یک گام به پیش؛ فاز اول توافق نامه صلح با حکمتیار امضا شد

حکومت افغانستان توافق نامه صلح با هیات حزب اسلامی حکمتیار را در کابل، امروز پنج شنبه اول میزان 1395 خورشیدی امضا کرد. این توافق نامه میان انجنیر محمد امین کریم رییس هیات مذاکره کننده حکمتیار، محمد حنیف اتمر مشاور امنیت ملی رییس جمهور، پیر سید احمد گیلانی رییس شورای عالی صلح و عطاءالرحمن سلیم منشی شورای عالی به نمایندگی از دولت در دفتر شورای عالی صلح به امضا رسید.

در میان هیات حزب اسلامی که در برنامه امضای این توافق نامه اشتراک کرده بودند، حبیب الرحمن حکمتیار پسر آقای حکمیتار نیز شامل بود. بر اساس این توافق نامه، دولت ضمانت می کند که به گلبدین حکمتیار و فرماندهان مسلح دیگر این حزب مصونیت قضایی بدهد. در عوض حزب اسلامی نیز مکلف است تا آتش بس کامل در ساحات زیر کنترول نیروهای نظامی این حزب را با حکومت بر قرار کند و گروه های نظامی اش را منحل سازد.

حنیف اتمر مشاور امنیت ملی رییس جمهور امضای این توافق نامه را یک دست آورد بزرگ برای دولت وحدت ملی عنوان کرد و اظهار امیدوار نمود که یک بخش از مشکلات افغانستان با عملی شدن این کار، برطرف گردد.

فاز اول امضا توافق نامه

تا هنوز این توافق نامه شکل عملی و اجرایی خود را ندارد. قرار است به زودی، مصوبه امضا شده توسط هیات حزب اسلامی و حکومت و شورای عالی صلح، به امضای رییس جمهور و گل البدین حکمتیار برسد. پس از امضای این سند توسط رییس جمهور و حکمتیار، حکومت افغانستان برای بازگشت رهبر حزب اسلامی زمینه سازی کرده و برای لغو تحریم ها و حذف نام حکمتیار از فهرست سیاه سازمان ملل متحد، اقدام خواهد کرد.

این سند در شش صفحه، سه فصل و 26 ماده ترتیب شده است و قرار است پس از امضای رییس جمهور و حکمتیار از سوی دو جناح عملی شود.

محمد حنیف اتمر مشاور امنیت ملی رییس جمهور گفت، تمامی نگرانی های مردم افغانستان در این سند در نظر گرفته شده است و در دو ماده اول آن روی رعایت احکام دین اسلام تأکید صورت گرفته است.

آقای اتمر در جریان امضای توافق نامه گفت که “ما می خواهیم که افغان ها در یک پروسه بین الافغانی با هم دیگر صلح کنند و به جنگ خاتمه بدهند.” او تاکید کرد که در دو سال گذشته سوال های در ذهن مردم ایجاد شده بود که حکومت افغانستان جدن آن نگرانی ها و سوالها را در نظر گرفته است.

آقای اتمر گفت که ” تمام خواسته های اصولی مردم که رویش تأکید داشتند، در این موافقت نامه درج شده است و هر دو طرف به آن متعهد هستند. هر دو طرف مکلف به رعایت احکام دین، رعایت و احترام به قانون اساسی، احترام به آزادی ها و فرهنگ مردم مناطق افغانستان متعهد اند مکلف به رعایت آن می باشند.”

آقای اتمر همچنان تأکید کرد که هر دو طرف تعهد کرده اند که به روند حکومت داری خوب، عدالت و حقوق بشر در افغاستان احترام داشته باشند.

نقش شورای عالی صلح

امضای توافق نامه امروزی، با میانجی‌گری شورای عالی صلح با حزب اسلامی صورت گرفته است. شورای عالی صلح دو سال پیش از تشکیل حکومت وحدت ملی، برای گفتگو با حزب اسلامی حکمتیار به منظور ختم جنگ اقدام کرد.

در جریان این دو سال بارها مشکلات در روند گفتگوها ایجاد شد و برای مدتی این مذاکرات برهم خورد؛ اما سر انجام پس از دو سال حکومت افغانستان موفق شد با میانجیگری شورای عالی صلح با حزب اسلامی، این توافق نامه را نهایی سازند. در جریان دو سال گذشته، هر چند بارها گزارش های وجود داشت که حکومت افغانستان خود این گفتگوها را دنبال می کند و شورای عالی صلح به حاشیه برده شده است، اما امروز رییس شورای عالی صلح افغانستان یکی از امضا کنندگان این سند صلح بود.

برای رسیدن به توافق با حزب اسلامی حکمتیار، رییس جمهور غنی شورای عالی صلح را با ترکیب تازه‌ای بازسازی کرد و پیر سید احمد گیلانی را به عنوان رییس و محمد کریم خلیلی معاون پیشین رییس جمهور افغانستان را به عنوان معاون ارشد این شورا تعیین کرد.

ظاهرن آنچه از قراین بر می آید، تلاش های حکومت به ویژه شورای امنیت ملی افغانستان دلیل به نتیجه رسیدن این گفتگوها تا این حد، بوده است.

تعهدات دو طرف

بر اساس این توافق نامه صلح، هر دو طرف امضا کننده متعهد به پایان جنگ، تامین صلح، پایبندی به ارزش های اسلامی، حقوق برابر و بدون تبعیض زن و مرد در برابر قانون، تأمین عدالت اجتماعی و تلاش برای یک پارچگی افغانستان می باشند.

آنچه در متن این توافق نامه آمده است و در صحبت های آقای اتمر نیز به آ ن اشاره شد، دولت مکلف است، پس از نافذ شدن این سند، برای رفع تحریم های بین المللی علیه گلبدین حکمتیار و سایر رهبران و فرماندهان حزب اسلامی تلاش کند. حزب اسلامی را به عنوان یک حزب سیاسی به رسمیت بشناسد، زمینه فعالیت های اعضای این حزب را در درون دولت و در فضای سیاسی افغانستان از جمله زمینه اشتراک آنها را در انتخابات های بعدی را مساعد سازد.

مکلفیت دیگر دولت در این سند این است که نام آقای حکمتیار را از فهرست سیاه سازمان ملل و دولت امریکا بیرون کشیده و او را به عنوان یک رهبر جهادی با صدور فرمان مورد احترام قرار بدهد، زمنیه بازگشت او را به کابل و یا یکی دو جای دیگری که مشخص می شود فراهم ساخته و مصارف و امکانات برایش فراهم سازد.

دولت افغانستان همچنان مکلف است، تمامی زندانیان حزب اسلامی را رها سازد. البته زندانیانی  که مرتکب جرایم جنایی باشند و یا ادعاهای فردی علیه آن ها وارد باشد، از این جمع مستثنا اند.

دولت افغانستان همچنان مکلف است که زمینه بازگشت مهاجرین مربوط به این حزب را فراهم ساخته و برای آنها شهرکی را در نظر بگیرد.

در مقابل حزب اسلامی نیز مکلفیت های دارد که باید مطابق به این سند به آن عمل کند. تمامی افرادی که به اتهام عضویت در دولت در اسارت این گروه تروریستی اند، باید آزاد شوند. پس از نافذ شدن این سند، حزب اسلامی مکلف است، آتش‌بس دایمی را در تمام نقاط زیر کنترول نیروهایش اعلام و برقرار سازد.

حزب اسلامی مکلف است، به خاطر منافع ملی، به قانون اساسی احترام بگذارد و تمامی گروه های مسلح و تشکیلات نظامی خود را ملغا سازد. این حزب همچنان نباید از گروه های مسلح که دولت افغانستان آنها را تروریست می داند، حمایت کند.

واکنش‌های عمومی

امضای توافق نامه صلح با حکمتیار، هر چند برای حکومت افغانستان یک دست آورد بزرگ شمرده می شود؛ اما برای بسیاری ها یک کابوس غم انگیز است. فعالان مدنی و عمدتن جوانان در شبکه های اجتماعی صلح با حکمتیار را قانون شکنی و پا گذاشتن روی خواست های قربانیانی دانسته اند که در نتیجه حملات گروه های وابسته به حزب اسلامی حکمتیار آسیب دیده اند.

از چند روز به این سو در صفحات اجتماعی فیس بوک، عکس های از حکمتیار با سلاح و خون طراحی شده و دست به دست می شوند.

در کنار آن، اعضای حزب همبستگی در کابل، امروز نسبت به این اقدام دولت اعتراض کرده و مخالفت خود را با صلح با این حزب اعلام کردند. اعتراض کنندگان این حزب می گویند، مردم افغانستان گلبدین حکمتیار را به دلیل دست داشتن در جنگ های داخلی نمی بخشند. آنها خواستار مجازات آقای حکمتیار شدند.

سفارت امریکا در کابل، اما از این رویداد استقبال کرده و گفته است که ما از این اقدام حکومت و حزب اسلامی استقبال می کنیم.

https://twitter.com/USEmbassyKabul/status/778881241542189056

سازمان دیدبان حقوق بشر، نیز نسبت به این اتفاق در کابل واکنش نشان داده است و گفته است که ” بازگشت حکمتیار، فرهنگ معافیت از مجازات را که حکومت و حامیان بین المللی اش در پیش گرفته، بیشتر می سازد.”

حامد کرزی رییس جمهور پیشین افغانستان نیز از امضای توافق نامه صلح میان حکومت و حزب اسلامی استقبال کرد و گفته است، امیدوارم این کار به آمدن صلح به افغانستان که آرزوی تمام مردم افغانستان است کمک کند.

قرار بود این توافق نامه در ماه ثور امسال میان رییس شورای عالی صلح و گلبدین حکمتیار امضا گردد؛ اما بنا به دلایل نامعلوم، امضا نشد و به تأخیر افتاد.

محمد کریم امین، ریس هیات حزب اسلامی گفت، آنها برای ختم جنگ در افغانستان حاضر به چنین کاری شده اند و پای کدام امتیاز در میان نیست. او تأکید کرد که بازگشت مهاجرین، مصونیت دادن به اعضای حزب اسلامی و احترام رهبر شان، اعاده حقوق شان است که باید اتفاق می افتاد.

شورای عالی صلح نیز اعلام داشت که گفتگوهای صلح پایان یافته است و مصوبه که شامل پیام صلح است، امروز امضا شد. در قطع نامه مشترک دو طرف از گروه های درگیر خواسته شده است که دست از وابستگی کشورهای دیگر بردارند و مانند حزب اسلامی با دولت افغانستان گفتگو کرده و صلح کنند.

پاکستان را رها کنید

مشاور امنیت ملی رییس جمهور افغانستان اما در بخشی دیگری از اظهاراتش گفت که رسیدن به صلح قربانی و از خود گذری می خواهد که حکومت و به گفته‌ی او عالیقدر حکمتیار این شجاعت را از خود نشان داده است و حاضر شده است که صلح کند.

مشاور امنیت ملی رییس جمهور افغانستان یک بار دیگر، جنگ افغانستان را جنگ بیرونی خواند و تأکید کرد که جنگ در افغانستان هیچ گاهی جنگ داخلی نبوده است و از بیرون بر مردم تحمیل شده است.

او گفت که پس از عملی شدن این توافق نامه، مسایلی که پیش از این با جنگ و زور میان حکومت و حزب اسلامی حل و فصل می‌شد، پس از این با گفتگو و مذاکره حل خواهد شد و این یک تغییر و پیشرفت بزرگ است.

آقای اتمر از طالبان خواست که به قول او دست از مزدروی پاکستان بردارند و به پروسه صلح بپیوندند. مشاور امنیت ملی رییس جمهور از طالبان دعوت کرد به پروسه صلح به رهبری پیر سید احمد گیلانی بپیوندند. مزدوری خارجی ها را نکنید و از اسارت پاکستان بیرون بیایید.

حزب اسلامی کمتیار و رهبری این حزب، سالهاست که در فهرست سیاه قرار دارند و دولت امریکا برای سر حکمتیار رهبر این حزب، پیش از این جایزه نیز تعیین کرده است. این حزب متهم به کشتار و جنایت ضد بشری است و قرار است با عملی شدن این سند صلح، تمامی گذشته این حزب بخشیده شود.