افغانستان در سال جاری با دو چالش بزرگ در عرصه مهاجرت روبرو است؛ این دو شامل روابط تنش آلود سیاسی افغانستان و پاکستان و امضای موافقت‌نامه با کشورهای اروپایی برای خروج مهاجران پذیرفته نشده افغان می باشد.
روابط سیاسی تیره با پاکستان سبب شده تا این کشور با اخراج مهاجران افغان فشارها بر حکومت افغانستان را افزایش دهد. بر اساس، آمار وزارت مهاجرین و عودت‌کنندگان افغانستان، روزانه از پنج تا هشت هزار مهاجر از پاکستان به افغانستان برگردانده می‌شوند که رسیدگی به همه آنها برای دولت افغانستان کار آسانی نیست.
از سوی هم امضای موافقت‌نامه افغانستان با کشورهای اروپایی برای خروج مهاجرانی که درخواست پناهندگی‌شان رد شده می‌تواند مساله قابل تامل برای افغانستان باشد. بر اساس آمارهای وزارت امور مهاجرین افغانستان، این تفاهم‌نامه‌ها از آغاز سال جاری میلادی تا کنون باعث شده تا حدود 10 هزار پناه‌جوی افغان از کشورهای اروپایی به افغانستان بازگردانده شوند.
افغانستان اکنون حدود هفت میلیون افغان مهاجر در کشورهای مختلف دارد که از این میان حدود پنج میلیون آنان، در ایران و پاکستان زندگی می‌کنند.
واجدان خروج
روند بازگشت مهاجران افغان براساس تفاهم‌نامه افغانستان و اتحادیه اروپا در کابل ادامه دارد. هفته‌ی گذشته نیز مهاجران افغان از کشورهای سویدن و آلمان به کابل رسید.
مقام‌های وزارت مهاجرین و عودت‌کنندگان افغانستان می‌گویند که در هفته‌ی گذشته بیش از 100 مهاجر افغان از کشورهای اروپایی به افغانستان باز گشته اند که تنها 50 تن آنان از آلمان آمده اند.
اسلام الدین جرات، سخنگوی وزارت مهاجرین و عودت‌کنندگان افغانستان به خبرنامه گفت که این بازگشت‌دهندگان شامل کسانی می‌شوند که درخواست پناهندگی شان پذیرفته نشده است.
آقای جرات گفت که ”با توجه به درنظر داشت میثاق‌های بین المللی، پرونده هریک از مهاجران بررسی می‌شود، با این وجود کسانی دوباره به افغانستان برگشت داده می‌شوند که واجد شرایط پذیرش نباشند. در صورت که کیس‌های آنان جدی باشد، آنان برگشت داده نخواهند شد.”
سرمای سهمگین
سیاست دولت افغانستان برای برگشت پناهجویان، با انتقادهای جدی نهادهای مدنی مواجه شده است. نهادهای مدنی افغان اخیرا گفته اند که در فصل سرما حکومت افغانستان توان حمایت از مهاجران و عودت‌کنندگان را ندارد و بازگشت این مهاجران وضعیت آنان را در این فصل سال دشوار خواهد ساخت.
حتی این فعالان در شبکه‌های اجتماعی شعاری را به نام ( #Afghanistan is not safe ) راه اندازی کرده و از مهاجرین افغان مقیم اروپا خواهان عدم برگشت شان می باشند.
https://twitter.com/sol2refugees/status/800747041836122112
اما حکومت افغانستان نشست علمی را در مورد بحران مهاجرت زیر عنوان «فرصت‌ها و چالش‌های مهاجرت» در کابل برگزار کرد و در آنجا اعلام نمود که افغانستان به مهاجران اش نیاز دارد و آنان باید برگردد.
سید حسین عالمی بلخی وزیر امور مهاجرین و عودت‌کنندگان افغانستان، در این نشست گفت که ” همت دولت افغانستان این است که تمامی مهاجران افغانستان در خارج از کشور باید برگردند به سرزمین شان، همه دست به دست هم دهیم و سرزمین خود را آباد کنیم”
وزارت مهاجرین و عودت‌کنندگان افغانستنان اعلام کرده است که برای مصونیت زندگی مهاجران، حکومت افغانستان و جامعه جهانی تلاش‌های شان را آغاز کرده و امید می‌رود که از به میان آمدن مشکلات احتمالی در زمستان، جلوگیری شود.
این در حالی است که اداره سازمان ملل متحد در امور حقوق بشر و بیجاشدگان داخلی، اخیرا گفته است، ۵۶ درصد بیجاشدگان داخلی افغانستان کودکان اند و احتمال دارد که تا آخر سال جاری خورشیدی شمار بیجاشدگان داخلی به چهارصد هزار تن برسند.
پیش از این سازمان ملل متحد برای رسیدگی به وضعیت بیجاشدگان و برگشت‌کنندگان فراخوان ۱۵۰ میلیون دالری را به موسسات و جامعه جهانی داده بود که تا کنون ۴۰ درصد این کمک‌های را جذب کرده است.
سرنوشت نامعلوم
پناهجویان بازگشت داده شده اما می‌گویند که آنان پیش از مهاجرت افغانستان همه زندگی خود را رها کرده بودند تا به اروپا برسند. آنان تاکید می کنند که پس از بازگشت، به لحاظ مالی در بدترین شرایط ممکن قرار گرفته اند.
حیات هومن، یکی از این پناهجویان که از سویدن برگشتانده شده به خبرنامه گفت که “دلایل که سبب شد من راهی اروپا شوم، بیکاری، فقر اقتصادی، نا امنی و بی سرنوشت بودن خودم به عنوان یک جوان در کشور، بود. می‌خواستم اروپا قبول شوم تا بتوانم از بیکاری نجات پیدا کنم.”
او می‌گوید که با مشکلات زیادی خودش را به اروپا رسانده بود. هومن می‌گوید که “پول قرض کردم، راه قاچاقی بود و هر از گاهی امکان از بین رفتن وجود داشت، اما با آن هم امیدی داشتم که با رسیدن به آنجا شاید صاحب کاری شوم.”
اما مقام‌های وزارت امور مهاجرین افغانستان می‌گویند که حکومت افغانستان و دولت میزبان، برنامه‌های مشترکی دارد که بر اساس آن با پا در میانی سازمان بین المللی مهاجرت (IOM) کمک مالی شامل حال این مهاجرین برگشت خورده می شود و در عین حال، برای آنها تا سه هفته در کابل در مهمان خانه‌های وزارت امور مهاجرین و سازمان بین المللی مهاجرت، اقامت داده می‌شود و سپس مصارف حمل و نقل شان در نقاط مختلف افغانستان پرداخت می‌شود.
https://twitter.com/basirahang/status/809382132149850113
اما مهاجران بازگشت داده شده می‌گویند که این مقدار پول ناکافی بوده و زمستان که پیشرو دارند این پول حتی مصرف یک ماه آنان هم نمی‌شود.
بحران مهاجرت
گزارش‌ها می‌رساند که جنگ های سوریه، عراق، افغانستان و کشورهای دیگر در آفریقا باعث شده تا بیش از یک میلیون مهاجر و پناهجو در سال ۲۰۱۵ وارد اروپا شوند. مقامات اروپایی این سیل مهاجرت به اروپا را بحران بزرگ برای این قاره توصیف کرده اند.
بخش اعظم مهاجران و پناهجویان از مسیرهای دریایی خود را به اروپا رسانده اند ولی تعدادی هم از راه های زمینی، بخصوص ترکیه و آلبانی، خود را در مرزهای کشورهای اروپایی رسانده اند.
سوریه، افغانستان، عراق، کوزوو، آلبانی، پاکستان، اریتره، نایجریا، ایران و اوکراین به ترتیب ده کشوری اند که در سال ۲۰۱۵ بیشترین آمار درخواست پناهندگی را در کشورهای اروپایی داشته اند.
براساس آمارهای سازمان بین الملی مهاجرت، در سال ۲۰۱۵ بیش از ۳ هزار و ۷۷۰ مهاجر هنگام عبور از دریای مدیترانه غرق شده اند. بسیاری از آنها در مسیری بین سواحل شمال آفریقا و ایتالیا و بیش از ۸۰۰ نفر نیز در آب‌های دریای اژه بین ترکیه و یونان غرق شده اند.
اکثریت این تلفات در ماه‌های تابستان روی می دهند که پرتردد ترین فصل حرکت مهاجران به سمت اروپاست. با این وجود در سال ۲۰۱۵، اپریل مرگ‌بارترین ماه برای پناه جویان بوده است. در این ماه قایقی حامل حدود ۸۰۰ نفر در آب‌های لیبیا واژگون و غرق شد.
علی اکبر همکار این گزارش بوده است.
افزودن دیدگاه