غذاهای روی جاده یا همان فستفود افغانی، بزرگترین رقیبان رستورانهای شهرند که طرفداران خاص خود را از بخشهای مختلف جامعه دارند و در هر گوشهی شهر یافت میشوند. این غذاها با انواع مختلف از جمله، چیپس، بولانی، پکوره، برگر، فلافل و شمار غذایهای زودپز دیگر که در مدت چند دقیقه برای مشتریها آمده میشوند.
بیشتر این غذاها در فضای بهطورکامل غیرصحی و باز و در محلههای پر رفتوآمد آماده میشوند که به لحاظ صحی بهاحتمالقوی مشکلسازند. تهیه کنندگان و یا سرویسدهندگان این غذاها، افراد بیشتر فقیر و از طبقهی پایین جامعهاند که برای فراهمکردن مصارف خانوادهیشان، دست به این کار میزنند.
شما هم بهطوراحتمالی از جمله کسانی هستید که چندینبار طعم غذاهای روی سرک را چشیدهاید؛ شاید پس از خوردن آن مریض شدهاید. این اتفاق زمانی رخ میدهد که شما برای بار اول از این نوع غذاها میخورید؛ اما شاید در دفعههای بعدی به دلیل سازگار شدن وجود تان با این نوع غذاها، دیگر مشکلی برای تان رخ ندهد.
افراد کم درآمد مشتریان اصلی
بیشتر افراد کم درآمد مشتریان اصلی این رستورانهای سیار و یا فستفودهای افغانیاند. افراد فقیر، کارگران روزمزد، دانشآموزان و یا دانشجویان که متعلق به خانوادههای کم درآمدند، مشتریان دایمی این نوع غذاهایند.
شاید خیلی از این مشتریان میدانند که این نوع غذاها ناپاکند؛ اما باز هم از آنها استفاده میکنند. این رستورانهای سیار یا همان کراچیهای لب جاده، مشتریان زیادی دارند. به ویژه آنهای که در مکانهای پر رفتوآمد مانند مقابل دانشگاهها، مکاتب و یا مرکز شهر، از این دست غذاها را آماده میکنند.
دو ویژگی عمدهای که سبب شدهاند: این نوع غذاها همیشه مشتریان خود را داشته باشند، ارزان بودن و در کنار آن آماده شدن در وقت کم است. هرچند برای مشتریان همیشگی شاید به لحاظ طعم تازگی نداشته باشد.
تنها افراد کم درآمد و یا طبقهی کم پول جامعه، مشتریان این رستورانهای سیار نیستند، گاهی افراد پولدار و یا کارمندان ادارات خارجی و داخلی نیز هوس استفاده از غذاهای این کراچیهای لب جاده را دارند؛ اما حضور این افراد خیلی چشمگیر نیست.
غیرصحی بودن فستفود افغانی
بیشتر مشتریان غذاهای فستفود افغانی در گفتوگو با خبرنامه میگویند: این نوع غذاها به لحاظ پایین بودن و زود آمادهشدن خوبند؛ ولی در قسمت صحی بودن این نوع غذاها توجهی از طرف فروشندهها صورت نمیگیرد، به ویژه در فصل گرما که انواع ویروسها به قدر کافی در فضا موجودند.
داکتر فواد فرحتیار میگوید، در مواد غذایی غیرمصوون 200 نوع ویروس وجود دارد که شامل ویروسهای سرطانی نیز هستند. او میافزاید، غذاهای لب جاده یا همین فستفود افغانی، منبع بزرگ این گونه ویروسهایند.
فرحتیار به خبرنامه میگوید:«افرادی که از این غذاهای استفاده میکنند، بیشتر به امراض هضمی، سرگیجی و استفراغهای شدید روبهرو میشوند” او تأکید میکند که مواد غذایی نیمخام حیوانی، سبزیهای ناپاک و رعایتنشدن نکات صحی از سوی فروشندگان این غذاها، سبب میشود که مشتریان این رستورانهای سیار، به امراض گوناگون مبتلا شوند.
در این میان اسدالله که تازه به دانشگاه راه یافته است، با یکبار مصرف کردن از این نوع غذاها به مریضی خطرناک محرقه مبتلا شده است. او میگوید به خاطر ارزان بودن آن، یکبار از آن مصرف کرده است؛ اما بهای سختی را بابت مصرف آن پرداخته است.
فروشندگان غذاهای لب جاده غیرصحی بودن غذاهای شان را رد میکنند. آنها میگویند تمام تلاششان رعایتکردن مسایل صحی است و نمیخواهند مشتریان شان از آنها ناراض باشند. ظاهر، فروشندهی غذاهای لب جاده در کابل به خبرنامه میگوید: روی تمامی موادهای خام و پختهاش پلاستیک میگیرد تا از نفوذ گردوخاک به داخل آنها جلوگیری شود. با این حال او احتمال نفوذ ویروس در زمان خوردن را رد نمیکند.
این در حالی است که وزارت صحت عامه میپذیرد که بیشتر فروشندگان این غذاها مسایل صحی را رعایت نمیکنند و از دید آنها این غذاها غیر مصووناند. کنشکا ترکستانی رییس صحت محیطی وزارت صحت عامه تأکید میکند که آنها به تنهایی نمیتوانند جلو این همه دستفروشها را بگیرند. سخنگوی این وزارت میافزاید: پولیس و شهرداری کابل باید این وزارت را همکاری کنند.
فستفودهای افغانی، شغل پر درآمد
فروشندگان این نوع غذاها درآمد خوبی دارند. با وجودی که به ظاهر کوچک و بدون امکانات به نظر میرسند؛ اما به دلیل داشتن مشتریهای فراوان فروش خیلی خوب دارند. به ویژه در فصلهای که مکاتب و دانشگاهها شروع میشوند و شاگردان کمتر از طرف روز در خانهها غذا میخورند.
درآمد خوب این شغل سبب شده است که شمار زیادی از افراد بیکار با دست و پا کردن یک کراچی کوچک دست به پختن و فروش یکی از این نوع غذاها بزنند. شاید یکی از دلایل عدم رعایت مسایل صحی، ناآشنا بودن افراد با پختن غذا و عرضهی آن برای مشتریان باشد.
بازار خوب فروشندگی غذاها تعداد زیادی را به این شغل کشانده است. شغلی که به گفتهی خود فروشندگان در آمد خوبی دارند. یکی از این فروشندگان که خیلی از کارش راضی به نظر میرسد، نوید است. او میگوید با وجودی که همه از بیکاری و نبود درآمد شکایت دارند؛ اما بازار کار او برعکس خیلی گرم است. نوید به خبرنامه میگوید:«مشتریهای ما بیشتر افراد کم درآمد و دانشجویاناند. آنها به خاطر صرفهجویی در مخارج شان، به جای رفتن به رستورانها، از ما چیپس و بولانی میخرند.”
نوید چیپس فروش در مقابل یکی از دروازههای دانشگاه کابل همه روزه از ساعت هفت صبح تا شش شام در این منطقه مصروف آمادهکردن برگر و پختن چیپس است. او میگوید ماهانه در حدود سی هزار افغانی درآمد خالص دارد.
کسبهکاران پر درآمد؛ اما بدون جواز
بیشتر صاحبان این فستفودهای افغانی، بدون جواز کار شان را ادامه میدهند. زیرا شمار زیاد آنها چیپسپزی شغل اصلی شان نیست و به دلیل بیکار ماندن دست به این کار زدهاند. از سویی دیگر آنها به خبرنامه میگویند که پروسهی گرفتن جواز، طولانی و پر درد سر است و خرچ هم بر میدارد. برای همین بدون این که جواز بگیرند، با دست و پا کردن یک کراچی کوچک یا بزرگ، شروع به این کار کردهاند تا خانوادهیشان گرسنه نمانند.
با این حال شهرداری کابل، داشتن جواز این کسبهکاران را تأیید میکند و میگوید، یکی از مشکلات جدی شهرداری در امر کنترول آنها در سطح شهر است؛ زیرا این افراد بیشتر جاهای مشخص ندارند و میتوانند روزانه موقعیت کاریشان را تغییر بدهند و دسترسی به آنها سخت است.
کریم صادقی، رییس فرهنگی ریاست شهرداری کابل میگوید:«حدود یک سال است که ریاست صحت محیطی و محیط زیست شهر کابل نظارت غذاها را در کنار جادهها به دوش دارند تا از صحی بودن آنها اطمینان حاصل کنند.”
آنچه در گفتوگو با صاحبان این فستفودهای افغانی برای ما مشخص شد این است که: نه شهرداری و نه هیچ نهادی دیگر پروای نظارت و جوابگو بودن آنها را ندارند و تنها به پولی که بهنامهای تکس و خاکپولی از آن باید بگیرند، اکتفا میکنند.
در سوی دیگر این ماجرا، امراض گوناگونیاند که دامنگیر مشتریان این نوع غذاها میشوند. داکتران باور دارند به دلیل نبود کنترول از سوی دولت و عدم رعایت موارد حفظ و صحت از سوی این کسبهکاران و بیخبر مردم یا مجبور بودن مردم به لحاظ اقتصاد ضعیف، همه روزه شماری زیادی از افراد به امراض جدی مانند اسهال، گلودردی و گاهی امراض هاضمه مبتلا میشوند.
کارشناسان صحی تأکید دارند که در صورت ادامه پیدا کردن این وضعیت و کنترول نشدن موضوعات صحی این فستفودهای لب جاده، بر شمار مریضان در شهر کابل افزوده خواهد شد و این مساله در دراز مدت به محیطزیست و جامعهی سالم صدمه جدی وارد خواهد کرد.
نصیر فیضی همکار این گزارش بوده است.
افزودن دیدگاه