز همواره در مراسم های رسمی مورد توجه همگانی می باشند و نیازمند خوانش سرود ملی هستند.
خبرنامه به بهانهی هفتهی قانون اساسی، سرودهای ملی افغانستان را به معرفی گرفته است.
نخستین سرود ملی افغانستان
اولین سرود ملی افغانستان درزمان سلطنت شاه امان الله پس از استقلال افغانستان در ۱۹۱۹ به سبک موسیقی غربی، به زبان دری سروده شد.
این سرود را مردم عامه سروده بودند که آهنگ آن «رجب بیگ ترکی» ساخته بود و به نام «سرود امانی» یاد میشد. این سرود با دعاییهای به زبان عربی « الهنا فانصرلنا سلطاننا سلطان افغان امانالله خان» شروع میشد و در زمان سلطنت محمد ظاهرشاه بین سالهای ۱۹۳۳ تا ۱۹۷۳، نغمهای بی کلام به نام «سلام شاهی» همانند سرود ملی استفاده میشد.
سرود ملی افغانستان در دورهی داوودخان
در زمان حکومت محمد داوود سرود ملی به معنی واقعی کلمه ساخته شد. شعر این سرود ملی از استاد بینوا بود و به اساس کانکور انتخاب شد. موزیک آن را استاد برشنا یکی از استادان موسیقی افغانستان، تنظیم کرده بود.
بخشی از سرود ملی افغانستان در دورهی داوود خان:
تا این زمین و آسمان باشد
تا که زندگی در این جهان باشد
تاکه زنده یک افغان باشد
پاینده افغانستان باشد
سرود ملی افغانستان در زمان حکومتهای کمونیستی
پس از کودتای هفت ثور ۱۳۵۷، سرود ملی افغانستان تغییر کرد. سرود ملی این دوره به زبان پشتو بود که توسط سلیمان لایق سروده شده بود. سرود ملی با چنین کلماتی آغاز میشد:
گرم شه لا گرم شه
ای ده آزادی لمره
ای دنیک مرغی لمره
مو په طوفانونو کی پری کره
د بری لاره …
سرود ملی افغانستان در زمان مجاهدین
پس از پیروزی دولت مجاهدین در سال 1371 هجری شمسی سرود ملی افغانستان به زبان فارسی دری تغیر کرد:
متن سرود ملی افغانستان در زمان مجاهدین:
قلعۀ اسلام قلب آسیا
جاودان ، آزاد خاک آریا
زادگاه قهرمانان بزرگ
سنگر رزمنده مردان خدا
الله اکبر الله اکبر الله اکبر
تیغ ایمانش به میدان جهاد
بند استبداد را از هم گسست
ملت آزاده افغانستان
در جهان زنجیر محکومان شکست
الله اکبر الله اکبر الله اکبر
در خط قرآن نظام ما بود
پرچم ایمان به بام بود
هم صدا و همنوا و همزبان
وحدت ملی مرام ما بود
الله اکبر الله اکبر الله اکبر
شاد زی آزاد زی آباد زی
ای وطن در نور قانون خدا
مشعل آزادگی را بر فراز
مردم برگشته را شو رهنما
الله اکبر الله اکبر الله اکبر
سرود ملی کنونی افغانستان
سرود ملی کنونی افغانستان که تصنیف آن توسط «عبدالباری جهانی» سروده شده و آهنگ آن را «ببرک ویسا» کمپوز نموده درسال ۲۰۰۴ در زمان حکومت حامد کرزی توسط لویه جرگه قانون اساسی بهتصویب رسید.
این سرود در ماه میسال ۲۰۰۶ میلادی در شهر برلین ثبت شد که خوانندگان آن عبدالوهاب مددی، صادق فطرت، پیکر افسانه، حسین ارمان، مشعل ارمان، شهنا و چند هنرمند جوان دیگر میباشند.
اصل متن این سرود به زبان پشتو سروده شدهاست که در آن اسامی برخی از اقوام ساکن افغانستان چون ازبکها، بلوچها، پشتونها، هزارهها، ترکمنها، تاجیکها، عربها، گوجرها، پایمیریها، نورستانیها، براهوییها، قزلباشها، ایماقها، و پشهایها ذکر گردیدهاست.
متن سرود ملی کنونی افغانستان:
دا وطن افغانستان دی
دا عزت د هر افغان دی
کور د سولی کور د توری
هر بچی یی قهرمان دی
دا وطن د تولو کور دی
د بلوچو د ازبکو
د پشتون او هزاره وو
د ترکمنو د تاجکو
ورسره عرب، گوجر دی
پامیریان، نورستانیان
براهوی دی، قزلباش دی
هم ایماق، هم پشه ییان
دا هیواد به تل زلیژی
لکه لمر پرشنه آسمان
په سینه کی د آسیا به
لکه زره وی جاویدان
نوم د حق مودی رهبر
وایو الله اکبر وایو الله اکبر
علی اکبر همکار این گزارش بوده است.